Məkkə: Redaktələr arasındakı fərq
k 185.12.18.21 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Wikipediya M tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. Teq: Geri qaytarma |
Teq: Geri qaytarıldı |
||
| Sətir 19: | Sətir 19: | ||
Tam adı Məkkə Əl-Mükərrimə olan şəhər Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının Qərbində Mədinə və Taif şəhərləri arasında yerləşmışdır. Ərəb dilində Mərkəz mənasını daşıyan şəhər Ummul Qura, Beyt ul-Əmin, Bəkkə kimi də qeyd olunur. |
Tam adı Məkkə Əl-Mükərrimə olan şəhər Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının Qərbində Mədinə və Taif şəhərləri arasında yerləşmışdır. Ərəb dilində Mərkəz mənasını daşıyan şəhər Ummul Qura, Beyt ul-Əmin, Bəkkə kimi də qeyd olunur. |
||
[[Şəkil:Approximate map of areas under Ibn al-Zubayr's control after the death of Muawiya II.png|150px|thumb|[[II. Muâviya]]'nin ölümündən sonra Ibni Zubeyr'in təxmini üstünlük sahası ]] |
|||
Məhəmmədin həyat məsələsi, bu baxımdan, Quranın ilk yazısının yeri və müsəlmanların ilk qiblə olduğu yer 1970-ci illərdən bəri kəskin müzakirələr mövzusudur. Məkkənin meydana gəlməsi tarixi mənkıbələrdən fərqli olaraq, arxeoloji araşdırmalarda və xəritələrdə İslamın qurulduğu illərdən daha sonrakı bir şəhər olaraq,<ref>[[Tom Holland (yazar)|Holland, Tom]]; ''In the Shadow of the Sword''; Little, Brown; 2012; s. 303: ‘Otherwise, in all the vast corpus of ancient literature, there is not a single reference to Mecca – not one’</ref> belə səbəblərə görə, ticarət yollarında olmama, eləcə də yerin kənd təsərrüfatı baxımından uyğunsuzluğu,<ref>Crone, Patricia; ''Meccan Trade and the Rise of Islam'', 1987, s. 7</ref> Quran və hədislərin rəvayətlərində təsvir olunan bəzi toponimlər və xüsusiyyətlər İslam tarixinin ilkin əlamətlərinə işarə verir, eləcə də Məkkənin coğrafi strukturunun uyğunsuzluğuna işarə edir, Bəzi insanlar Məhəmmədin qeyri-real uydurma şəxsiyyət olduğuna inanırdılar. |
|||
Muaviyənin ölümündən sonra daxili iğtişaşlarda Kəbə Yezidin qoşunları tərəfindən katapultla ələ keçirildi, Karataş, hansı ki, vuruldu, üç hissəyə bölündü, Kəbə dağıdıldı. Kanadalı arxeoloq və İslam tarixinin tədqiqatçısı Dan Gibsonun sözlərinə görə, bu dağıntı Müasir Məkkə şəhərində deyil, [[Petra]]də, ondan təxminən 1200 kilometr şimalda baş verib. Çünki " Kuran coğrafiyası" adlı tədqiqatlarda ən erkən məscidlərin qiblə divarları, bu nəticələri ayə, hədis və sier mənbələri ilə birləşdirmiş, Gibson, göstərir ki, Məhəmməd Petradə yaşamış və buradan köçmüşdür. Onun sözlərinə görə, müsəlmanların ilk qibləsi Qüdsdəki Aksa məscidi deyil, Petrdəki əl-Lat məbədi kimi istifadə olunan Kəbə idi. Bu quruluş müsəlmanlar arasında ikinci sınağa adlandırılan, Abdullah bin Zubayr üsyanında katapultlar tərəfindən dağıdılmış, İbn Zubayr digər müqəddəs əşyalarla birlikdə karadaşı əməvilərin hücumlarından uzaq müasir Məkkəyə köçürmüş yeni bir məbəd inşa etmişdir. Əməvilərə qarşı Abbasilərçə dəstək verilən yeni yer keçid dövrünün sonunda bir neçə yüz il ərzində tamamilə qəbul edilmiş, yeni tikilmiş məscidlərin istiqaməti yeni Məkkə istiqamətində qurulmağa başlamışdır. Lakin əməvilərin təsiri altında olan Şimali Afrika və Andaluz məscidləri yeni qibləyə qarşı durmaqda davam edir, öz istiqamətlərini tamamilə başqa istiqamətə, Cənubi Afrikaya çevirirdilər.