Serbofobiya: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Teq: 2017 viki-mətn redaktoru
d.k.
Sətir 2: Sətir 2:
[[Şəkil:Albanian caricature 1913.gif|thumb|250px|right|Serbiyanın 1913-cü ildə Albaniyanı işğal etməsini əks etdirən karikatura. Burada Serbiya ilan şəklində təsvir edilmişdir. Başlıqda qeyd edilir: "Məndən uzaqlaşın, vəhşi qaniçənlər!"]]
[[Şəkil:Albanian caricature 1913.gif|thumb|250px|right|Serbiyanın 1913-cü ildə Albaniyanı işğal etməsini əks etdirən karikatura. Burada Serbiya ilan şəklində təsvir edilmişdir. Başlıqda qeyd edilir: "Məndən uzaqlaşın, vəhşi qaniçənlər!"]]


'''Serbofobiya''' ({{Dil-sr|Србофобија}}) — Serbiyaya, serblərə, serb dilinə və ya Serb Pravoslav Kilsəsinə qarşı nifrət və ya düşmənçilik hisslərini izah etmək üçün istifadə edilən ümumi sosial-siyasi termin. Bu fenomen tarixən serb xalqının və sosial qrupunun təqib edilməsinə, təzyiqlərə məruz qalmasına səbəb olmuşdur. Serbofobiya termini indiki dövrdə bütün xalqla əlaqəli olaraq serblərə tarixi nifrətin tərifi kimi qəbul edilir, serblərə bağlı hər şeyin, xüsusilə də serb dövlətçiliyinin rəddi və onlara nifrət hissi ifadə edir. Digər tərəfdən, Serb Respublikasının Bosniya və Herseqovina daxilində ayrıca bir muxtar serb bölgəsi olaraq rədd edilməsi də buna aiddir.
'''Serbofobiya''' ({{Dil-sr|Србофобија}}) — [[Serbiya|Serbiyaya]], [[Serblər|serblərə]], [[Serb dili|serb dilinə]] və ya [[Serb Pravoslav Kilsəsi|Serb Pravoslav Kilsəsinə]] qarşı nifrət və ya [[Düşmən|düşmənçilik]] hisslərini tərif etmək üçün istifadə edilən ümumi sosial-siyasi [[termin]]. Bu [[fenomen]] tarixən serb xalqının və sosial qrupunun təqib edilməsinə, təzyiqlərə məruz qalmasına səbəb olmuşdur. Serbofobiya termini indiki dövrdə bütün xalqla əlaqəli olaraq serblərə tarixi nifrətin tərifi kimi qəbul edilir, serblərə bağlı hər şeyin, xüsusilə də serb dövlətçiliyinin rəddi və onlara nifrət hissi ifadə edir. Digər tərəfdən, [[Serb Respublikası|Serb Respublikasının]] [[Bosniya və Herseqovina]] daxilində ayrıca bir muxtar serb bölgəsi olaraq rədd edilməsi də buna aiddir.


Bu fikrin ən parlaq nümayəndəsi XIX–XX əsrlərdə mövcud olan Xorvatiya Hüquqlar Partiyası idi. Bu partiyanın ən ifrat elementləri İkinci Dünya Müharibəsi dövründə Yuqoslaviya Krallığında hakimiyyətə gələn və serblər, yəhudilər, qaraçılar və dissidentləri hədəf alan irqi qanunlar qəbul edən ustaşlar xorvat faşist təşkilatı olmuşdur. Bu, serblərin və Müstəqil Xorvatiya Dövlətində (1941–1945) yaşayan digər azlıq qruplarının üzvlərinin soyqırımı ilə nəticələnmişdir.
Bu fikrin ən parlaq nümayəndəsi XIX–XX əsrlərdə mövcud olan [[Hüquqlar Partiyası|Xorvatiya Hüquqlar Partiyası]] idi. Bu partiyanın ən ifrat elementləri [[İkinci Dünya müharibəsi]] dövründə [[Yuqoslaviya krallığı|Yuqoslaviya krallığında]] hakimiyyətə gələn və serblər, [[yəhudilər]], [[qaraçılar]][[Dissident|dissidentləri]] hədəf alan irqi qanunlar qəbul edən [[ustaşlar]] xorvat [[Faşizm|faşist]] təşkilatı olmuşdur. Bu, serblərin və [[Müstəqil Xorvatiya Dövlətində]] (1941–1945) yaşayan digər azlıq qruplarının üzvlərinin [[Serb soyqırımı (1941–1945)|soyqırımı]] ilə nəticələnmişdir.


