Dağ süxurlar: Redaktələr arasındakı fərq
Naviqasiyaya keçin
Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Süxur səhifəsinə istiqamətləndirilir Teq: Yeni yönləndirmə |
||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
#redirect[[Süxur]] |
|||
{{Sil|Məzmun [[Süxur|Doğru səhifəyə]] köçürüldü}}[[Şəkil:Darone.jpg|thumb|245x245px]] |
|||
'''Dağ süxurları (ana süxurlar)''' — [[Yer]] üzərində müəyyƏn massiv qaya və ya təbəqə şəklində minerallar birləşmiş halda [[süxur]]ları yaradır<ref>Məmmədov Q.Ş., Xəlilov M.Y. Ekologiya və ətraf mühit Bakı 2003</ref>. |
|||
== Torpaqəmələgətirən süxurlar == |
|||
[[Dağ]] süxurları torpaqəmələgətirən süxurlar üçün əsas sayılır, onların üst qatlarından torpaq yaranır. Süxurların xüsusiyyətləri torpağın kimyəvi və fiziki xassələrinə müəyyən qədər təsir göstərir. Qranit üzərində əsasən az münbit torpaqlar əmələ gəlir. Bazalt süxurlar isə münbit torpağın yaranması üçün qiymətli material hesab olunur. Landşaftın, hidroqrafiyanın və bitki örtüyünün xüsusiyyəti dağ süxurlarının xarakteri və formasından asılıdır. |
|||
== Süxurların mənşəyi == |
|||
Mənşəyinə görə massiv - kristial (püskürmə və ya maqmatik), çöküntü və metamorfik süxurlar ayrılır. Massiv - kristal süxurlar yerin dərinliklərindən püskürüb çıxan və soyuyan maqmadır. Bu süxurlar ilk olaraq yerin bərk qabığını yaratdığı süxurlar adlanır. |
|||
== Çöküntü süxurlar == |
|||
'''Çöküntü süxurlar''' - ilkin süxurların parçalanmasından, parçalanmasında süxurlann külək, su və ya buz vasitəsilə apanlaraq yer səthində və ya su hövzələrində çökməsindən yaranır. Bunlar (təkrar) süxurlar da adlanır. |
|||
== Metomorfik süxurlar == |
|||
'''Metomorfik süxurlar''' - yerin daxilində olduğu yerdəcə çöküntü süxurlarından yaranmışdır.Yüksək temperatur və təzyiq nəticəsində çöküntü süxurlar sıxılmış, bir hissəsi ərimiş və sementləşmişdir. Çöküntü süxurların belə dəyişmə prosesi birlikdə metomorfizləşmə adlanır. |
|||
Göstərilən bu 3 qrup süxurlar bir - birindən kimyəvi, mineroloji və fiziki xüsusiyyətlərinə görə ayrılır. |
|||
Çöküntü süxurlar Yerin üst səthini demək olar ki, bütövlüklə örtür.Bəzən onların qalınlığı kilometrlərlə, bəzən metrlərlə, hətta santimetrlərlə ölçülür, çöküntü süxurların yayılma forması tabəqələrlədir.( qat - qat). |
|||
Massiv — kristallik püskürmə süxurlar iki böyük qrupa ayrılır. |
|||
# '''Effuziv-''' Maqma püskürüb yer səthinə çıxaraq aşağı temperatur və toyiq şəraitində soyuduqda yaranan süxurlar |
|||
# '''İntruziv''' - maqma yer səthinə çatmayıb yüksək təzyiq şəraitində müəyyəndərinlikdə yavaş-yavaş soyuyub kristallaşaraq yaranan süxurları deyilir. |
|||
== Xarici keçid == |
|||
== Həmçinin bax == |
|||
* [[Süxurlar]] |
|||
== İstinad == |
|||
[[Kateqoriya:Dağ süxurları]] |
|||
Səhifəsinin 20:28, 6 aprel 2020 tarixinə olan son versiyası
İstiqamətləndirilir: