Şabran: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Sətir 13: Sətir 13:
Qədim mənbələrdə adı çəkilən Şabran (Şabaran) [[Qafqaz dağları]]<nowiki/>nın cənub-şərq qolunun şimal-şərq yamaclarında, [[Samur çayı]] hövzəsində ərazi idi. Sonradan [[Şirvanşahlar]], [[Əl-Bəb|əl-Bab]]ın əmirləri və [[Arran]] hakimləri arasında bu ərazi üstündə çəkişmələr olmuşdur. [[Ziya Bünyadov|Z.Bünyadov]] Şabranın [[Dəvəçi]] yaxınlığında yerləşən orta əsr sahilyanı şəhəri olduğunu qeyd edir.
Qədim mənbələrdə adı çəkilən Şabran (Şabaran) [[Qafqaz dağları]]<nowiki/>nın cənub-şərq qolunun şimal-şərq yamaclarında, [[Samur çayı]] hövzəsində ərazi idi. Sonradan [[Şirvanşahlar]], [[Əl-Bəb|əl-Bab]]ın əmirləri və [[Arran]] hakimləri arasında bu ərazi üstündə çəkişmələr olmuşdur. [[Ziya Bünyadov|Z.Bünyadov]] Şabranın [[Dəvəçi]] yaxınlığında yerləşən orta əsr sahilyanı şəhəri olduğunu qeyd edir.


Bugünkü Şabran şəhəri öz adını [[201]]0-cu ildə Dəvəçi rayonunun adının Şabran rayonuna dəyişməsi ilə əlaqədar [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]]<nowiki/>in qərarı ilə almışdır. Şəhər 1944-cü ilə kimi '''Dəvəçibazar''', sonra isə '''Dəvəçi''' adlanmışdır. [[1959]]-cu ildən şəhər statusu almışdır. Tarixi [[ipək yolu]]nun üzərində yerləşən Dəvəçibazar uzun müddət dəvə karvanlarının gecələmə yeri olmuşdur. Eyni zamanda burada böyük bazarda fəaliyyət göstərmiş, dağ kəndlərindən əhali alış veriş üçün Bazara gəlmişlər. [[Şabrançay|Dəvəçiçay]]ın ətrafında yerləşən şəhər əhalisi çay yatağından süzülüb gələn şirin sulu bulaqlardan istifadə etmişdir. Bu bulaqlar indi də durur.
Bugünkü Şabran şəhəri öz adını [[201]]0-cu ildə Dəvəçi rayonunun adının Şabran rayonuna dəyişməsi ilə əlaqədar [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]]<nowiki/>in qərarı ilə almışdır. Şəhər 1944-cü ilə kimi '''Dəvəçibazar''', sonra isə '''Dəvəçi''' adlanmışdır. [[1959]]-cu ildən şəhər statusu almışdır. Tarixi [[ipək yolu]]nun üzərində yerləşən Dəvəçibazar uzun müddət dəvə karvanlarının gecələmə yeri olmuşdur. Eyni zamanda burada böyük bazarda fəaliyyət göstərmiş, dağ kəndlərindən əhali alış veriş üçün Bazara gəlmişlər. [[Şabrançay|Dəvəçiçay]]ın ətrafında yerləşən şəhər əhalisi çay yatağından süzülüb gələn şirin sulu bulaqlardan istifadə etmişdir. Bu bulaqlar indi də durur.


Bəzi tarixçilər qədim Şirvanşah dövlətinin bu ərazidə yarandığını və [[Şirvan (qədim şəhər)|qədim Şirvan şəhəri]]<nowiki/>nin Dəvəçi şəhərinin yerində olduğunu göstərirlər. Lakin bu məsələ hələ tam öz təsdiqini tapmamışdır və gələcək araşdırıcılarını gözləyir.
Bəzi tarixçilər qədim Şirvanşah dövlətinin bu ərazidə yarandığını və [[Şirvan (qədim şəhər)|qədim Şirvan şəhəri]]<nowiki/>nin Dəvəçi şəhərinin yerində olduğunu göstərirlər. Lakin bu məsələ hələ tam öz təsdiqini tapmamışdır və gələcək araşdırıcılarını gözləyir.