== Tarixi ==
== Tarixi ==
=== Osmanlı imperiyasında ===
=== Osmanlı imperiyasında ===
;Kosovo
;Kosovo
Serbofobiya 1877–1897-ci illər arasında baş verən Osmanlı–Serb və Osmanlı–Yunan müharibələri nəticəsində Kosovo vilayətində böyüyür. 1878-ci ildə baş tutan Vranye döyüşü ilə minlərlə alban əsilli Osmanlı qoşunu və albaniyalı mülkilər Osmanlının Kosovo vilayətinin şərq hissəsinə qaçmalı oldular.<ref name=Batakovic1992>{{cite book|last=Bataković|first=Dušan|title=The Kosovo Chronicles|year=1992|publisher=Plato|url=http://www.rastko.rs/kosovo/istorija/kosovo_chronicles/kc_part2b.html}}</ref> Mühacir olaraq bilinən bu məcburi köçkünlər qaçdıqları bölgələrdə serblərə qarşı böyük düşmənçilik hissi bəsləyirdilər.<ref name="Frantz460461">{{cite journal|last=Frantz|first=Eva Anne|title=Violence and its Impact on Loyalty and Identity Formation in Late Ottoman Kosovo: Muslims and Christians in a Period of Reform and Transformation|journal=Journal of Muslim Minority Affairs|volume=29|issue=4|year=2009|pages=460–461|ref=harv|doi=10.1080/13602000903411366|s2cid=143499467}}</ref> Bu düşmənçilik serbofobiyanı gücləndirir və nəticədə albanlar Priştina və Buyanovaç bölgələri də daxil olmaqla bütün vilayətdə serb mülkilərinə qarşı qətl, talan və təcavüz kimi genişmiqyaslı vəhşiliklər törədir.
Serbofobiya 1877–1897-ci illər arasında baş verən Osmanlı–Serb və Osmanlı–Yunan müharibələri nəticəsində [[Kosovo vilayəti|Kosovo vilayətində]] böyüyür. 1878-ci ildə baş tutan [[Vranye döyüşü]] ilə minlərlə [[Albanlar|alban]] əsilli [[Osmanlı imperiyası|Osmanlı]] qoşunu və albaniyalı mülkilər Osmanlının Kosovo vilayətinin şərq hissəsinə qaçmalı oldular.<ref name=Batakovic1992>{{cite book|last=Bataković|first=Dušan|title=The Kosovo Chronicles|year=1992|publisher=Plato|url=http://www.rastko.rs/kosovo/istorija/kosovo_chronicles/kc_part2b.html}}</ref> [[Mühacirlər|Mühacir]] olaraq bilinən bu [[məcburi köçkünlər]] qaçdıqları bölgələrdə [[Serblər|serblərə]] qarşı böyük düşmənçilik hissi bəsləyirdilər.<ref name="Frantz460461">{{cite journal|last=Frantz|first=Eva Anne|title=Violence and its Impact on Loyalty and Identity Formation in Late Ottoman Kosovo: Muslims and Christians in a Period of Reform and Transformation|journal=Journal of Muslim Minority Affairs|volume=29|issue=4|year=2009|pages=460–461|ref=harv|doi=10.1080/13602000903411366|s2cid=143499467}}</ref> Bu düşmənçilik serbofobiyanı gücləndirir və nəticədə albanlar [[Priştina]][[Buyanovaç]] bölgələri də daxil olmaqla bütün vilayətdə serb mülkilərinə qarşı qətl, talan və təcavüz kimi genişmiqyaslı vəhşiliklər törədir.


