Kosovo: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Sətir 1: Sətir 1:
{{Dövlət
{{Dövlət
|rəsmi_adı = Kosovo Respublikası
| rəsmi_adı = Kosovo Respublikası
|orijinal_adı = {{dil|sq|'''Kosovë / Kosova'''}}
| orijinal_adı = Republika e Kosovës
|adı = Kosovo
| adı = Kosovo
|milli_şüarı =
| milli_şüarı =
|himni = "Avropa"<ref>[https://web.archive.org/web/20110215123402/http://www.b92.net/eng/news/politics-article.php?yyyy=2008&mm=06&dd=11&nav_id=51011 "Assembly approves Kosovo anthem"], ''b92.net'', 11 June 2008. Link accessed 11 June 2008.</ref><br/><center>[[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg]]</center>
| himni = "Avropa"<ref>[https://web.archive.org/web/20110215123402/http://www.b92.net/eng/news/politics-article.php?yyyy=2008&mm=06&dd=11&nav_id=51011 "Assembly approves Kosovo anthem"], ''b92.net'', 11 June 2008. Link accessed 11 June 2008.</ref><br/><center>[[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg]]</center>
|bayrağı = Flag of Kosovo.svg
| bayrağı = Flag of Kosovo.svg
|gerbi = Coat_of_arms_of_Kosovo.svg
| gerbi = Coat_of_arms_of_Kosovo.svg
|xəritəsi = Europe-Republic of Kosovo.svg
| xəritəsi = Europe-Republic of Kosovo.svg
|rəsmi_dilləri = [[Albanca]], [[Serbcə]]
| rəsmi_dilləri = [[Albanca]], [[Serbcə]]
|regional_dilləri = [[Türkcə]]
| regional_dilləri = [[Türkcə]]
|dini = İslam
| dini = İslam
|paytaxtı = [[Priştina]]
| paytaxtı = [[Priştina]]
|koordinatları = {{Coord|42|40|N|21|10|E|type:city}}
| koordinatları = {{Coord|42|40|N|21|10|E|type:city}}
|ən_böyük_şəhəri = Priştina, Peç
| ən_böyük_şəhəri = Priştina, Peç
|etnik_qrupları = %92 [[albanlar]]<br />{{spaces|2}}%8 Digər ([[türklər]], [[bosniyalılar]], [[Qorani]], [[serblər]], [[Aşkalilər|Aşkali]], [[Misirli]])
| etnik_qrupları = %92 [[albanlar]]<br />{{spaces|2}}%8 Digər ([[türklər]], [[bosniyalılar]], [[Qorani]], [[serblər]], [[Aşkalilər|Aşkali]], [[Misirli]])
|idarəetmə_forması = [[Parlament respublikası]]
| idarəetmə_forması = [[Parlamentli respublika]]
|rəhbərin_titulu1 = Prezident
| rəhbərin_titulu1 = Prezident
|rəhbərin_titulu2 = Baş Nazir
| rəhbərin_titulu2 = Baş Nazir
|rəhbərin_titulu3 = Beynəlxalq Mülki nümayəndəsi
| rəhbərin_titulu3 = Beynəlxalq Mülki nümayəndəsi
|rəhbərin_adı1 = [[Haşim Taci]]
| rəhbərin_adı1 = [[Haşim Taci]]
|rəhbərin_adı2 = [[İsa Mustafa]] ([[Partia Demokratike e Kosovës|PDK]])
| rəhbərin_adı2 = [[İsa Mustafa]] ([[Partia Demokratike e Kosovës|PDK]])
|rəhbərin_adı3 = [[Pieter Feith]] ([[Avropa Birliyi Xüsusi Təmsilçisi]])
| rəhbərin_adı3 = [[Pieter Feith]] ([[Avropa Birliyi Xüsusi Təmsilçisi]])
|quruluş_növü =
| quruluş_növü =
|quruluş =
| quruluş =
|quruluş_hadisəsi1 = [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının 1244 saylı qərarı|BMGK 1244]]
| quruluş_hadisəsi1 = [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının 1244 saylı qərarı|BMGK 1244]]
|quruluş_tarixi1 = 10 İyun 1999
| quruluş_tarixi1 = 10 İyun 1999
|quruluş_hadisəsi2 = [[Avropa Birliyi Kosovo Hüquq Missiyası|ABKHM]]
| quruluş_hadisəsi2 = [[Avropa Birliyi Kosovo Hüquq Missiyası|ABKHM]]
|quruluş_tarixi2 = 16 Fevral 2008
| quruluş_tarixi2 = 16 Fevral 2008
|quruluş_hadisəsi3 = [[2008 Kosova Müstəqillik Elanı|Müstəqillik Elanı]]
| quruluş_hadisəsi3 = [[2008 Kosova Müstəqillik Elanı|Müstəqillik Elanı]]
|quruluş_tarixi3 = 17 Fevral 2008
| quruluş_tarixi3 = 17 Fevral 2008
|ərazisi = 10908
| ərazisi = 10,887 km²
|ərazi_sırası =
| ərazi_sırası =
|su_ərazisi_faizi =
| su_ərazisi_faizi =
|təxmini_əhalisi = 1 847 708<ref name="Kosovo">Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: Europe: [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kv.html Kosovo]</ref>
| təxmini_əhalisi = 1 847 708<ref name="Kosovo">Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: Europe: [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kv.html Kosovo]</ref>
|təxmini_əhalisi_il = 2013
| təxmini_əhalisi_il = 2013
|təxmini_əhali_sırası = 150<ref name="Country comparison: Population">Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html?countryName=Kosovo&countryCode=kv&regionCode=eur&rank=150#kv Country comparison: Population]</ref>