<ref name="bio">Data on Gibson's biography taken from his Web pages, his book ''Qur'ānic Geography'' and the Amazon author information to this book: [http://nabataea.net/nabhistory.html] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200521165215/http://nabataea.net/nabhistory.html |tarih=21 Mayıs 2020 }} {{|url=https://web.archive.org/web/20200521165215/http://nabataea.net/nabhistory.html |tarih=21 Mayıs 2020 }}, [http://nabataea.net/authors.html] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20180408141023/http://nabataea.net/authors.html |tarih=8 Nisan 2018 }} {{|url=https://web.archive.org/web/20180408141023/http://nabataea.net/authors.html |tarih=8 Nisan 2018 |tarih=8 Nisan 2018 }}, [https://independent.academia.edu/DanGibson1] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200126144605/https://independent.academia.edu/DanGibson1 |tarih=26 Ocak 2020 }} {{|url=https://web.archive.org/web/20200126144605/https://independent.academia.edu/DanGibson1 |tarih=26 Ocak 2020 }}, [https://www.amazon.co.uk/Nabataeans-Builders-Petra-Dan-Gibson/dp/1413427340] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20170531014144/http://nabataea.net/authors.html |tarih=31 Mayıs 2017 }} {{|url=https://web.archive.org/web/20170531014144/http://nabataea.net/authors.html |tarih=31 Mayıs 2017 }}</ref><ref>Dan Gibson: Qur'ānic Geography (2011)</ref> Onun sözlərinə görə, Quranda qeyd olunan "Bekke" və ya "Məkkə" sözləri də Petrəyı işarə edən sözlər idi. Youtube-da bax; [https://www.youtube.com/watch?v=IOyWqHIbJHk ''The Sacred City'' (2016) (''Kutsal Şehir''), Türkçe] |
|||
Məkkə ilk əvvəl susuz səhra olmuş sonradan İbrahim peyğəmbərin həyat yoldaşı Həcər xanım oğlu İsmayıl peyğəmbər ilə buraya gəlmiş və Allaha dua edərək ona su verilməsini istəmişdi. Allah Təala da duasını qəbul edib və bugün Zəm-zəm adlanan bulağ səhrada yoxdan var etmişdi. Məkkəyə sonradan başqa ərəb qəbilələri də axışmağa başlamışdı. Məkkə ilk orta əsrlərdə müxtəlif |
Məkkə ilk əvvəl susuz səhra olmuş sonradan İbrahim peyğəmbərin həyat yoldaşı Həcər xanım oğlu İsmayıl peyğəmbər ilə buraya gəlmiş və Allaha dua edərək ona su verilməsini istəmişdi. Allah Təala da duasını qəbul edib və bugün Zəm-zəm adlanan bulağ səhrada yoxdan var etmişdi. Məkkəyə sonradan başqa ərəb qəbilələri də axışmağa başlamışdı. Məkkə ilk orta əsrlərdə müxtəlif |
||
10:12, 8 yanvar 2021 tarixindəki versiya
| Məkkə | |
|---|---|
| مكة المكرمة | |
 | |
| 21°25′21″ şm. e. 39°49′34″ ş. u. | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Sahəsi |
|
| Mərkəzin hündürlüyü | 277 ± 1 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Digər | |
| holymakkah.gov.sa | |
|
| |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Məkkə (مكة) — Səudiyyə Ərəbistanında bir şəhər.
İslamda Məkkənin yeri
Məkkə – Dünya müsəlmanlarının əsas müqəddəs şəhəridir. İslam dininin banisi Məhəmməd Peyğəmbər qədim ticarət mərkəzi olan bu şəhərdə doğulmuş, yaşamış və öz təbliğatına başlamışdır. O, Allaha iman gətirməkdən boyun qaçıran həmvətənlərinin təqibindən yaxa qurtarmaq üçün 622-ci ildə bir dəstə tərəfdarı ilə birlikdə Yəsribə (sonradan Mədinə adlandırılmışdır) köçmüş, oradan məkkəlilərə qarşı mübarizə aparmış, nəticə etibarı ilə onları özünə tabe etdirmişdir.
