Cibuti: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Sətir 1: Sətir 1:
{{Dövlət
{{Dövlət
|orijinal_adı = '''جمهورية جيبوتي'''<br/>'''République de Djibouti'''
|orijinal_adı = '''جمهورية جيبوتي'''<br>'''République de Djibouti'''
|rəsmi_adı = Cibuti Respublikası
|rəsmi_adı = Cibuti Respublikası
|adı = Cibuti
|adı = Cibuti
|milli_şüarı = Unité, Égalité, Paix
|milli_şüarı = Unité, Égalité, Paix
|himni = [[Cibuti himni|Cibuti]]<br /> {{center|[[Şəkil:The Djiboutian anthem.ogg]]}}
|himni = [[Cibuti himni|Cibuti]]<br> {{center|[[Şəkil:The Djiboutian anthem.ogg]]}}
|bayrağı = Flag of Djibouti.svg
|bayrağı = Flag of Djibouti.svg
|gerbi = Emblem of Djibouti.svg
|gerbi = Emblem of Djibouti.svg
Sətir 61: Sətir 61:
[[Şəkil:Cibutinin xəritəsi.jpg|thumb|right|Cibutinin bölgələri]]
[[Şəkil:Cibutinin xəritəsi.jpg|thumb|right|Cibutinin bölgələri]]


'''Cibuti''' ([[Ərəb dili|ərəb]]. ''جیبوتي''; [[Fransız dili|fr]]. ''Djibouti'') və ya rəsmi adı ilə '''Cibuti Respublikası''' ([[Ərəb dili|ərəb]]. ''جمهوریة جیبوتي''; [[Fransız dili|fr]]. ''République de Djibouti'') — [[Şərqi Afrika|Şərqi Afrikada]] dövlət. Cibuti şimaldan [[Eritreya]], qərbdən və cənubdan [[Efiopiya]], cənub-şərqdən [[Somali]] ilə həmsərhəddir. Ölkənin şərqdən isə [[Qırmızı dəniz]]ə və [[Ərəbistan dənizi|Ərəbistan dənizinin]] [[Ədən körfəzi]]nə çıxışı vardır. Paytaxtı və ən böyük şəhəri [[Cibuti şəhəri|Cibuti]] şəhəri, ümumi sahəsi 23,200 kvadrat kilometrdir. Cibuti [[Ərəbistan yarımadası]]nda olan [[Yəmən]]dən 20 kilometr uzaqlıqdadır. Əhalisinin 95%-i [[müsəlman|müsəlmanlardan]] ibarətdir.
'''Cibuti''' ([[Ərəb dili|ərəb]]. ''جیبوتي''; [[Fransız dili|fr]]. ''Djibouti'') və ya rəsmi adı ilə '''Cibuti Respublikası''' ([[Ərəb dili|ərəb]]. ''جمهوریة جیبوتي''; [[Fransız dili|fr]]. ''République de Djibouti'') — [[Şərqi Afrika]]da dövlət. Cibuti şimaldan [[Eritreya]], qərbdən və cənubdan [[Efiopiya]], cənub-şərqdən [[Somali]] ilə həmsərhəddir. Ölkənin şərqdən isə [[Qırmızı dəniz]]ə və [[Ərəbistan dənizi]]nin [[Ədən körfəzi]]nə çıxışı vardır. Paytaxtı və ən böyük şəhəri [[Cibuti şəhəri]], ümumi sahəsi 23,200 kvadrat kilometrdir. Cibuti [[Ərəbistan yarımadası]]nda olan [[Yəmən]]dən 20 kilometr uzaqlıqdadır. Əhalisinin 95%-i [[müsəlman]]lardan ibarətdir.


