Əlibala Hacızadə

ƏLİBALA HACIZADƏ
Fayl:Elibala Hacizade.jpg
Doğum tarixi	28 avqust 1935(1935-08-28)
Doğum yeri	Ağalıkənd, Biləsuvar rayonu, Azərbaycan SSR, ZSFSR, SSRİ
Vəfat tarixi	8 oktyabr 2009(2009-10-08) (74 yaşında)
Vəfat yeri	Bakı, Azərbaycan
Təhsili	Bakı Dövlət Universiteti
Fəaliyyəti	yazıçı

|}

Hacızada Əlibala Qüdrət oğlu - nasir, 1962-ci ildən Azarbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü.

Həyatı

Əlibala Hacızadə 1935-ci il avqustun 28-də Biləsuvar rayonunun Ağalıkənd kəndində anadan olmuşdur. Burada Xırmandalı kənd orta məktəbini bitirdikdən sonra ADU-nun şərqşünaslıq fakültəsinin fars şöbəsində təhsil almışdır (1953-1958). Azərbaycan EA Yaxın və Orta Şərq xalqları İnstitutunda kiçik elmi işçi kimi əmək fəaliyyətinə başlamışdır (1958). Əfqanıstanda mütərcimlik etmişdir (1966-1970).

Hazırda Azərbaycan EA Yaxın və Orta Şərq xalqları İnstitutunda baş elmi işçi vəzifəsində işləyir (1976-cı ildən). "Nizami" jurnalının baş redaktorudur (1994-cü ildən). "Mənim müəlliməm" adlı ilk hekayəsi 1956-cı ildə Uşaqgəncnəşrin buraxdığı "Gəncliyin səsi" almanaxında dərc olunmuşdur. Bundan sonra dövri mətbuatda vaxtaşırı çıxış edirdi. 2009-cu ilin oktyabr ayında vəfat edib.

"İtkin gəlin" romanı əsasında yazdığı ssenarisinə 12 seriyalı bədii televiziya fılmi çəkilmişdir (1993-1994).

Əsərləri

• 1. Heykəl gülür (hekayələr). Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1961, 54 səh.
• 2. Unutmaq olmur (povest). Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1963, 115 səh.
• 3. Məhəbbət olmayan evdə (povestlər). Bakı: Azərnəşr, 1965, 100 səh.
• 4. Fərruxi Yəzdinin poeziyası. Bakı: Elm, 1965, 198 səh.
• 5. Cehiz (hekayələr). Bakı: Gənclik, 1969, 154 səh.
• 6. Pəhləvan (hekayələr). Bakı: Gənclik, 1974, 31 səh.
• 7. Təyyarə kölgəsi (roman). Bakı: Gənclik, 1974, 287 səh. (təkrar nəşr: 1992)
• 8. İtkin gəlin (roman). Bakı: Gənclik, 1979, 215 səh.
• 9. Əfsanəsiz illər (roman). Bakı: Gənclik, 1981, 353 səh.
• 10.Ayrılığın sonu yoxmuş. Bakı: Gənclik, 1983, 432 səh.
• 11.Vəfalım mənim. Bakı: Gənclik, 1985, 344 səh. (təkrar nəşr: 1992)
• 12.Dünyanı tanı. Bakı: Gənclik, 1990, 450 səh.
• 13.İtkin gəlin (roman trilogiya). I kitab. Bakı: Azərnəşr, 1992.
• 14.İtkin gəlin (roman trilogiya). II kitab. Bakı: Azərnəşr, 1992.
• 15.İtkin gəlin (roman trilogiya). III kitab. Bakı: Azərnəşr, 1992.
• 16.Sevəcəyəm (şerlər, hekayələr). Bakı: Diplomat, 2001, 170 səh.
• 17.Əsərləri (10 cilddə). I c. Bakı: Nafta-Press, 2004, 501 səh.

Yaradıcılığı

Əlibala Hacızadənin Azərbaycan ədəbiyyatına gətirdiyi yeni mövzulardan biri elmi mühitin təsviridir. O, "Təyyarə kölgəsi", "Vəfalım mənim" romanları ilə elm adamlarının bir növ qapalı olan həyatını geniş oxucu kütləsinə çatdırdı.

1980-ci illərin ikinci yarısında Ə.Hacızadənin qələmə aldığı "Möcüzə" romanı o dövrdə baş verən mürəkkəb ictimai proseslərə özünəməxsus bir baxışı əks etdirirdi.

