Şaxta Baba: Redaktələr arasındakı fərq
Naviqasiyaya keçin
Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Əllə geri qaytarma Vizual redaktor |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{mənbə azlığı}} |
|||
[[Şəkil:Santa Claus kobe.jpg|thumb|Santa klaus]] |
|||
[[Şəkil:Şaxta Baba.jpg|thumb|Şaxta Baba]] |
[[Şəkil:Şaxta Baba.jpg|thumb|Şaxta Baba]] |
||
'''Şaxta Baba''' ({{Dil-ru|Дед Мороз}}) — rus dilindən tərcümə edilən '''Şaxta Baba''' kimi tanınan şəxsin dünyanın müxtəlif ölkələrində fərqli adları var: Sant Nikolas, Noel baba, Nikolas of Mariya, Santa Klaus, Pere Noel, müqəddəs ata Kristmas bunlardan bəziləridir. [[Yeni İl Bayramı]]nı, qış bayramını körpələrin öz doğma babalarından belə çox sevdikləri Şaxta babasız təsəvvür etmək mümkün deyil. Saç-saqqalı tamam ağ, başında qardan papaq olan bu mehriban qocanı dünyanın müxtəlif yerlərində müxtəlif cür adlandırsalar da, bu adlardan ən çox populyar olanı Santa-Klausdur. |
|||
'''Şaxta baba''' ( {{Dil-ru|Дед Мороз}} və ya ''{{Dil|ru|Дедушка Мороз}}''; {{Dil-be|Дзед Мароз}}; {{Dil-uk|Дід Мороз}}; {{Dil-sr|Деда мраз}}; {{Dil-bg|Дядо мраз}}; {{Dil-sl|Dedek Mraz}}; {{Dil-mk|Дедо мраз}}; {{Dil-hr|Djed Mraz}} ) — [[Yeni il bayramı|Yeni il bayramının]] əsas nağıl personajı. |
|||
Şaxta Babanı hər ölkədə bir cür çağırırlar: |
|||
{| class="wikitable" |
|||
|- |
|||
! Ölkə |
|||
! ad |
|||
|- |
|||
| Azərbaycanda |
|||
| Şaxta Baba |
|||
|- |
|||
| [[Rusiya]]da və [[Ukrayna]]da |
|||
| Ded Moroz |
|||
|- |
|||
| [[Gürcüstan]]da |
|||
| Tovlis Papa |
|||
|- |
|||
| [[Almaniya]]da |
|||
| Vaynaxtsmann |
|||
|- |
|||
| [[Albaniya]]da |
|||
| Babadimpi |
|||
|- |
|||
| [[Bolqarıstan]]da |
|||
| Dyadyo Koleda |
|||
|- |
|||
| [[Böyük Britaniya]]da |
|||
| Faze Kristmas |
|||
|- |
|||
| [[Yunanıstan]]da |
|||
| Aqios Vasilis |
|||
|- |
|||
| [[Danimarka]]da |
|||
| Yulemanden |
|||
|- |
|||
| [[İspaniya]]da |
|||
| Papa Noel |
|||
|- |
|||
| [[İtaliya]]da |
|||
| Babbo Natale |
|||
|- |
|||
| [[Makedoniya Respublikası]]nda |
|||
| Dedo Mraz |
|||
|- |
|||
| [[Norveç]]dә |
|||
| Yulebukk |
|||
|- |
|||
| [[Polşa]]da |
|||
| Svetiy Mikolay |
|||
|- |
|||
| [[Niderland]]da |
|||
| Kerstman |
|||
|- |
|||
| [[Portuqaliya]]da |
|||
| Pay Natal |
|||
|- |
|||
| [[Slovakiya]]da |
|||
| Yejişek |
|||
|- |
|||
| [[Sloveniya]]da |
|||
| Dedek Mraz |
|||
|- |
|||
| [[Türkiyə]]dә |
|||
| Noel baba |
|||
|- |
|||
| [[Rumıniya]]da |
|||
| Moş Krakiun |
|||
|- |
|||
| [[Finlandiya]]da |
|||
| Youlupukki |
|||
|- |
|||
| [[Fransa]]da |
|||
| Per Noel |
|||
|- |
|||
| [[Çexiya]]da |
|||
| Mikulaş |
|||
|- |
|||
| [[Macarıstan]]da |
|||
| Mikulás |
|||
|- |
|||
| [[Serbiya]]da, [[Monteneqro]]da, [[Bosniya və Herseqovina]]da |
|||
| Deda Mraz |
|||
|- |
|||
| [[İsveç]]dә |
|||
| Yultomten |
|||
|- |
|||
| [[İndoneziya]]da |
|||
| Sinterklas |
|||
|- |
|||
| [[İran]]da |
|||
| Baba Noel |
|||
|- |
|||
| [[ABŞ]] və [[Kanada]]da |
|||
| Santa Klaus |
|||
|- |
|||
| [[Braziliya]]da |
|||
| Papay Noel |
|||
|- |
|||
| [[Çili]]dә |
|||
| Viejito Paskuero |