== Tarixi ==
== Tarixi ==
Müasir Cibuti ərazisində kuşit - afar və issa dillərində danışan köçəri [[tayfa]]lar məskunlaşmışlar. V-VI əsrlərdə bu ərazi [[Aksum]] dövlətinin tərkibinə daxil edilmişdir. VII əsrdə Cibuti ərazisi ərəb sultanlarının hakimiyyəti altında idi. Yerli əhali arasında islam dini və [[ərəb dili]] yayılmışdı. XVI əsrdə [[Somali yarımadası]]nda bir tərəfdən portuqaliyalılarla efiopiyalılar, digər tərəfdən [[türklər]] və somalilər arasında [[müharibə]] getdiyi dövrdə indiki Cibuti ərazisi portuqaliyalılar tərəfindən işğal olundu. XVII əsrdə bu ərazidə yenidən [[ərəblər]]in hakimiyyəti bərqərar oldu. Bu dövrdə yerli əhali köçəri həyat tərzini davam etdirir, [[ərəblər]] isə əhalinin inzibati və tacirlər təbəqələrini təşkil edirdilər.
Müasir Cibuti ərazisində kuşit — afar və issa dillərində danışan köçəri [[tayfa]]lar məskunlaşmışlar. V–VI əsrlərdə bu ərazi [[Aksum]] dövlətinin tərkibinə daxil edilmişdir. VII əsrdə Cibuti ərazisi ərəb sultanlarının hakimiyyəti altında idi. Yerli əhali arasında islam dini və [[ərəb dili]] yayılmışdı. XVI əsrdə [[Somali yarımadası]]nda bir tərəfdən portuqaliyalılarla efiopiyalılar, digər tərəfdən [[türklər]] və somalilər arasında [[müharibə]] getdiyi dövrdə indiki Cibuti ərazisi portuqaliyalılar tərəfindən işğal olundu. XVII əsrdə bu ərazidə yenidən [[ərəblər]]in hakimiyyəti bərqərar oldu. Bu dövrdə yerli əhali köçəri həyat tərzini davam etdirir, [[ərəblər]] isə əhalinin inzibati və tacirlər təbəqələrini təşkil edirdilər.


[[1862]]-ci ildə [[Fransa]] ilə Adal sultanı arasında bağlanmış müqaviləyə əsasən [[fransızlar]] afar [[tayfa]]sının yaşadıqları əraziləri və Obok buxtasını öz əyalətləri kimi rəsmiləşdirdilər. [[1881]]-ci ildə Obok rayonunu [[inkişaf]] etdirmək məqsədilə fransız səhmdar cəmiyyəti təsis edildi. Həmin dövrdə müasir Cibuti şəhərinin tikintisinə başlanıldı. Obok kimi adlandırılan ərazi [[1896]]-cı ildən rəsmi olaraq fransız Sahil Somalisi adlandırılmışdır. ([[1967]]-ci ildən afarların və issaların fransız ərazisi adlandırılmışdır). [[1889]]-cu ildə ruslar fransız Sahil Somalisinin bir hissəsini işğal etməyə cəhd göstərsələr də fransız donanması müstəmləkəçilərin bu ərazidən qovulmasına nail oldular.
1862-ci ildə [[Fransa]] ilə Adal sultanı arasında bağlanmış müqaviləyə əsasən [[fransızlar]] afar [[tayfa]]sının yaşadıqları əraziləri və Obok buxtasını öz əyalətləri kimi rəsmiləşdirdilər. 1881-ci ildə Obok rayonunu [[inkişaf]] etdirmək məqsədilə fransız səhmdar cəmiyyəti təsis edildi. Həmin dövrdə müasir Cibuti şəhərinin tikintisinə başlanıldı. Obok kimi adlandırılan ərazi 1896-cı ildən rəsmi olaraq fransız Sahil Somalisi adlandırılmışdır. (1967-ci ildən afarların və issaların fransız ərazisi adlandırılmışdır). 1889-cu ildə ruslar fransız Sahil Somalisinin bir hissəsini işğal etməyə cəhd göstərsələr də fransız donanması müstəmləkəçilərin bu ərazidən qovulmasına nail oldular.


[[1946]]-cı ildə Fransız Somalisi müstəmləkəsi [[Fransa]]nın "dəniz arxası" ərazisi statusu aldı.
1946-cı ildə Fransız Somalisi müstəmləkəsi [[Fransa]]nın "dəniz arxası" ərazisi statusu aldı.