Məhəmməd Məkkənin qədim bütpərəst ziyarətgahı olan Kəbəni islamın başlıca müqəddəs ocağı elan etmiş və bütün müsəlmanlara oranı ziyarət etməyi (həccə getməyi) əmr etmişdir. Kəbə Məkkənin əl-Məscid əl-Haram adlanan əsas məscidində yerləşir.
Orta əsrlərdə Məkkə Hicazın (Ərəbistanın) inzibati mərkəzi idi, şəhərdə din elmləri tərəqqi edirdi. XX əsrin əvvəllərində Məkkə şəhər şəriflərinin türk hökmranlığına qarşı qaldırdıqları üsyanın siyasi mərkəzinə çevrilmişdi.
Məkkədə dörd sünni məzhəbinin və cəfəri şiələrinin tədris müəssisələri yerləşir.
Hazırda Məkkə dünya islam hərəkatının mərkəzinə çevrilməkdədir. Beynəlxalq müsəlman təşkilatları öz iqamətgahlarını Məkkədə yerləşdirirlər, orada getdikcə daha tez-tez ümummüsəlman konfransları keçirilir; zəvvarların Məkkəyə gəlməsindən müsəlman həmrəyliyi ideyalarının təbliği üçün geniş istifadə olunur.
Məkkənin tarixi
Tam adı Məkkə Əl-Mükərrimə olan şəhər Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının Qərbində Mədinə və Taif şəhərləri arasında yerləşmışdır. Ərəb dilində Mərkəz mənasını daşıyan şəhər Ummul Qura, Beyt ul-Əmin, Bəkkə kimi də qeyd olunur.
Məhəmmədin həyat məsələsi, bu baxımdan, Quranın ilk yazısının yeri və müsəlmanların ilk qiblə olduğu yer 1970-ci illərdən bəri kəskin müzakirələr mövzusudur. Məkkənin meydana gəlməsi tarixi mənkıbələrdən fərqli olaraq, arxeoloji araşdırmalarda və xəritələrdə İslamın qurulduğu illərdən daha sonrakı bir şəhər olaraq,[3] belə səbəblərə görə, ticarət yollarında olmama, eləcə də yerin kənd təsərrüfatı baxımından uyğunsuzluğu,[4] Quran və hədislərin rəvayətlərində təsvir olunan bəzi toponimlər və xüsusiyyətlər İslam tarixinin ilkin əlamətlərinə işarə verir, eləcə də Məkkənin coğrafi strukturunun uyğunsuzluğuna işarə edir, Bəzi insanlar Məhəmmədin qeyri-real uydurma şəxsiyyət olduğuna inanırdılar.
Muaviyənin ölümündən sonra daxili iğtişaşlarda Kəbə Yezidin qoşunları tərəfindən katapultla ələ keçirildi, Karataş, hansı ki, vuruldu, üç hissəyə bölündü, Kəbə dağıdıldı. Kanadalı arxeoloq və İslam tarixinin tədqiqatçısı Dan Gibsonun sözlərinə görə, bu dağıntı Müasir Məkkə şəhərində deyil, Petradə, ondan təxminən 1200 kilometr şimalda baş verib. Çünki " Kuran coğrafiyası" adlı tədqiqatlarda ən erkən məscidlərin qiblə divarları, bu nəticələri ayə, hədis və sier mənbələri ilə birləşdirmiş, Gibson, göstərir ki, Məhəmməd Petradə yaşamış və buradan köçmüşdür. Onun sözlərinə görə, müsəlmanların ilk qibləsi Qüdsdəki Aksa məscidi deyil, Petrdəki əl-Lat məbədi kimi istifadə olunan Kəbə idi. Bu quruluş müsəlmanlar arasında ikinci sınağa adlandırılan, Abdullah bin Zubayr üsyanında katapultlar tərəfindən dağıdılmış, İbn Zubayr digər müqəddəs əşyalarla birlikdə karadaşı əməvilərin hücumlarından uzaq müasir Məkkəyə köçürmüş yeni bir məbəd inşa etmişdir. Əməvilərə qarşı Abbasilərçə dəstək verilən yeni yer keçid dövrünün sonunda bir neçə yüz il ərzində tamamilə qəbul edilmiş, yeni tikilmiş məscidlərin istiqaməti yeni Məkkə istiqamətində qurulmağa başlamışdır. Lakin əməvilərin təsiri altında olan Şimali Afrika və Andaluz məscidləri yeni qibləyə qarşı durmaqda davam edir, öz istiqamətlərini tamamilə başqa istiqamətə, Cənubi Afrikaya çevirirdilər.[5][6] Onun sözlərinə görə, Quranda qeyd olunan "Bekke" və ya "Məkkə" sözləri də Petrəyı işarə edən sözlər idi. Youtube-da bax; The Sacred City (2016) (Kutsal Şehir), Türkçe