| təxmini_əhali_sırası = 150<ref name="Country comparison: Population">Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html?countryName=Kosovo&countryCode=kv&regionCode=eur&rank=150#kv Country comparison: Population]</ref>
|əhalisinin_siyahıya_alınması = 1 739 825<ref name="Kosovo population and housing census 2011—Final results"/>
| əhalisinin_siyahıya_alınması = 1 739 825<ref name="Kosovo population and housing census 2011—Final results"/>
|əhalisinin_siyahıya_alınması_il = 2011
| əhalisinin_siyahıya_alınması_il = 2011
|əhalisinin_sıxlığı = 159.5
| əhalisinin_sıxlığı = 159.5
|əhalisinin_sıxlığı_sırası =
| əhalisinin_sıxlığı_sırası =
|ÜDM_nominal_il = 2009
| ÜDM_nominal_il = 2009
|ÜDM_nominal = $5.352 milyon
| ÜDM_nominal = $5.352 milyon
|adam_başına_ÜDM_nominal = $2,965
| adam_başına_ÜDM_nominal = $2,965
|İİİ_fərq =
| İİİ_fərq =
|valyutası = [[Avro]]<sup>2</sup> ([[Euro sign|€]])
| valyutası = [[Avro]]<sup>2</sup> ([[Euro sign|€]])
|valyutası_kodu =
| valyutası_kodu =
|saat_qurşağı = [[Central European Time|CET]]
| saat_qurşağı = [[Central European Time|CET]]
|üv_fərq = +1
| üv_fərq = +2
|yay_vaxtı_saat_qurşağı = [[Central European Summer Time|CEST]]
| yay_vaxtı_saat_qurşağı = [[Central European Summer Time|CEST]]
|üv_fərq = +2
| nəqliyyatın_yönü = sağ
| iso3166_kodu = XK
|nəqliyyatın_yönü
| internet_domeni = .xk
= sağ
| telefon_kodu = +381<sup>3</sup>
|iso3166_kodu
⚫
| qeydlər = Tək tərəfli bir iştirakdır. Kosovo, Eurozone rəsmi üzvü deyil.
= XK
|internet_domeni = .xk
| demonimi =
|telefon_kodu = +381<sup>3</sup>
| area_km2 =
| area_rank =
⚫
|qeydlər = Tək tərəfli bir iştirakdır. Kosovo, Eurozone rəsmi üzvü deyil.
| GDP_PPP =
| GDP_PPP_year =
| HDI =
| HDI_year =
| today =
}}
}}
{{maplink|frame=yes|frame-width=265|type=line|stroke-width=3|text=Kosovo}}
{{maplink|frame=yes|frame-width=265|type=line|stroke-width=3|text=Kosovo}}
'''Kosovo''' və ya '''Kosova''' ({{dil-sq|Kosova}} və ya ''Kosovë'', [[Serb dili|serbcə]]: ''Косово'', ''Kosovo'', {{dil-tr|Kosova}}) — [[Şərqi Avropa]]da bölgə və eyni zamanda müstəqilliyi mübahisə doğuran ölkə. Ərazidəki [[alban]] çoxluğu '''Kosovo Respublikası''' adlı dövlətin müstəqilliyinin bütün dünya tərəfindən diplomatik tanınmasına cəhd edir. [[Serbiya]] bölgənin [[Serbiya]]nın daxilində olan '''Kosovo və Metoxiya muxtar vilayəti''' kimi tanıyır. Hazırda Kosovonun müstəqilliyini 93 ölkə tanıyıb.<ref>http://rs.n1info.com/English/NEWS/a546106/Dacic-says-95-countries-do-not-recognise-Kosovo-as-state-after-Nauru-s-withdrawal.html</ref> [[Azərbaycan Respublikası]] Kosovanın müstəqilliyini tanımamışdır.
'''Kosovo''' ([[Alban dili|alb]]. ''Kosovë/Kosova''; [[Serb dili|serb]]. ''Косово'') və ya rəsmi adı ilə '''Kosovo Respublikası''' ([[Alban dili|alb]]. ''Republika e Kosovës''; [[Serb dili|serb]]. ''Република Косово'') — [[Şərqi Avropa|Şərqi Avropada]] bölgə və eyni zamanda müstəqilliyi mübahisə dövlət. Kosovo [[Balkan yarımadası|Balkan yarımadasında]] [[Dənizə çıxışı olmayan dövlətlər|dənizə çıxışı olmayan]] ölkədir. Şimal və şərqdə [[Serbiya]], cənub-şərqdə [[Şimali Makedoniya]], cənub-qərbdə [[Albaniya]], qərbdə isə [[Monteneqro]] ilə həmsərhəddir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri [[Priştina]] şəhəri, ümumi sahəsi 10,887 kvadrat kilometrdir. Kosovo ərazisindəki alban çoxluğu Kosovo Respublikasının müstəqilliyinin dünya dövlətləri tərəfindən diplomatik tanınmasına cəhd edir. Serbiya isə bu bölgəni öz daxilində [[Kosovo və Metohiya muxtar vilayəti]] kimi tanıyır. Hazırda Kosovonun müstəqilliyini 97 ölkə tanıyıb<sup>[https://en.m.wikipedia.org/wiki/International_recognition_of_Kosovo <nowiki>[1]</nowiki>]</sup> . [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]] Kosovonun müstəqilliyini tanımamışdır.
[[Şəkil:CountriesRecognizingKosovo.png|300px|thumbnail|Kosovanı tanıyan ölkələr (Yaşıl)]]
[[Şəkil:CountriesRecognizingKosovo.png|300px|thumbnail|Kosovanı tanıyan ölkələr (Yaşıl)]]


20:02, 14 mart 2020 tarixindəki versiya

Kosovo
Republika e Kosovës
Bayraq Gerb
Bayraq Gerb
Himn: "Avropa"[1]
Tarixi
 • BMGK 1244 10 İyun 1999
 • ABKHM 16 Fevral 2008
 • Müstəqillik Elanı 17 Fevral 2008
Rəsmi dilləri
Paytaxt Priştina
İdarəetmə forması Parlamentli respublika
Prezident Haşim Taci
Baş Nazir İsa Mustafa (PDK)
Beynəlxalq Mülki nümayəndəsi Pieter Feith (Avropa Birliyi Xüsusi Təmsilçisi)
Sahəsi
 • Ümumi 10,887 km² km²
Əhalisi
 • Əhali 1 847 708[2] nəfər (150-ci)
 • Siyahıyaalma (2011) 1 739 825[4] nəf.
 • Sıxlıq 159.5 nəf./km²
ÜDM (nominal)
 • Ümumi (2009) $5.352 milyon dollar
 • Adambaşına $2,965 dollar
Valyuta avro
BOK kodu KOS
Telefon kodu +383
Saat qurşaqları
Nəqliyyatın yönü sağ[d]
Tək tərəfli bir iştirakdır. Kosovo, Eurozone rəsmi üzvü deyil.
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Xəritə
Kosovo

Kosovo (alb. Kosovë/Kosova; serb. Косово) və ya rəsmi adı ilə Kosovo Respublikası (alb. Republika e Kosovës; serb. Република Косово) — Şərqi Avropada bölgə və eyni zamanda müstəqilliyi mübahisə dövlət. Kosovo Balkan yarımadasında dənizə çıxışı olmayan ölkədir. Şimal və şərqdə Serbiya, cənub-şərqdə Şimali Makedoniya, cənub-qərbdə Albaniya, qərbdə isə Monteneqro ilə həmsərhəddir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Priştina şəhəri, ümumi sahəsi 10,887 kvadrat kilometrdir. Kosovo ərazisindəki alban çoxluğu Kosovo Respublikasının müstəqilliyinin dünya dövlətləri tərəfindən diplomatik tanınmasına cəhd edir. Serbiya isə bu bölgəni öz daxilində Kosovo və Metohiya muxtar vilayəti kimi tanıyır. Hazırda Kosovonun müstəqilliyini 97 ölkə tanıyıb[1] . Azərbaycan Respublikası Kosovonun müstəqilliyini tanımamışdır.

Kosovanı tanıyan ölkələr (Yaşıl)

Tarixi

1389-cu ildəki Birinci Kosovo döyüşündən sonra bölgə I Murad tərəfindən Osmanlı imperiyasına keçmişdir. Osmanlı idarəçiliyi dövründə Kosovoya serblər yalnız 1878-ci ildəki Rus-Osmanlı müharibəsi dövründən sonra iddia irəli sürməyə başlamışdılar. 5 əsrdən çox Osmanlı imperiyasının nəzarətində qalan bu ərazi 1912-ci ildəki Birinci Balkan müharibəsi dövründə Serbiyaya ilhaq edilmişdir.

İkinci Dünya müharibəsində sonra isə Kosovo Yuqoslaviyaya bağlı bir əyalət statusunu almışdır. 7 aprel 1963-cü ildən Yuqoslaviya Federativ Sosialist Respublikası adlanan ölkə 1992-ci ildən etibarən parçalanmağa başlamışdır. Əvvəlcə Sloveniya, Xorvatiya, Makedoniya, Bosniya və Herseqovina Yuqoslaviya Federativ Sosialist Respublikasından ayrıldı. Bütün bu müddət ərzində Kosovo Yuqoslaviyanın tərkibində olur. 2003-cü ildə Yuqoslaviyanın adı Serbiya və Çernoqoriya olaraq dəyişdirilir. Ancaq parçalanma bununla da bitmədi. Bələ ki, 2006-cı il may ayının 21-i referendumda 55.5% səs çoxluğu ilə Monteneqro Serbiyadan ayrılıb müstəqil dövlət olur. Beləliklə keçmiş Yuqoslaviya ərazisinin parçalanması nəticəsində yaranan müstəqil dövlətlərin sayı 6-ya çatır. Amma parçalanma davam edir və nəticədə 7-ci müstəqil dövlət Kosovo yaranır.

Coğrafiyası

Kosovanın fiziki xəritəsi
Balkan yarımadasında Kosovanın yerləşməsi

Kosovo Avropanın şərqindəki Balkan yarımadasının ortasında yerləşir. Qonşuları: cənubda Albaniya və Makedoniya Respublikası, şimalda Serbiya və qərbdə Monteneqrodur. Mərkəzi Priştina şəhəri olan ölkənin ərazisi 10.908 km²dir[5].

Əhali

1-15 aprel 2011-ci il siyahıyaalınmasının yekunlarına əsasən Kosovo əhalisinin sayı 1.739.825 nəfər (875.900 nəfəri kişilər, 863.925 nəfəri qadınlar) olmuşdur[4]. Onlardan 661.586 nəfəri və ya 38.03 %-i şəhərlərdə, 1.078.239 nəfəri və ya 61.97 %-i isə kəndlərdə yaşayır[4].

Milli tərkib

Kosovo əhalisinin milli tərkibi[6]
Etnik qrup 1948 1953 1961 1971 1981 1991
toplam əhali 733 034 815 908 963 988 1 243 693 1 584 440 1 956 196
alban 498 244 524 562 646 605 916 168 1 226 736 1 596 072
serb 176 718 189 869 227 016 228 264 209 798 194 190
türk 1 320 34 590 25 764 12 244 12 513 10 445
qaraçı 11 230 11 904 3 202 14 593 34 126 45 745
digər 45 522 54 983 61 401 72 424 101 267 109 744

Dil

Kosovo əhalisinin ana dilləri
Dil Sayı, 2011 sa.[4] Nisbəti, 2011 sa.
cəmi 1 739 825 100 %
albanca 1 644 865 94.54 %
boşnakca 28 989 1.67 %
serbcə 27 983 1.61 %
türkcə 19 568 1.12 %
qaraçıca 5 860 0.34 %
digər 10 308 0.59 %
a.d.g.[7] 2 252 0.13 %

