İsmayıl Hacıyev (akademik)

İsmayıl Hacıyev
Doğum tarixi	21 yanvar 1951(1951-01-21) (73 yaş)
Doğum yeri	Xanəgah, Culfa rayonu, Naxçıvan MSSR, Azərbaycan SSR, SSRİ
Elm sahəsi	tarix
Elmi dərəcələri	tarix elmləri doktoru, elmlər doktoru
Elmi adı	professor
İş yeri	Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsi
Təhsili	Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti
Üzvlüyü	Nyu-York Elmlər Akademiyası, Amerika Bioqrafiya İnstitutu, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası
Mükafatları

İsmayıl Muxtar oğlu Hacıyev (21 yanvar 1951, Xanəgah, Culfa rayonu) — Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, AMEA Naxçıvan Bölməsinin sədri, Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi, tarix üzrə elmlər doktoru, professor, Amerika Birləşmiş Ştatları Nyu-York Elmlər Akademiyasının üzvü (2002), Amerika Birləşmiş Ştatlarının Bioqrafiya İnstitutunun akademiki (2003).

Həyatı

İsmayıl Hacıyev 21 yanvar 1951-ci ildə Naxçıvan MSSR Culfa rayonunun Xanəgah kəndində anadan olmuşdur. 1968-ci ildə Göydərə kənd orta məktəbini bitirmişdir. 1968-1970-ci illərdə Sumqayıt şəhərindəki İxtisaslaşdırılmış Mexanizasiya İdarəsində fəhlə işləmişdir.

1970-ci ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun tarix fakültəsinə qəbul olunmuşdur. Tələbəlik illərində fəal elmi fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. 1972-ci ildə ümumittifaq tələbə-elmi konfransında məruzəsinə görə diplom, 1974-cü ildə təhsil əlaçısı kimi "Əla təhsilə görə" döş nişana layiq görülmüşdür.

Pedaqoji fəaliyyəti

1974-cü ildə ali məktəbi fərqlənmə diplomu ilə bitirərək bitirdiyi (onillik) Naxçıvan Muxtar Respublikası Culfa rayonun Xoşkeşin kənd səkkizillik məktəbində tarix müəllimi kimi pedaqoji fəaliyyətə başlamışdır. 1978-ci ildə Y.Məmmədəliyev adına Naxçıvan Dövlət Pedaqoji İnstitutuna assistent vəzifəsinə keçmiş, bir il sonra müəllim kimi mühazirələr aparmışdır. 1984-cü ildə tarix-filologiya fakültəsinin dekan müavini təyin edilmişdir.

Elmi fəaliyyəti

Ulu Öndər Heydər Əliyevin siyasi və dövlətçilik fəaliyyəti, Heydər Əliyev siyasəti və Azərbaycan tarixi məsələləri, Azərbaycanın milli dövlətçilik tarixində Naxçıvanın yeri, Azərbaycanın Xalq Cümhuriyyətinin Naxçıvanla əlaqələri, Araz-Türk Respublikasının tarixi, müharibə illərində (1941-1945) Azərbaycan qadınlarının ön və  arxa cəbhədəki fəaliyyətləri, Naxçıvan bölgəsinin ərazi taleyi, Naxçıvan MR-in sosial-iqtisadi tarixi, mədəniyyəti və görkəmli şəxsiyyətləri, Ermənilərin Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları və soyqırım siyasəti, Azərbaycanın itirilmiş tarixi torpaqları və s. kimi məslələr onun elmi fəaliyyətinin əsas istiqamətlərini təşkil edir. XX əsrin 80-ci illərinin ikinci yarısı, 90-cı illərinin əvvəlində "Təlim prosesində ictimai-siyasi materialın yadda saxlanması xüsusiyyətləri", "Tədris prosesində tələbələrdə mənəvi keyfiyyətlərin aşılanması", "Tələbələrdə siyasi mədəniyyətin formalaşması" və s. mövzularda hazırladığı metodik vəsaitləri və elmi məqalələri ərsəyə gətirmişdi.