Cibuti Respublikası [[1977]]-ci il [[27 iyun]] tarixində [[Fransa]]dan ayrılaraq müstəqilliyini elan etdi. [[1977]]-ci ildə keçirilən referendumun nəticələrinə əsasən istiqlaliyyət qazanmış bu ölkə Cibuti respublikası adlandırıldı. [[1981]]-ci ildə ölkədə təkpartiyalı sistemə keçildi.
Cibuti Respublikası 1977-ci il 27 iyun tarixində [[Fransa]]dan ayrılaraq müstəqilliyini elan etdi. 1977-ci ildə keçirilən referendumun nəticələrinə əsasən istiqlaliyyət qazanmış bu ölkə Cibuti respublikası adlandırıldı. 1981-ci ildə ölkədə təkpartiyalı sistemə keçildi.


== Siyasi quruluş ==
== Siyasi quruluş ==
Sətir 80: Sətir 80:


== Əhalisi ==
== Əhalisi ==
Əhalinin sayı - 740 min nəfərdir. (2010-cu il iyul məlumatına əsasən).
Əhalinin sayı — 740 min nəfərdir. (2010-cu il iyul məlumatına əsasən).
Əhali illik artımı 2,2%-dir. (2010-cu il)
Əhali illik artımı 2,2%-dir. (2010-cu il)
Orta ömür müddəti - kişilərdə 58 il, qadınlarda 63 ildir.
Orta ömür müddəti — kişilərdə 58 il, qadınlarda 63 ildir.
Uşaq ölümü hər 1000 nəfərə 57 nəfərdir.
Uşaq ölümü hər 1000 nəfərə 57 nəfərdir.


== İqtisadiyyatı ==
== İqtisadiyyatı ==
2009-cu ildə ölkədə 350 million kW-saat elektrik enerji istehsal edildi.Kənd təsərrüfatın əsas sahəsi - heyvandarlıqdır. Cibuti şəhəri əhəmiyyətli dəniz liman kimi dünyada məlumdur.
2009-cu ildə ölkədə 350 million kW-saat elektrik enerji istehsal edildi.Kənd təsərrüfatın əsas sahəsi — heyvandarlıqdır. Cibuti şəhəri əhəmiyyətli dəniz liman kimi dünyada məlumdur.


== İstinadlar ==
== İstinadlar ==

19:20, 25 fevral 2021 tarixindəki versiya

Cibuti
جمهورية جيبوتي
République de Djibouti
Bayraq Gerb[d]
Bayraq Gerb[d]
Unité, Égalité, Paix
Himn: 
Cibuti
Rəsmi dilləri
Paytaxt Cibuti
İdarəetmə forması Prezident Respublikası
Prezident İsmayıl Ömər Qeyle [ 8.V.1999 ~ ]
Baş Nazir Əbdülqadir Kamil Məhəmməd [ 1.IV.2013 ~ ]
Sahəsi Dünyada 151-ci
 • Ümumi 23000 km²
Əhalisi
 • Əhali 875 min nəfər (160-cı)
 • Siyahıyaalma (2009) 818 159 nəf.
 • Sıxlıq 38 nəf./km²
ÜDM (AQP)
 • Ümumi 2 420 million dollar (187-ci)
 • Adambaşına 2 700 dollar (181-ci)
İnternet domeni .dj
ISO kodu DJ
BOK kodu DJI
Telefon kodu +253
Saat qurşaqları
Nəqliyyatın yönü sağ[d][1]
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar


Cibutinin bölgələri

Cibuti (ərəb. جیبوتي; fr. Djibouti) və ya rəsmi adı ilə Cibuti Respublikası (ərəb. جمهوریة جیبوتي; fr. République de Djibouti) — Şərqi Afrikada dövlət. Cibuti şimaldan Eritreya, qərbdən və cənubdan Efiopiya, cənub-şərqdən Somali ilə həmsərhəddir. Ölkənin şərqdən isə Qırmızı dənizə və Ərəbistan dənizinin Ədən körfəzinə çıxışı vardır. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Cibuti şəhəri, ümumi sahəsi 23,200 kvadrat kilometrdir. Cibuti Ərəbistan yarımadasında olan Yəməndən 20 kilometr uzaqlıqdadır. Əhalisinin 95%-i müsəlmanlardan ibarətdir.

