MediaViki: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Bot redaktəsi əlavə edilir: la:MediaVici; cosmetic changes
k Bot redaktəsi əlavə edilir: zh-yue:MediaWiki; cosmetic changes
Sətir 4: Sətir 4:
== CMS MediaWiki üçün proqram təminatları ==
== CMS MediaWiki üçün proqram təminatları ==
CMS MediaWiki azad proqramdır və bu proqramdan istifadə edərək İnternet məkanında veb-səhifələr yaradılır. CMS istifadəçi ilə [[veb-sayt]] arasında qarşılıqlı əlaqə texnologiyasıdır və [[informasiya]]nın kollektiv işlənməsi, saxlanması, strukturlaşdırılmasını nəzərdə tutur. CMS MediaWiki sistemi üçün nəzərdə tutulan proqram təminatları:
CMS MediaWiki azad proqramdır və bu proqramdan istifadə edərək İnternet məkanında veb-səhifələr yaradılır. CMS istifadəçi ilə [[veb-sayt]] arasında qarşılıqlı əlaqə texnologiyasıdır və [[informasiya]]nın kollektiv işlənməsi, saxlanması, strukturlaşdırılmasını nəzərdə tutur. CMS MediaWiki sistemi üçün nəzərdə tutulan proqram təminatları:
*[[Veb-server]]lər - [[Apache]] və ya [[IIS]]
* [[Veb-server]]lər - [[Apache]] və ya [[IIS]]
*[[PHP]]-nin 5.0 və yuxarı versiyalar
* [[PHP]]-nin 5.0 və yuxarı versiyalar
*[[VB server]]i – [[My SQL]] 4.0 [[verilənlər bazası]]nın idarəetmə sistemləri ([[VBİS]]) və yuxarı versiyalar
* [[VB server]]i – [[My SQL]] 4.0 [[verilənlər bazası]]nın idarəetmə sistemləri ([[VBİS]]) və yuxarı versiyalar
*Postgru [[SQL]] 8.1 və yuxarı versiyalar.
* Postgru [[SQL]] 8.1 və yuxarı versiyalar.


[[Viki texnologiyası]] ilə yaradılan [[veb-səhifə]]lərə riyazi düsturların daxil edilməsi üçün Ocaml dilindən istifadə olunur ki, bunun üçün də serverə LaTeX, Dvips və İmageMagick proqram paketlərinin daxil edilməsi vacibdir. Nəzərə almaq lazımdır ki, PHP 4.0 proqramı ilə yalnız MediaWiki 1.6.8 sistemini işlətmək mümkündür. VB serverinin daha rahat idarə olunması üçün PHP MyAdmin (MySQL) və ya PHP PgAdmin (Postgres) proqramlarından istifadə edilir.
[[Viki texnologiyası]] ilə yaradılan [[veb-səhifə]]lərə riyazi düsturların daxil edilməsi üçün Ocaml dilindən istifadə olunur ki, bunun üçün də serverə LaTeX, Dvips və İmageMagick proqram paketlərinin daxil edilməsi vacibdir. Nəzərə almaq lazımdır ki, PHP 4.0 proqramı ilə yalnız MediaWiki 1.6.8 sistemini işlətmək mümkündür. VB serverinin daha rahat idarə olunması üçün PHP MyAdmin (MySQL) və ya PHP PgAdmin (Postgres) proqramlarından istifadə edilir.
Sətir 20: Sətir 20:
== MediaWiki sisteminin üstünlüyü və mənfi amillər ==
== MediaWiki sisteminin üstünlüyü və mənfi amillər ==
Açıq redaktə imkanına malik olma MediaWiki sisteminin əsas üstünlüyü olub, digər layihələrin də yaradılmasında ondan istifadə olunmasına haqq verir. Lakin, sistemin imkanları digər mənfi amillərin ortaya çıxmasına şərait yaradır:
Açıq redaktə imkanına malik olma MediaWiki sisteminin əsas üstünlüyü olub, digər layihələrin də yaradılmasında ondan istifadə olunmasına haqq verir. Lakin, sistemin imkanları digər mənfi amillərin ortaya çıxmasına şərait yaradır:
*veb-səhifələrə müraciətin hər hansı mürəkkəb məhdudiyyət mexanizminin olmaması
* veb-səhifələrə müraciətin hər hansı mürəkkəb məhdudiyyət mexanizminin olmaması
*MediaWiki əsasında yaradılmış səhifələrdə hədsiz dərəcədə çox hiperistinadların olması və bu istinadların bir hissəsinin tam olmayan və ya ümumiyyətlə mövcud olmayan səhifələrə aid olması
* MediaWiki əsasında yaradılmış səhifələrdə hədsiz dərəcədə çox hiperistinadların olması və bu istinadların bir hissəsinin tam olmayan və ya ümumiyyətlə mövcud olmayan səhifələrə aid olması
*istifadəçilərə redaktə azadlığı verən layihələrdə müəyyən qarışıqlığın olması və sistemliliyin pozulma hallarına rast gəlinməsi.
* istifadəçilərə redaktə azadlığı verən layihələrdə müəyyən qarışıqlığın olması və sistemliliyin pozulma hallarına rast gəlinməsi.