1992-ci ildə AMEA-nın A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunda "Böyük Vətən müharibəsi illərində Azərbaycan Respublikasının ictimai-siyasi və mədəni həyatında qadınların iştirakı (1941-1945-ci illər)" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə edir.

1994-cü ildə Naxçıvan Özəl Universitetinin elmi işlər üzrə prorektoru vəzifəsinə keçir. 1996-cı ildə Naxçıvan Dövlət Universitetinin elmi işlər üzrə prorektoru vəzifəsinə təyin olunur.

Ötən müddət ərzində İsmayıl Hacıyev "Türkiyə-Naxçıvan elmi əlaqələri", "Tarixdə və günümüzdə Naxçıvan", "Gümrü, Moskva, Qars müqavilələri və Naxçıvanın taleyi", "XX əsrdə Naxçıvanda ermənilərin törətdikləri soyqırımının qarşısının alınmasında Türkiyənin rolu" və s. əsərləri elmi ictimaiyyətə təqdim edilir. 1999-cu ildə "Naxçıvan Muxtar Respublikası Azərbaycanın milli dövlətçilik tarixində" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edir. 2000-ci ildə o Naxçıvan Dövlət Universitetinin professoru seçilir.

2000-ci ildə İsmayıl Hacıyev Culfa seçki dairəsindən Naxçıvan MR Ali Məclisinə deputat seçilir. Elm aləmində tanınmış tarixçi-alim daha böyük elmi zirvələr fəth edir. 2002-ci ildə prezident Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsi yaradılır və İsmayıl Hacıyev 2003-cü ildə həmin bölmənin sədri, AMEA-nın Rəyasət Heyətinin üzvü seçilir.

Elmi yaradıcılığı

İsmayıl Hacıyev tarixin müxtəlif problemlərinə həsr olunmuş 52 kitab və monoqrafiyanın, 450-yə yaxın elmi məqalənin, 300-ə yaxın elmi-publisist məqalənin müəllifidir. Fərdi və birgə yazdığı "Heydər Əliyev və milli-tarixi yaddaşın bərpası", "Mustafa Kamal Atatürk və Naxçıvan", "Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsi", "Naxçıvan Azərbaycanın dövlətçilik tarixində", "Naxçıvan abidələri ensiklopediyası" (Azərbaycan və ingilis dillərində), "Naxçıvan tarixi atlası", "İntibahın 15 ili", "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti və Naxçıvan", Naxçıvan tarixi. Üç cilddə. I cild, Naxçıvan tarixi. Üç cilddə. II cild, Naxçıvan tarixi. Üç cilddə. III cild və s. əsərləri elmi sahədə ciddi qəbul edilir.

Naxçıvanın 1918-1920-ci illərini əhatə edən obyektiv tarixinin yazılması, arxivlərdə yatıb qalan nadir faktların, sənəd və materialların üzə çıxarılması onun tədqiqatının əsas istiqamətidir.

Ailəlidir, üç övlad atasıdır.