Tarixi

Müasir Cibuti ərazisində kuşit — afar və issa dillərində danışan köçəri tayfalar məskunlaşmışlar. V–VI əsrlərdə bu ərazi Aksum dövlətinin tərkibinə daxil edilmişdir. VII əsrdə Cibuti ərazisi ərəb sultanlarının hakimiyyəti altında idi. Yerli əhali arasında islam dini və ərəb dili yayılmışdı. XVI əsrdə Somali yarımadasında bir tərəfdən portuqaliyalılarla efiopiyalılar, digər tərəfdən türklər və somalilər arasında müharibə getdiyi dövrdə indiki Cibuti ərazisi portuqaliyalılar tərəfindən işğal olundu. XVII əsrdə bu ərazidə yenidən ərəblərin hakimiyyəti bərqərar oldu. Bu dövrdə yerli əhali köçəri həyat tərzini davam etdirir, ərəblər isə əhalinin inzibati və tacirlər təbəqələrini təşkil edirdilər.

1862-ci ildə Fransa ilə Adal sultanı arasında bağlanmış müqaviləyə əsasən fransızlar afar tayfasının yaşadıqları əraziləri və Obok buxtasını öz əyalətləri kimi rəsmiləşdirdilər. 1881-ci ildə Obok rayonunu inkişaf etdirmək məqsədilə fransız səhmdar cəmiyyəti təsis edildi. Həmin dövrdə müasir Cibuti şəhərinin tikintisinə başlanıldı. Obok kimi adlandırılan ərazi 1896-cı ildən rəsmi olaraq fransız Sahil Somalisi adlandırılmışdır. (1967-ci ildən afarların və issaların fransız ərazisi adlandırılmışdır). 1889-cu ildə ruslar fransız Sahil Somalisinin bir hissəsini işğal etməyə cəhd göstərsələr də fransız donanması müstəmləkəçilərin bu ərazidən qovulmasına nail oldular.

1946-cı ildə Fransız Somalisi müstəmləkəsi Fransanın "dəniz arxası" ərazisi statusu aldı.

Cibuti Respublikası 1977-ci il 27 iyun tarixində Fransadan ayrılaraq müstəqilliyini elan etdi. 1977-ci ildə keçirilən referendumun nəticələrinə əsasən istiqlaliyyət qazanmış bu ölkə Cibuti respublikası adlandırıldı. 1981-ci ildə ölkədə təkpartiyalı sistemə keçildi.

Siyasi quruluş

Cibutidə dövlət quruluşu respublikadır. Dövlət rəsmi şəkildə Cibuti Respublikası adlanır. Ölkədə 1992-ci il 4 sentyabrda referendum yolu ilə qəbul olunmuş, 15 sentyabr 1992-ci ildə qüvvəyə minmiş Konstitusiya fəaliyyət göstərir.

Dövlət başçısı prezidentdir. Prezident ümumi səsvermə yolu ilə 5 il müddətinə seçilir. Ölkədə 18 yaşına çatanların seçmək, 23 yaşına çatanların seçilmək hüququ vardır.

İcraedici hakimiyyət prezidentə və hökumətə (Nazirlər Sovetinə) məxsusdur. Hökumətə Baş Nazir rəhbərlik edir.

Əhalisi

Əhalinin sayı — 740 min nəfərdir. (2010-cu il iyul məlumatına əsasən). Əhali illik artımı 2,2%-dir. (2010-cu il) Orta ömür müddəti — kişilərdə 58 il, qadınlarda 63 ildir. Uşaq ölümü hər 1000 nəfərə 57 nəfərdir.

İqtisadiyyatı

2009-cu ildə ölkədə 350 million kW-saat elektrik enerji istehsal edildi.Kənd təsərrüfatın əsas sahəsi — heyvandarlıqdır. Cibuti şəhəri əhəmiyyətli dəniz liman kimi dünyada məlumdur.

İstinadlar

  1. ↑ http://chartsbin.com/view/edr.

Həmçinin bax

 Cibuti ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Cibuti&oldid=5811807"