Yazıçının XX əsr İran poeziyasının məşhur nümayəndələrindən olan Fərrux Yəzdiyə həsr olunmuş monoqrafiyası dünya şərqşünaslığında bu böyük şairin həyat və yaradıcılığı haqqında ilk geniş tədqiqatdır. Bundan başqa o, müasir İran romanının tipologiyasına dair fundamental elmi araşdırmanın müəllifidir. Əlibala müəllim həmçinin bir sıra orta əsr mənbələrini dilimizə tərcümə etmişdir.

Sitatlar

"Qələm əhli gərək heç vaxt məsuliyyət hissini itirməsin, vicdanının, qəlbinin əksinə getməsin, yalan yazmasın. İnsan özü qalmır, amma yaratdığı qalır. Yaxşısı da, pisi də... Gərək elə əməl sahibi olasan, elə əsər qoyub gedəsən ki, sağlığında özün, qohum-əqrəban, dostun-tanışın, öləndən sonra isə nəslin xəcalət çəkməsin!.."

"Təyyarə kölgəsi" romanının qəhrəmanı Nadirənin gündəliyindən

Yazıçının Fikirləri

Mən sözlərimin içində yaşayıram. Ədəbiyyat aləmi müqəddəs bir aləmdi və əbədiyyat adlı bir dünyaya uzanan bir çox yolların ən gözəli, şirini və əzablısıdı. Mən ömrümün böyük bir hissəsini burada – müqəddəs saydığım bu dünyanın içində yaşamışam. Onun paklığını , müqəddəsliyini bildiyim üçün, o aləmin qapısı ağzında ayaqqablarımı təmizləyib içəri girmişəm, bilmişəm ki, o saf, şəffaf dəniz kimi, natəmiz, napak şeyləri qəbul etmir, silkinib, çırpınıb gec – tez sahilə atır. Mən nə az, nə çox, düz 50 ildi ki, bu aləmdəyəm. Gəlişim səssiz – küysüz olub, burda yaşadığım o 50 il də səsdən – küydən, münaqişə, çəkişmə - dididişmələrdən uzaq olub, burda yaşdığım o 50 il də səsdən – küydən, münaqişə, çəkişmə - didişmələrdən uzaq olub və yəqin ki, gedişim də səssiz – küysüz olacaq... Mən bu dünyada heç kəsin, heç kimin yox, yalniz ürəyimin, vicdanımın diqtəsi ilə qələm çalmışam, ədəbiyyatın, sənətin müəllimlərimdən, ustadlarımdan öyrəndiyim sirlərini qəlbimin istəkləri, arzuları ilə uyğunlaşdırıb düşündüklərimi, duyğularımı kağız üzərinə köçürmüşəm, tək öz dərdlərimi, arzularımı, sevgilərimi, nifrətlərimi, insan, həyat, məhəbbət, xəyanət, mərdlik, namərdlik və s. haqqında düşüncələrimi deyil, sənin, onun, nəticə etibarilə, hamının bu məsələ barədə fikrilərini yazmışam, çünki bilirəm ki, hər kəs düşündüklərini deyə bilmir, yaza bilmir; sən – şair, yazıçı onun – hər bir adi adamın qəlbindən keçənləri yazanda o, səni öz ürəyinin, hisslərinin tərcümanı sanır, səni özünə doğma, məhrəm hesab edir və səni sevir. Çox vaxt məndən soruşurlar ki, niyə səni uşaq da, cavan da, qoca da, qadın da, kişi də - bir sözlə hamı belə çox istəyir? Mən uzun müddət bu cür sorğulara cavab vermirdim, ancaq bu sualları verənlərin çox olduğunu görüb indi deyirəm; çünki mən bütün insanları, sizin hamınızı ülvi, təmənnasız bir məhəbbətlə sevirəm; çünki mən sevənlə sevmişəm, ölənlə ölmüşəm, ac qalanla ac, susuz qalanla susuz qalmışam; ona görə siz məni belə sevirsiniz, sevməyə bilməzsiniz; çünki yazılmamış bir qanundur: sevməsən, sevilməzsən. Mənim sevdiklərim və məni sevənlər çox xöşbəxtdirlər: mən onları beynimə, ürəyimə, düşüncələrimə və nəhyət, yazılarıma hopdurub yaşadıram və yaşadacağam. Məni sevməyənlər isə (əgər varsa) uduzublar: nə ürəyimdə, nə yaddaşımda onları yaşadacaq, xatırladacaq heç nə qalmayıb. Oxucularımın sevə - sevə oxuduğu – özlərinin dediyinə görə, doymadığı yazılarımı mən