Əsas elmi əsərləri

• Tarihde ve günümüzde Nahçıvan. Ankara, 1998, 92 s.
• Naxçıvan və naxçıvanlılar. Bakı, 2001, 280 s.
• Heydər Əliyev və milli-tarixi yaddaşın bərpası. Bakı, 2003, 164 s.
• Mustafa Kamal Atatürk və Naxçıvan. Bakı, 2007, 56 s. (həmmüəllif).
• Azərbaycan Respublikasının ictimai-siyasi və mədəni həyatında qadınların iştirakı. Bakı, 2008, 151 s.
• Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti və Naxçıvan. Naxçıvan, 2010, 392 s.
• Naxçıvan Muxtar Respublikasının ictimai-siyasi həyatı, sosial-iqtisadi və mədəni inkişafı (1991-2011-ci illər). Naxçıvan, 2011, 272 s.
• Ermənilərin Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları və qanlı cinayətləri. Naxçıvan, 2012, 192 s.
• Heydər Əliyev siyasəti: tarixdə və günümüzdə. Naxçıvan, 2013, 296 s.
• Naxçıvan Muxtar Respublikası -90. Quruculuq salnaməsi. Naxçıvan, 2014, 184 s.
• Naxçıvan: qədim Şərq sivilizasiyaları ilə sıx bağlı olan diyar (Azərbaycan, rus və ingilis dillərində). Naxçıvan, 2014, 120 s.
• Naxçıvan tarixi. Üç cilddə. I cild. Naxçıvan, 2013, 452 s. (həmmüəllif).
• Naxçıvan tarixi. Üç cilddə. II cild. Naxçıvan, 2014, 545 s. (həmmüəllif).
• Naxçıvan tarixi. Üç cilddə. III cild. Naxçıvan, 2015, 560 s. (həmmüəllif).
• Naxçıvan Muxtar Respublikası müstəqillik yollarında. Bakı, 2016, 260 s.
• Территориальные притязания и кровавые преступления армян против Азербайджана. Москва: Столица, 2016, 182 с.
• Behbud ağa Şahtaxtinski: sənədlər və materiallar. (Toplayanı, tərtib edəni və ön sözün müəllifi). Naxçıvan: “Əcəmi” NPB, 2017, 336 s.
• Из истории дипломатии. Нахчыванске дипломаты. LAP Lamberм Academic Publishing RU, 2017, 64 s. (həmmüəllif).
• Böyük güclərin Azərbaycanla bağlı geosiyasi maraqlarında Naxçıvanın yeri. Bakı, Elmin İnkişafı Fondu, 2017, 300 s. (həmmüəllif).
• Naxçıvan Azərbaycanın dövlətçilik tarixində. Bakı, Elm, 2018, 372 s.
• Naxçıvan tarixinə dair qaynaqlar. Bakı: Elm və təhsil, 2018, 240 s. (həmmüəllif).
• Naxçıvan coğrafiyası. İki cilddə. II cild. Naxçıvan: “Əcəmi” NPB, 2018, 402 s. (həmmüəllif).
• Araz-Türk Respublikası. Naxçıvan, 2019, 136 s.
• Нахчыван в истории государственности Азербайджана. СПБ. Изд-во РГПИ им. А.И.Герцена, 2020, 452 с.

İctimai-siyasi fəallığı

İsmayıl Hacıyev ölkənin ictimai-siyasi həyatında fəal iştirak edir. 2000-ci ildə İsmayıl Hacıyev Culfa Seçki Dairəsindən II çağırış Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinə deputat seçilir.

2005-ci ildə III çağırış Azərbaycan Respulikası (III çağırış – X) Milli Məclisinə deputat seçilir. 2010-cu ilin 7 noyabr tarixində IV çağırış Milli Məclisin deputatı seçilmişdir. Parlamentin İnsan Hüquqları Daimi Komitəsinin üzvü olmuşdur.

Mükafatları

Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi (2009) fəxri adını almışdır. Naxçıvan Muxtar Respublikası Mükafatı, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Xatirə medalı və Fəxri fərmanı, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fəxri fərmanı, Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin fəxri fərmanları, akademik Yusif Məmmədəliyev adına mükafat və medal, Türkiyə Cümhuriyyəti Avrasiya Kültür və Sənət Qurumunun, Hüseyn Qazi Kültür və Sənət Vəqfinin mükafatları, ABŞ-ın Bioqrafiya İnstitutunun Qızıl medalı, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi xatirə medalı ilə təltif edilmiş, 2001-ci ildə ABŞ-ın Bioqrafiya İnstitutu tərəfindən “İlin adamı” seçilmişdir.

Həmçinin bax

• Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası
• Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsi

Mənbə

• İsmayıl Muxtar oğlu Hacıyev
• AMEA Naxçıvan Bölməsi