|||
|- |
|||
| [[Afrika]] ölkələri |
|||
| Papa Noyol |
|||
|- |
|||
| [[İraq]]da |
|||
| Goosaleh |
|||
|- |
|||
| [[Əfqanıstan]]da |
|||
| Baba Çakalo |
|||
|- |
|||
| [[Estoniya]]da |
|||
| Jouluvana |
|||
|- |
|||
| [[Litva]]da |
|||
| Kaledu Snelis |
|||
|- |
|||
| [[Özbəkistan]]da |
|||
| Ayoz Bobo |
|||
|- |
|||
| [[Ermənistan]]da |
|||
| Marelik papi |
|||
|} |
|||
[[Şəkil:Papa Noel en la puerta de una jugueteria. Buenos Aires. Diciembre 2013..jpg|thumb|Santa Klaus. Buenos Aires. Dic. 2013.]] |
|||
== Keşiş Nikolas == |
|||
[[Şəkil:Santa-eop2.jpg|thumb|left]] |
|||
Bu obrazın yaranma tarixi əsrlərin dərinliyinə gedib çıxır və onunla bağlı ta qədimdən bəri yaranan əfsanə və rəvayətlər zaman keçdikcə dəyişikliklərə uğrayaraq şəkildən şəklə düşüb. Hazırda dünyada qeyd olunan "[[Yeni il]]" bayramının bir çox ənənələri [[Milad]]dan qaynaqlandığı üçün Şaxta baba-Santa Klaus obrazının əsli də xristian dünyasında axtarılır. |
|||
Bugünkü [[Türkiyə]] Cümhuriyyətinin [[Muğla]] ([[Demre]]) vilayətinin Patara şəhərində Santa Klaus kilsəsi mövcuddur. Patara antik dövrdə mövcüd olmuş Hiziya dövlətinin şəhərlərindən biridir. Nikolas adlı bu keşiş 3-cü əsrin axırlarında Patara şəhərində varlı tacir ailəsində anadan olmuşdur. Orta yaşlarında rahib Nikolas Patara şəhərinin baş keşişi seçilmişdi. Əfsanəyə görə həmin şəhərdə kasıb bir kişinin 3 qızı vardı. Bu qızlar cehiz üçün pul tapa bilmirdilər. Keşiş Nikolas bundan xəbər tutub bir gecə gizlincə bu qızların evinə gəlir. Pəncərədən və bacadan evə qızlar üçün pul kisəsi atır. Qızların cehiz pulu düzəlir. O gündən xristianlar maddi problemi olanlara müqəddəs Nikolasın kömək edəcəyinə inanırlar. |
|||
Keşiş Nikolas öləndən sonra onun qəbri milyonlar ümid yeri olmuşdur. Nikolas 343-cü ildə 65 yaşında vəfat etmişdir. |
|||
[[1087]]-ci ildə müsəlman türklər Patara və Mura şəhərlərini fəth etmişdilər. Bundan sonra xristian tacirlər bir gecə gizlicə keşiş Nikolasın qəbrini açmış, sümüklərini oğurlayaraq, Barı adasına aparmışdılar. |
|||
== Şaxta baba == |
|||
Cəmiyyətimizdə də hər [[Yeni il]]in gəlişi ilə barabər küçələrdə qırmızı əbalı, üzlərinə süni uzun ağ saqqal qoyan "Şaxta babaları" da görürük. Cəmiyyətimizin yaşca ən kiçik nümayəndələri olan uşaqlar, məhz bu "Şaxta babanın" gəlişini çox səbirsizliklə gözləyirlər. Valideynlər çox gözəl bilirlərki "Şaxta baba" deyilən bir şəxs həqiqətdə mövcud deyil. Bu uşaqları sevindirmək və əyləndirmək üçün qurulan bir oyundur. |
Cəmiyyətimizdə də hər [[Yeni il]]in gəlişi ilə barabər küçələrdə qırmızı əbalı, üzlərinə süni uzun ağ saqqal qoyan "Şaxta babaları" da görürük. Cəmiyyətimizin yaşca ən kiçik nümayəndələri olan uşaqlar, məhz bu "Şaxta babanın" gəlişini çox səbirsizliklə gözləyirlər. Valideynlər çox gözəl bilirlərki "Şaxta baba" deyilən bir şəxs həqiqətdə mövcud deyil. Bu uşaqları sevindirmək və əyləndirmək üçün qurulan bir oyundur. |
||
== Müqəddəs Nikolay == |
|||
[[Şəkil:UK Santa.jpg|thumb|left]] |
|||