ürəyimin qanı ilə yazmışam: mən o sətirlərin, o sözlərin içində yaşamışam və yaşayıram. Mən ürəyim dolu olanda, insanlara deməyə sözüm olanda əlimə qələm almışam: ürəyim boş olanda susumuşam, baxmışam, öyrənmişəm. Bu təbiəti mənə bəxş etdiyi üçün birinci növbədə ulu Tanrıma minnətdaram: mənə düşünə - düşünə yaşamaq xisləti verdiyi üçün. Çünki ömür müvəqqətidi – başlanğıcı, sonu var. Ömür qum saatı deyil ki, bir müdət belə, sonra isə çevrilib bir başqa cür yaşayasan. Sonra mən həmişə müəllimlərimə, ustadlarıma minnətdar olmuşam və özümü onların gəzən, yaşayan, yazan, sevən, sevilən canlı bir əsəri saymışam. Kitablarımın üstündə mənim qanuni olaraq adımdan əvvəl – çox təəssüf, bunu ancaq mən özüm görə bilirəm – onların adını yazıram xəyalımda, ürəyimdə və bundan mənəvi bir rahatlıq tapıram. Bu uzun ömrümdə paxıl, həsud, pis namərd, çörəyi dizinin üstündə olan, xəyanətkr, yalançı adamlar da urcah olub mənə. Pislik eləyənləri bağışlamışam, ama qəlbimi qıranları bağışlaya bilmirəm. Çünki mənim aləmimdə qəlbə dəymək ən böyük günahdır. Düz 60 il bundan qabaq, doğma kəndimizdə məndən 3 – 4 yaş kiçik olan bir uşağa – dostuma ağır söz deyib xətrinə dəymişəm. Bu, onun özünün heç yadında da qalmayıb, qalsaydı sonralar mənimlə mehriban olmazdı, ola bilməzdi. O unudub, ancaq mən unuda bilmirəm və indinin özündə də bunun əzabını çəkirəm. Ona görə kiminsə qəlbini qırmaqdan çox qorxuram. Çünki bunu ən böyük günah sayıram. Bir də həmişə yalandan, aldaılacağımdan yaman qorxmuşam. Kiminsə yalanını görən kimi, inamımı itirmişəm ona. Çox istədiyim adam olubsa, bu yoldan çəkindirməyə çalışmışam. Demişəm, başa salmışam. Düzəlmədiyini, dönmədiyini görüncə, səssiz – səmirsiz, sadəcə papağımı götürüb yanından və həyatından çıxıb getmişəm. Məni itirmək onun ən böyük cəzası olub. Təmiz yaşamışam. Heç kəsə əyilməmişəm, özümü də heç kəsdən üstün tutmamışam. Paxıllığımı çəkənlər olub. Ancaq heç kəsin - xüsusən sənət aləmində heç kəsin nə şöhrətinə, nə sərvətinə darılıb həsəd aparmamışam. Məni məhv etməyə belə çalışanlara ürəyimdə gülmüşəm: onlar bilmirlər (inanmıram bilməsinlər) ki, həyatda, illah da sənət dünyasında heç kəs heç kəsin yerini tuta bilməz. Sən məni məhv eləyə bilərsən, aradan göürə bilərsən, ancaq sən mən ola bilməzsən. Eləcə də mən sən ola bilmərəm. Elə yaşamışam ki, hamının gözünün içinə dik, şax baxa bilərəm. Gözəl ailəm, ağıllı uşaqlarım, nəvələrim, qardaşım, bacılarim, yaxşı qohum - əqrəbam mənə görə heç kəsin yanında xəcil olmayıblar. Mən onlarla fəxr etdiyim kimi, onlar da mənimlə fəxr edə bilərlər. Dünya malı, sərvəti, fəxri adlar, mükafatlar həsrəti ilə yaşamamışam. Mənim üçün ən böyük fəxri ad – yazıçı, ən böyük mükafat – oxucularımın mənə bəslədiyi məhəbbətdi və bununla və bununla həmişə fəxr etmişəm. Ayağımın altında kəsilən qurbanlar, “ Qoy o kitabları yazan əlindən öpüm” – deyən insanlar görmüşəm. Azərbaycanımızın demək olar ki, hər yerində, elində, obasında onlarla, yüzlərlə əfsanə və Elməddin – bunlar mənim qəhrəmanlarımdı – adını daşıyan qızlarımız oğullarımız var. Və mən özümü onların mənəvi atası sayıram. Hətta bir neçəsinin nişanında, elçiliyində, toyunda bir ağsaqqal kimi iştirak etmişəm. Bu məhəbbət deyil, mükafat deyil, bəs nədi?