Karvan yolunun üstündə olan bu şəhər çox keçməkeçli günlər yaşamış, dəfələrlə dağıdılmışdır. Sonuncu dəfə 1918-ci ilin mart hadisələri zamanı [[Ermənilər|erməni]] [[Daşnaksütun|daşnak]] qoşunları tərəfindən, əvvəl zirehli qatardan top atəşinə tutulmuş, sonra isə dəmiryol stansiyasından düşən erməni cəza dəstələri tərəfindən əhalisi güllələnmiş, evlərinə isə od vurularaq yandırılmışdır. Hadisə şahidlərinin dediyinə görə, əhali tərəfindən "''Bala Həştərxan''" adlanan səkiləri taxtadan, küçələri qəmbər daşından olan bu şəhərdə dağılmamış bir-neçə ev qalmışdır. [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|AXC]] zamanı şəhər nahiyə mərkəzi olaraq Quba qəzasının tərkibində olmuşdu və burada pristavlıq yerləşirdi.
Karvan yolunun üstündə olan bu şəhər çox keçməkeçli günlər yaşamış, dəfələrlə dağıdılmışdır. Sonuncu dəfə 1918-ci ilin mart hadisələri zamanı [[Ermənilər|erməni]] [[Daşnaksütun|daşnak]] qoşunları tərəfindən, əvvəl zirehli qatardan top atəşinə tutulmuş, sonra isə dəmiryol stansiyasından düşən erməni cəza dəstələri tərəfindən əhalisi güllələnmiş, evlərinə isə od vurularaq yandırılmışdır. Hadisə şahidlərinin dediyinə görə, əhali tərəfindən "''Bala Həştərxan''" adlanan səkiləri taxtadan, küçələri qəmbər daşından olan bu şəhərdə dağılmamış bir-neçə ev qalmışdır. [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|AXC]] zamanı şəhər nahiyə mərkəzi olaraq Quba qəzasının tərkibində olmuşdu və burada pristavlıq yerləşirdi.
Sətir 25: Sətir 25:


== İnfrastrukturu ==
== İnfrastrukturu ==
Kino teatr və 3 kitabxana vardır. 5 tam orta, 3 ümumi orta,5 sahə (şahmat,...) məktəbi fəaliyyət göstərir. 2 uşaq bağçası ( "Cücələrim" və "Dəvəçi Broyler vardır.
Şəhərdə kinoteatr və 3 kitabxana vardır. 5 tam orta, 3 ümumi orta, 5 sahə məktəbi fəaliyyət göstərir. 2 uşaq bağçası ("Cücələrim" və "Dəvəçi Broyler") vardır.


== İqtisadiyyat ==
== İqtisadiyyat ==

05:06, 4 dekabr 2019 versiyası

Bu məqalə Şabran şəhəri haqqındadır. Rayon üçün Şabran rayonu səhifəsinə baxın.
Şabran
41°12′02″ şm. e. 48°59′00″ ş. u.
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi
  • 8,4 km²
Mərkəzin hündürlüyü 33 ± 1 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 18.647 nəf. (1989)[1]
Xəritəni göstər/gizlə
Şabran xəritədə
Şabran
Şabran

Şabran, və ya keçmiş adı ilə Dəvəçi (digər tarixi adı Dəvəçibazar) — Azərbaycanın Şabran rayonunun inzibati mərkəzi. Paytaxt Bakı şəhərindən 122 km aralı. Şəhər Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonunda yerləşir.

Tarixi

Qədim mənbələrdə adı çəkilən Şabran (Şabaran) Qafqaz dağlarının cənub-şərq qolunun şimal-şərq yamaclarında, Samur çayı hövzəsində ərazi idi. Sonradan Şirvanşahlar, əl-Babın əmirləri və Arran hakimləri arasında bu ərazi üstündə çəkişmələr olmuşdur. Z.Bünyadov Şabranın Dəvəçi yaxınlığında yerləşən orta əsr sahilyanı şəhəri olduğunu qeyd edir.

Bugünkü Şabran şəhəri öz adını 2010-cu ildə Dəvəçi rayonunun adının Şabran rayonuna dəyişməsi ilə əlaqədar Milli Məclisin qərarı ilə almışdır. Şəhər 1944-cü ilə kimi Dəvəçibazar, sonra isə Dəvəçi adlanmışdır. 1959-cu ildən şəhər statusu almışdır. Tarixi ipək yolunun üzərində yerləşən Dəvəçibazar uzun müddət dəvə karvanlarının gecələmə yeri olmuşdur. Eyni zamanda burada böyük bazarda fəaliyyət göstərmiş, dağ kəndlərindən əhali alış veriş üçün Bazara gəlmişlər. Dəvəçiçayın ətrafında yerləşən şəhər əhalisi çay yatağından süzülüb gələn şirin sulu bulaqlardan istifadə etmişdir. Bu bulaqlar indi də durur.

Bəzi tarixçilər qədim Şirvanşah dövlətinin bu ərazidə yarandığını və qədim Şirvan şəhərinin Dəvəçi şəhərinin yerində olduğunu göstərirlər. Lakin bu məsələ hələ tam öz təsdiqini tapmamışdır və gələcək araşdırıcılarını gözləyir.

Karvan yolunun üstündə olan bu şəhər çox keçməkeçli günlər yaşamış, dəfələrlə dağıdılmışdır. Sonuncu dəfə 1918-ci ilin mart hadisələri zamanı erməni daşnak qoşunları tərəfindən, əvvəl zirehli qatardan top atəşinə tutulmuş, sonra isə dəmiryol stansiyasından düşən erməni cəza dəstələri tərəfindən əhalisi güllələnmiş, evlərinə isə od vurularaq yandırılmışdır. Hadisə şahidlərinin dediyinə görə, əhali tərəfindən "Bala Həştərxan" adlanan səkiləri taxtadan, küçələri qəmbər daşından olan bu şəhərdə dağılmamış bir-neçə ev qalmışdır. AXC zamanı şəhər nahiyə mərkəzi olaraq Quba qəzasının tərkibində olmuşdu və burada pristavlıq yerləşirdi.

Əhalisi

Əhali əsasən azərbaycanlılardan ibarətdir. Çox az miqdarda rusDağıstan xalqlarının nümayəndələri yaşayırlar.

İl Sayı
1959 5.932 [2]
1970 13.392 [3]
1979 15.374 [4]
1989 18.647 [1]

İnfrastrukturu

Şəhərdə kinoteatr və 3 kitabxana vardır. 5 tam orta, 3 ümumi orta, 5 sahə məktəbi fəaliyyət göstərir. 2 uşaq bağçası ("Cücələrim" və "Dəvəçi Broyler") vardır.

İqtisadiyyat

Xalçaçılıq geniş inkişaf etmişdir. Xalçalar Pirəbədil xalça fabrikində və şəxsi mənzillərdə toxunur. "Pirəbədil" xalça fabrikində toxunan yerli çeşnili "Pirəbədil", "Heyratı Pirəbədil", "Alçagül Çiçi", "Sırt Çiçi", "Qollu Çiçi" və "Xırdagül Çiçi" 50 ildən artıqdır ki, dünyanın bir çox ölkələrinə satılır və bir çox dünya müzeylərinin bəzəyidir. Son vaxtlar fabrikdə "Gülüstan" və bədii tərtibatlı(portret) xalçalarıda toxunur. "Dəvəçi Broyler" və Taxıl kombinatı fəaliyyət göstərir.

İstinadlar

  1. 1,0 1,1 SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1989).
  2. SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1959).
  3. SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1970).
  4. SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1979).

Xarici keçidlər