Məkkə ilk əvvəl susuz səhra olmuş sonradan İbrahim peyğəmbərin həyat yoldaşı Həcər xanım oğlu İsmayıl peyğəmbər ilə buraya gəlmiş və Allaha dua edərək ona su verilməsini istəmişdi. Allah Təala da duasını qəbul edib və bugün Zəm-zəm adlanan bulağ səhrada yoxdan var etmişdi. Məkkəyə sonradan başqa ərəb qəbilələri də axışmağa başlamışdı. Məkkə ilk orta əsrlərdə müxtəlif
dövlət ərazilərinə tabe olsa da sonradan Allah Təala tərəfindən elçi olaraq Məhəmməd Əleyhissəlamı göndərmiş və İslam dininin qalib gəlməsindən sonra yaranan ilk Müsəlman Xilafətinin paytaxtı olmuşdur. Məkkəni daha çox məşhur edən orada yerləşən Kəbə evidir. Qurani Kərimdə Allah Təlanın evi adlandırılan Kəbə İbrahim peyğəmbər tərəfindən ilk dəfə tikildiyi bildirilir. Bu gün bütün dünyada namaz qılan və dua edən müsəlmanlar üzlərini məhz Qibləyə yəni Məkkə şəhərində yerləşən Kəbə evinə(Bəkkə) tərəf tuturlar.
Məkkə şəhəriində 1700000 insan yaşayır. Həcc ziyarəti zamanı şəhərin əhalisi dəfələrlə artır. Səudiyyə Ərəbistanı kralı Məkkə və Mədinə şəhərlərinin müdafiəçisi sayılır.
Qeyri-müsəlmanların şəhərə daxil olması qadağandır.[7]
İstinadlar
- ↑ 1 2 archINFORM (alm.). 1994.
- ↑ Saudi Census 2022. General Authority for Statistics, 2023.
- ↑ Holland, Tom; In the Shadow of the Sword; Little, Brown; 2012; s. 303: ‘Otherwise, in all the vast corpus of ancient literature, there is not a single reference to Mecca – not one’
- ↑ Crone, Patricia; Meccan Trade and the Rise of Islam, 1987, s. 7
- ↑ Data on Gibson's biography taken from his Web pages, his book Qur'ānic Geography and the Amazon author information to this book: [1] Şablon:Webarşiv {{|url=https://web.archive.org/web/20200521165215/http://nabataea.net/nabhistory.html |tarih=21 Mayıs 2020 }}, [2] Şablon:Webarşiv {{|url=https://web.archive.org/web/20180408141023/http://nabataea.net/authors.html |tarih=8 Nisan 2018 |tarih=8 Nisan 2018 }}, [3] Şablon:Webarşiv {{|url=https://web.archive.org/web/20200126144605/https://independent.academia.edu/DanGibson1 |tarih=26 Ocak 2020 }}, [4] Şablon:Webarşiv {{|url=https://web.archive.org/web/20170531014144/http://nabataea.net/authors.html |tarih=31 Mayıs 2017 }}
- ↑ Dan Gibson: Qur'ānic Geography (2011)
- ↑ Pir Həsən saytı - Məkkə və Mədinə
Mənbə
- İslam (qısa məlumat kitabı). Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının Baş Redaksiyası. Bakı: 1989, səh.79-80.
Xarici keçidlər
- Deyerler sitesi (az.)
- Əlşiə sitesi (az.)
- İrfan dergisi (az.)
- Mədinə şəhəri (ing.)
- Mədinə memarliği (ing.)
- Məkkə şəhəri (ing.)
Həmçinin bax
|
Səudiyyə Ərəbistanı ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |