Rubikon çayı

Rubikon (latınca: Rubicō, italyanca: Rubicone tələffüzü: [rubiˈkone]) - Ravennadan cənubda, İtaliyanın şimal-şərqindəki dayaz çaydır. Eramızdan əvvəl 49-cu ildə məşhur bir şəkildə Yuli Sezar tərəfindən keçilən bir çay üçün də eyni ad işlədilir. Sübut olunmamış olsa da, bəzi tarixçilər iki çayın həqiqətən eyni olduğuna inanırlar.

80 kilometr uzunluğundakı Rubikon çayı mənbəyini Apennin dağlarından götürür və İtaliyanın Emilia-Romanya bölgəsindən keçərək Adriatik dənizinə tökülür. Latınca Rubicō sözü qırmızı mənasını verən rubeusun sifətindən gəlir. Buna səbəb, palçıq yataqlarının üzərindən keçən çayın qırmızı rəngə boyanmasıdır.

Tarixi

Roma Respublikası dövründə Rubikon çayı Cənubdakı Roma əhalisinin yaşadığı vilayətlərlə şimal-şərqdəki Cispaline Gaul vilayəti arasındakı sərhəddi təmsil edirdi. Şimal-qərbdən isə sərhəddi Arno çayı ilə ölçürdülər.

Yuli Sezar

Əsas məqalə: Rubikonu keçmək

E.ə. 49-cu ildə təxminən yanvarın 10-da Yuli Sezar Qalliyadan qayıdarkən XIII Legion Gemina ilə Romaya irəliləyirdi. Bu həmin dövrdə respublika qanunlarına zidd idi. Tarixçi Suetonius bu hadisəni təsvir edərkən qeyd edir ki, Sezar Rubikon çayını keçməzdən əvvəl xeyli tərəddüd içində idi, lakin fövqəltəbii bir hadisə nəticəsində bu addımı atmağa qərar verdi. Suetoniusa görə Sezar məşhur ālea iacta est ("Püşk atılmışdır") ifadəsini həmin vaxt işlədir. "Rubikonu keçmək" ifadəsi isə bu hadisədən sonra, bir şəxs və ya qrup tərəfindən geri dönüşü olmayan riskli addım atmaq mənasında istifadə edilir. Sezarın sürətli hərəkətini görən Seant və konsullar ona qarşı döyüşməyə hazır deyildilər, bu səbəbdən də Romanı tərk edərək Pompeyə ordu yığmaq səlahiyyət verdilər.

İstinadlar

1. "Dizionario d'ortografia e di pronunzia". www.dizionario.rai.it.

2. Lives of the Caesars, "Divus Julius" sect. 32. Suetonius gives the Latin version, iacta alea est, although, according to Plutarch's Parallel Lives, Caesar quoted a line from the playwright Menander: "ἀνερρίφθω κύβος", anerríphthō kȳbos, "let the die be cast". Suetonius's subtly different translation is often also quoted as alea iacta est. Alea was a game played with a die or dice rather than the actual dice themselves, so another translation might be "The game is afoot."