Serblərə qarşı törədilən vəhşiliklər 1901-ci ildə də pik nöqtəyə çatır. Buna səbəb 1897-ci il Osmanlı–Yunan müharibəsindən sonra bölgənin osmanlılara geri verilməyən silahlarla dolu olması idi. Albanlar qırğınlar, təcavüzlər, talanlar və deportasiya da daxil olmaqla Priştina və Şimali Kosovo bölgələrində çoxsaylı vəhşiliklər törədirlər.<ref name=King-Mason-30>{{cite book|author1=Iain King|author2=Whit Mason|title=Peace at Any Price: How the World Failed Kosovo|url=https://books.google.com/books?id=9m3Hp2OevdUC&pg=PA30|year=2006|publisher=Cornell University Press|isbn=0-8014-4539-6|page=30}}</ref> Müxtəlif mənbələrə görə, albanlar o dövrdə homogen bir ərazi yaratmağa çalışdıqları üçün xristian serblərə etnik təmizlənmə təşkil edirdilər.
Serblərə qarşı törədilən vəhşiliklər 1901-ci ildə də pik nöqtəyə çatır. Buna səbəb [[Osmanlı-Yunan müharibəsi (1897)|1897-ci il Osmanlı–Yunan müharibəsindən]] sonra bölgənin osmanlılara geri verilməyən silahlarla dolu olması idi. Albanlar qırğınlar, təcavüzlər, talanlar və deportasiya da daxil olmaqla Priştina və Şimali Kosovo bölgələrində çoxsaylı vəhşiliklər törədirlər.<ref name=King-Mason-30>{{cite book|author1=Iain King|author2=Whit Mason|title=Peace at Any Price: How the World Failed Kosovo|url=https://books.google.com/books?id=9m3Hp2OevdUC&pg=PA30|year=2006|publisher=Cornell University Press|isbn=0-8014-4539-6|page=30}}</ref> Müxtəlif mənbələrə görə, albanlar o dövrdə homogen bir ərazi yaratmağa çalışdıqları üçün xristian serblərə etnik təmizlənmə təşkil edirdilər.


;Makedoniya
;Makedoniya
Serblərə Qarşı Cəmiyyət 1897-ci ildə Osmanlı imperiyasının Saloniki şəhərində qurulmuş bolqar milliyətçi təşkilatı idi. Təşkilatın fəalları həm Daxili Makedoniya İnqilab Təşkilatının, həm də Ali Makedoniya-Ədirnə Komitəsinin üzvləri idilər. Onlar 1902-ci ilə qədər ən azı 43 nəfəri öldürmüş və 52 nəfəri yaralamışdılar. Qurbanların arasında serbdilli məktəblərin sahibləri, müəllimlər, serb pravoslav ruhaniləri və Osmanlı imperiyasınd yaşayan digər tanınmış serblər var idi.<ref>
Serblərə Qarşı Cəmiyyət 1897-ci ildə Osmanlı imperiyasının [[Saloniki|Saloniki şəhərində]] qurulmuş [[Bolqarlar|bolqar]] milliyətçi təşkilatı idi. Təşkilatın fəalları həm Daxili Makedoniya İnqilab Təşkilatının, həm də Ali Makedoniya-Ədirnə Komitəsinin üzvləri idilər. Onlar 1902-ci ilə qədər ən azı 43 nəfəri öldürmüş və 52 nəfəri yaralamışdılar. Qurbanların arasında serbdilli məktəblərin sahibləri, müəllimlər, serb pravoslav ruhaniləri və Osmanlı imperiyasında yaşayan digər tanınmış serblər var idi.<ref>
{{cite book
{{cite book
|last=Hadži Vasiljević
|last=Hadži Vasiljević
Sətir 22: Sətir 22:
|page=14
|page=14
}}
}}
</ref> Bolqarlar Makedoniyada serb mənşəli olmayan, lakin serblərlə eyni müqəddəratı təyin edənlər üçün "serbmənlər" ifadəsini istifadə edirdilər.
</ref> Bolqarlar [[Şimali Makedoniya|Makedoniyada]] serb mənşəli olmayan, lakin serblərlə eyni müqəddəratı təyin edənlər üçün "serbmənlər" ifadəsini istifadə edirdilər.


== Həmçinin bax ==
== Həmçinin bax ==

04:51, 20 sentyabr 2020 versiyası

Serbiyanın 1913-cü ildə Albaniyanı işğal etməsini əks etdirən karikatura. Burada Serbiya ilan şəklində təsvir edilmişdir. Başlıqda qeyd edilir: "Məndən uzaqlaşın, vəhşi qaniçənlər!"

Serbofobiya (serb. Србофобија) — Serbiyaya, serblərə, serb dilinə və ya Serb Pravoslav Kilsəsinə qarşı nifrət və ya düşmənçilik hisslərini tərif etmək üçün istifadə edilən ümumi sosial-siyasi termin. Bu fenomen tarixən serb xalqının və sosial qrupunun təqib edilməsinə, təzyiqlərə məruz qalmasına səbəb olmuşdur. Serbofobiya termini indiki dövrdə bütün xalqla əlaqəli olaraq serblərə tarixi nifrətin tərifi kimi qəbul edilir, serblərə bağlı hər şeyin, xüsusilə də serb dövlətçiliyinin rəddi və onlara nifrət hissi ifadə edir. Digər tərəfdən, Serb Respublikasının Bosniya və Herseqovina daxilində ayrıca bir muxtar serb bölgəsi olaraq rədd edilməsi də buna aiddir.

Bu fikrin ən parlaq nümayəndəsi XIX–XX əsrlərdə mövcud olan Xorvatiya Hüquqlar Partiyası idi. Bu partiyanın ən ifrat elementləri İkinci Dünya müharibəsi dövründə Yuqoslaviya krallığında hakimiyyətə gələn və serblər, yəhudilər, qaraçılardissidentləri hədəf alan irqi qanunlar qəbul edən ustaşlar xorvat faşist təşkilatı olmuşdur. Bu, serblərin və Müstəqil Xorvatiya Dövlətində (1941–1945) yaşayan digər azlıq qruplarının üzvlərinin soyqırımı ilə nəticələnmişdir.

Tarixi

Osmanlı imperiyasında

Kosovo

Serbofobiya 1877–1897-ci illər arasında baş verən Osmanlı–Serb və Osmanlı–Yunan müharibələri nəticəsində Kosovo vilayətində böyüyür. 1878-ci ildə baş tutan Vranye döyüşü ilə minlərlə alban əsilli Osmanlı qoşunu və albaniyalı mülkilər Osmanlının Kosovo vilayətinin şərq hissəsinə qaçmalı oldular.[1] Mühacir olaraq bilinən bu məcburi köçkünlər qaçdıqları bölgələrdə serblərə qarşı böyük düşmənçilik hissi bəsləyirdilər.[2] Bu düşmənçilik serbofobiyanı gücləndirir və nəticədə albanlar PriştinaBuyanovaç bölgələri də daxil olmaqla bütün vilayətdə serb mülkilərinə qarşı qətl, talan və təcavüz kimi genişmiqyaslı vəhşiliklər törədir.

Serblərə qarşı törədilən vəhşiliklər 1901-ci ildə də pik nöqtəyə çatır. Buna səbəb 1897-ci il Osmanlı–Yunan müharibəsindən sonra bölgənin osmanlılara geri verilməyən silahlarla dolu olması idi. Albanlar qırğınlar, təcavüzlər, talanlar və deportasiya da daxil olmaqla Priştina və Şimali Kosovo bölgələrində çoxsaylı vəhşiliklər törədirlər.[3] Müxtəlif mənbələrə görə, albanlar o dövrdə homogen bir ərazi yaratmağa çalışdıqları üçün xristian serblərə etnik təmizlənmə təşkil edirdilər.

Makedoniya

Serblərə Qarşı Cəmiyyət 1897-ci ildə Osmanlı imperiyasının Saloniki şəhərində qurulmuş bolqar milliyətçi təşkilatı idi. Təşkilatın fəalları həm Daxili Makedoniya İnqilab Təşkilatının, həm də Ali Makedoniya-Ədirnə Komitəsinin üzvləri idilər. Onlar 1902-ci ilə qədər ən azı 43 nəfəri öldürmüş və 52 nəfəri yaralamışdılar. Qurbanların arasında serbdilli məktəblərin sahibləri, müəllimlər, serb pravoslav ruhaniləri və Osmanlı imperiyasında yaşayan digər tanınmış serblər var idi.[4] Bolqarlar Makedoniyada serb mənşəli olmayan, lakin serblərlə eyni müqəddəratı təyin edənlər üçün "serbmənlər" ifadəsini istifadə edirdilər.

Həmçinin bax

Mənbə

İstinadlar

  1. Bataković, Dušan. The Kosovo Chronicles. Plato. 1992.
  2. Frantz, Eva Anne. "Violence and its Impact on Loyalty and Identity Formation in Late Ottoman Kosovo: Muslims and Christians in a Period of Reform and Transformation". Journal of Muslim Minority Affairs. 29 (4). 2009: 460–461. doi:10.1080/13602000903411366.
  3. Iain King; Whit Mason. Peace at Any Price: How the World Failed Kosovo. Cornell University Press. 2006. səh. 30. ISBN 0-8014-4539-6.
  4. Hadži Vasiljević, Jovan. Četnička akcija u Staroj Srbiji i Maćedoniji. 1928. səh. 14.

Ədəbiyyat

Kitablar
Jurnallar
Məqalələr

Xarici keçidlər