== Mənbə ==
== Mənbə ==
*İNTERNETDƏ KOLLEKTİV BİLİK VƏ VIKI TEXNOLOGIYASI, [[AMEA]] [[İnformasiya Texnologiyaları İnstitutu]]nun direktoru, [[AMEA]]-nın müxbir üzvü [[Rasim Əliquliyev|R.M. Əliquliyev]], sektor müdirıəri, İ.Y. Ələkbərova, R.T. Qasımova. İT Maqazim (İnformasiya-Kommunikasiya Texnologiyaları Jurnalı), 02(53)-2008, səh. 5-7.
* İNTERNETDƏ KOLLEKTİV BİLİK VƏ VIKI TEXNOLOGIYASI, [[AMEA]] [[İnformasiya Texnologiyaları İnstitutu]]nun direktoru, [[AMEA]]-nın müxbir üzvü [[Rasim Əliquliyev|R.M. Əliquliyev]], sektor müdirıəri, İ.Y. Ələkbərova, R.T. Qasımova. İT Maqazim (İnformasiya-Kommunikasiya Texnologiyaları Jurnalı), 02(53)-2008, səh. 5-7.


== Həmçinin bax ==
== Həmçinin bax ==
*[[Vikipediya]]
* [[Vikipediya]]
*[[İnternet]]
* [[İnternet]]
*[[Viki]]
* [[Viki]]


== Xarici keçidlər ==
== Xarici keçidlər ==
Sətir 36: Sətir 36:
* http://wikimediafoundation.org
* http://wikimediafoundation.org
{{internet-qaralama}}
{{internet-qaralama}}
*[[Kateqoriya:Texnologiya]]
* [[Kateqoriya:Texnologiya]]
*[[Kateqoriya:İnternet]]
* [[Kateqoriya:İnternet]]
*[[Kateqoriya:İnformatika]]
* [[Kateqoriya:İnformatika]]
*[[Kateqoriya:Vikimedia]]
* [[Kateqoriya:Vikimedia]]


[[af:MediaWiki]]
[[af:MediaWiki]]
Sətir 108: Sətir 108:
[[zh-classical:共筆臺]]
[[zh-classical:共筆臺]]
[[zh-min-nan:MediaWiki]]
[[zh-min-nan:MediaWiki]]
[[zh-yue:MediaWiki]]

19:13, 1 dekabr 2009 versiyası

MediaWiki sisteminin loqotipi

MediaWiki proqramı - Vikipediyanın yaradılması və idarə olunması üçün proqram mexanizmidir. Alman tələbəsi Manqus Manke tərəfindən xüsusi Vikipediya üçün yazılmışdır. Əvvəl Perl dilində yazılmış UseModWiki proqramı istifadə edilirdisə, sonralar proqramın PHP dilində yazılması qərara alınır və MediaWiki adlandırılır. "MediaWiki” sözü multimedia və wiki sözlərindən yaranmışdır. "MediaWiki" sözünü "WikiMedia" sözü ilə qarışdırmaq olmaz.

CMS MediaWiki üçün proqram təminatları

CMS MediaWiki azad proqramdır və bu proqramdan istifadə edərək İnternet məkanında veb-səhifələr yaradılır. CMS istifadəçi ilə veb-sayt arasında qarşılıqlı əlaqə texnologiyasıdır və informasiyanın kollektiv işlənməsi, saxlanması, strukturlaşdırılmasını nəzərdə tutur. CMS MediaWiki sistemi üçün nəzərdə tutulan proqram təminatları:

Viki texnologiyası ilə yaradılan veb-səhifələrə riyazi düsturların daxil edilməsi üçün Ocaml dilindən istifadə olunur ki, bunun üçün də serverə LaTeX, Dvips və İmageMagick proqram paketlərinin daxil edilməsi vacibdir. Nəzərə almaq lazımdır ki, PHP 4.0 proqramı ilə yalnız MediaWiki 1.6.8 sistemini işlətmək mümkündür. VB serverinin daha rahat idarə olunması üçün PHP MyAdmin (MySQL) və ya PHP PgAdmin (Postgres) proqramlarından istifadə edilir.

CMS MediaWiki proqramının əsas təyinatı

CMS MediaWiki proqramının əsas təyinatı veb-səhifələrin idarə olunmasıdır. MediaWiki veb-saytlarla yanaşı şəkil və multimediya faylları ilə də işləyir. Proqram böyük serverlər qrupu üçün nəzərdə tutulmuşdur. Həddən artıq çox istifadəçilərilər və böyük viki-saytlarda MediaWiki keşləmə əməliyyatını dəstəkləyir və Squid proksi-serverdən istifadə edir.

Qeyd: Keşləmə, tələb olunma ehtimalı daha çox olan informasiyaların sürətlərinin çıxarılması və xüsusi qovluqlarda yaddaşda saxlanması deməkdir.

Əgər ilk vaxtlar CMS MediaWiki yalnız Vikipediya üçün nəzərdə tutulmuşdursa, sonralar bu sistem GNU lisenziyası əsasında Wikimedia Foundation Inc. (http://wikimediafoundation.org) qeyri hökumət təşkilatı tərəfindən müxtəlif layihələrin və saytların yaradılmasında istifadə olunmağa başlayır.

MediaWiki sisteminin üstünlüyü və mənfi amillər

Açıq redaktə imkanına malik olma MediaWiki sisteminin əsas üstünlüyü olub, digər layihələrin də yaradılmasında ondan istifadə olunmasına haqq verir. Lakin, sistemin imkanları digər mənfi amillərin ortaya çıxmasına şərait yaradır:

  • veb-səhifələrə müraciətin hər hansı mürəkkəb məhdudiyyət mexanizminin olmaması
  • MediaWiki əsasında yaradılmış səhifələrdə hədsiz dərəcədə çox hiperistinadların olması və bu istinadların bir hissəsinin tam olmayan və ya ümumiyyətlə mövcud olmayan səhifələrə aid olması
  • istifadəçilərə redaktə azadlığı verən layihələrdə müəyyən qarışıqlığın olması və sistemliliyin pozulma hallarına rast gəlinməsi.

Mənbə

Həmçinin bax

Xarici keçidlər