Din

Kosovo əhalisinin etiqad etdiyi dinlər
Din Etiqad edənlərin sayı, 2011 sa.[4] Nisbəti, 2011 sa.
cəmi 1 739 825 100 %
islam 1 663 412 95.61 %
xristianlıq 64 275[8] 3.70 %
dinsiz 1 242 0.07 %
digər 1 188 0.07 %
c.v.i.[9] 7 213 0.41 %
d.e.g.[10] 2 495 0.14 %

Müstəqillik

Kosova Serbiyadan öz müstəqilliyini 2008-ci ilin fevral ayının 17-də elan etmişdir. Müstəqillik bəyannaməsini parlementdə baş nazir Haşim Taçi elan edib. Müstəqillik bəyannaməsinə görə "Kosova demokratik və çoxmillətli bir dövlət olacaq. Burada yaşayan serb və digər etnik azlıqların da bütün haqları qorunacaq"[11].

Şəhərləri

Kosova bələdiyyə mərkəzləri:[12]

  1. Deçan (Deçan / Dečani)
  2. Yakova (Gjakova / Đakovica)
  3. Qloqovaç (Gllogoc / Glogovac)
  4. Gilan (Gjilan / Gnjilane)
  5. Dragaş (Sharri / Dragaš)
  6. İstok (Istog / Istok)
  7. Kaçanik (Kaçaniku / Kačanik)
  8. Klina (Klina / Klina)
  9. Kosovo Ovası (Fushë Kosova / Kosovo Polje)
  10. Kameniçe (Kamenicë / Kosovska Kamenica)
  11. Mitroviça (Mitrovica / Kosovska Mitrovica)
  12. Leposaviç (Albaniku / Leposavić)
  13. Liplan (Lipjani / Lipljan)
  14. Nobırda (Novobërdë / Novo Brdo)
  15. Kastriot (Kastrioti / Obilić)
  16. Rahofça (Rahovec / Orahovac)
  17. İpek (Pejë / Peć)
  18. Poduyeva (Besiana / Podujevo)
  19. Priştina (Prishtina / Priština)
  20. Prizren (Prizren / Prizren)
  21. Skenderay (Skënderaj / Srbica)
  22. Ştimle (Shtime / Štimlje)
  23. Ştırpçe (Shtërpca / Štrpce)
  24. Suvareka (Theranda / Suva Reka)
  25. Ferizaji (Ferizaji / Uroševac)
  26. Viti (Vitia / Vitina)
  27. Vıçıtırın (Vushtrri / Vučitrn)
  28. Zubin Potok (Zubin Potoku / Zubin Potok)
  29. Zveçan (Zveçan / Zvečan)
  30. Malişova (Malisheva / Mališevo)
  31. Yunik (Junik / Junik)
  32. Mamuşa (Mamusha / Mamuša)
  33. Elezhan (Hani i Elezit / Đeneral Jankovič)
  34. Qraçaniça (Graçanicë / Gračanica)
  35. Ranilug (Ranillug / Ranilug)
  36. Parteş (Parteshi / Parteš)
  37. Klokot (Kllokot / Klokot)
  38. Şimali Mitroviça (Mitrovica - Veri / Kosovska Mitrovica - Sever)

Şəhər əhalisi

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. ↑ "Assembly approves Kosovo anthem", b92.net, 11 June 2008. Link accessed 11 June 2008.
  2. ↑ Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: Europe: Kosovo
  3. ↑ Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: Country comparison: Population
  4. ↑ 1 2 3 4 5 Kosovo Agency of Statistics: Kosovo population and housing census 2011—Final results
  5. ↑ Kosovo Agency of Statistics: Kosovo in Figures 2009
  6. ↑ Kosovo Agency of Statistics: Demographic changes of the Kosovo population 1948-2006
  7. ↑ Ana dilini göstərməyənlər
  8. ↑ 38.438 nəfəri katoliklər, 25.837 nəfəri isə ortodokslar
  9. ↑ Cavab vermək istəməyənlər
  10. ↑ Dini etiqadını göstərməyənlər
  11. ↑ Zaman, 20 fevral 2008, http://www.zaman.az
  12. ↑ Yunik, Mamuşa, Elezhan, Graçaniça, Ranilug, Parteş, Klokot və Kuzey Mitroviça .Müstəqillik sonrakı dövrdə, daxili gərginliyi həll etmək üçün, milli azlıqların yaşadığı yeni bələdiyyələr yaranmışdır.

Xarici keçidlər

Vikianbarda Kosovo ilə əlaqəli mediafayllar var.
 Kosovo ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Kosovo&oldid=5082200"