Xristian dünyasında Şaxta baba Müqəddəs Nikolay kimi tanınır. Provaslav kilsəsi Müqəddəs Nikolayı səyahətçilərin himayədarı hesab edir. Katoliklər isə onu kasıblara və uşaqlara yardım edən müqəddəs hesab edirlər. Müqəddəs Nikolay sonralar Mərkəzi və Şimali [[Almaniya]]da Weinachtsmann (alman dilində Weinachten — milad, mann isə kişi deməkdir), [[İngiltərə]]də isə Father Christmams – Miladın Atası adlandırılıb. [[Avropa]]lı mühacirlərlə Birləşmiş Ştatlaradək gedib çıxan Müqəddəs Nikolay burada artıq Santa Klausa çevrilib. |
|||
[[Şimali Amerika]] ədəbiyyatında və təsviri sənətində Santa Klaus öz ağ saqqalı, qırmızı kürküylə 8 maral qoşulmuş arabasında milad gecəsi peyda olaraq sobaların borusundan evlərə daxil olur və sobanın yanından asılmış corabların içinə uşaqlar üçün hədiyyələr qoyur. |
|||
== Noel ata == |
|||
Dünyanın hər yerində bütün insanlar [[Yeni il]]i eyni ümidlərlə — xoş möcüzələr, yeni uğurlar, xoşbəxtlik arzusuyla gözləsələr də bayramı hərə öz adət-ənənəsinə uyğun qarşılayır. [[Avropa]] ölkəsi olan [[Fransa]]da Şaxta baba Per Noel — yəni Noel ata adlanır. O, Yeni il gecəsi gəlir və evin balaca sakinlərinin başmağına hədiyyələr qoyur. Böyüklərsə bayram günü daha çox yeyib-içməyi sevirlər. Fransanın şərab ölkəsi olduğunu nəzərə alsaq, vəziyyəti təsəvvür etmək olar.<ref>http://www.xalqqazeti.com/public/print.php?lngs=aze&ids=7486</ref> |
|||
==Şaxta Baba ilə bağlı nəzəriyyə== |
|||
Böyük Britaniyanın Exsert Universitetinin mütəxəssisi, fizik Keti Şin Şaxta Babanın bir gecəyə hədiyyələri necə çatdırdığı ilə bağlı nəzəriyyəni belə izah edir. Şaxta Babanın gözə görünmədən sakit şəkildə hərəkət etməsini, [[Albert Eynşteyn]]in xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi vasitəsilə mümkün ola bilər. Belə ki, yüksək sürətlə hərəkəti hesabına Şaxta Baba, öz bədən ölçüsünü kiçildə və yaşlanmaya bilir. Nəticədə o, evin bacasından daxil ola bilir və uşaqlara Yeni il hədiyyələri bəxş edir. Fizikin hesablamarına görə, sehrbaz saatda 10 milyon km sürətlə hərəkət edərək dünyanın bütün uşaqlarına hədiyyə paylamağı bacarır. Bu səbəbdən Şaxta Babanı görmək və [[Dopler effekti]] sayəsində isə eşitmək olmur<ref>[http://www.qafqazinfo.az/maraqli-8/saxta-babanin-varligi-eynsteynin-nezeriyyesi-ile-subut-olundu-170153 Şaxta Babanın varlığı - Eynşteynin nəzəriyyəsi ilə sübut olundu]. qafqazinfo.az, 16.12.2016 {{az}}</ref>. |
|||
== İstinadlar == |
|||
{{İstinad siyahısı}} |
|||
== Həmçinin bax == |
== Həmçinin bax == |
||
17:53, 11 avqust 2020 tarixindəki versiya
Şaxta baba ( rus. Дед Мороз və ya Дедушка Мороз; belar. Дзед Мароз; ukr. Дід Мороз; serb. Деда мраз; bolq. Дядо мраз; sloven. Dedek Mraz; mak. Дедо мраз; xorv. Djed Mraz ) — Yeni il bayramının əsas nağıl personajı.
Cəmiyyətimizdə də hər Yeni ilin gəlişi ilə barabər küçələrdə qırmızı əbalı, üzlərinə süni uzun ağ saqqal qoyan "Şaxta babaları" da görürük. Cəmiyyətimizin yaşca ən kiçik nümayəndələri olan uşaqlar, məhz bu "Şaxta babanın" gəlişini çox səbirsizliklə gözləyirlər. Valideynlər çox gözəl bilirlərki "Şaxta baba" deyilən bir şəxs həqiqətdə mövcud deyil. Bu uşaqları sevindirmək və əyləndirmək üçün qurulan bir oyundur.