Mehranilər: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Тревер К. В. Очерки по истории и культуре Кавказской Албании IV в. до н. э. – VII в. н. э. (источники и литература). — М.—Л., 1959. — С. 231-232.
Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə
k tənzimləmə using AWB
Sətir 17: Sətir 17:
|Rodovid =
|Rodovid =
}}
}}
'''Mehranilər, Mihranilər<ref>Azərbaycan tarixi, Bakı, Elm, 2007, cild II</ref>''' — Qafqazın bir neçə bölgəsini miladi tarixlə [[330]]-[[822]]-ci illər arası, o cümlədən, [[Qafqaz Albaniyası]]nı miladi tarixlə [[628]]-[[705]]-ci illər arasında idarə etmiş sülalə idi.Etnik mənşəcə [[Parflar|parf]] idilər.
'''Mehranilər, Mihranilər<ref>Azərbaycan tarixi, Bakı, Elm, 2007, cild II</ref>''' — Qafqazın bir neçə bölgəsini miladi tarixlə 330–822-ci illər arası, o cümlədən, [[Qafqaz Albaniyası]]nı miladi tarixlə 628–705-ci illər arasında idarə etmiş sülalə idi.Etnik mənşəcə [[Parflar|parf]] idilər.


== Tarix ==
== Tarix ==
Miladi [[591]]-ci ildə [[Qafqaz Albaniyası]] ittifaqına daxil olan [[Girdiman knyazlığı]]nda hakimiyyətə gəlmiş mehranilər sülaləsinin əsası Mehran (Sasani şahının kürəkəni , [[Moisey Kalankatuklu]]ya görə Mehran edam olunmaq təhlükəsindən dolayı [[miladi tarix]]lə [[591]]-ci ildə öz nəslinə məxsus 30 min ailə ilə birlikdə Qafqaz Albaniyasının Girdiman vilayətinə gəlmiş, vilayətin 12 əyanını öldürtmüş və Girdimanın sahibi olmuşdur .) tərəfindən qoyulmuşdur.
Miladi 591-ci ildə [[Qafqaz Albaniyası]] ittifaqına daxil olan [[Girdiman knyazlığı]]nda hakimiyyətə gəlmiş mehranilər sülaləsinin əsası Mehran (Sasani şahının kürəkəni , [[Moisey Kalankatuklu]]ya görə Mehran edam olunmaq təhlükəsindən dolayı [[miladi tarix]]lə 591-ci ildə öz nəslinə məxsus 30 min ailə ilə birlikdə Qafqaz Albaniyasının Girdiman vilayətinə gəlmiş, vilayətin 12 əyanını öldürtmüş və Girdimanın sahibi olmuşdur .) tərəfindən qoyulmuşdur.
Moisey (Musa) Kalankatuka görə sülalənin tarixçəsi belədir:
Moisey (Musa) Kalankatuka görə sülalənin tarixçəsi belədir:
Sətir 26: Sətir 26:
Mehran, Mehranın oğlu Armail, Armailin oğlu Vard, Vardın oğlu Cəsur I Vardan (O, Mehran təki keçmiş yerli hakim sülalənin - Aranilərin 60 nümayəndəsini qətlə yetirdi və Qırdman (Girdiman) qalasını tikdirdi.), Cəsur I Vardanın (600-615) oğulları Varazman (615-628) və Varaz-Qriqor.
Mehran, Mehranın oğlu Armail, Armailin oğlu Vard, Vardın oğlu Cəsur I Vardan (O, Mehran təki keçmiş yerli hakim sülalənin - Aranilərin 60 nümayəndəsini qətlə yetirdi və Qırdman (Girdiman) qalasını tikdirdi.), Cəsur I Vardanın (600-615) oğulları Varazman (615-628) və Varaz-Qriqor.


[[Varaz Qriqor]] (628-642) Alban kotolikosu Vironun himayəsi ilə Sasani şahı II Xosrov tərəfindən "Qırdmanın ağası və Alban ölkəsinin Knyazı" olaraq tanındı. Beləliklə onun zamanında alban dövlətçiliyi faktiki olaraq bərpa olundu (onadək Albaniya yüz ildən artıq müddətdə yəni , [[510]]-[[628]]-ci illərdə Sasani mərzbanları tərəfindən idarə edilmişdi). [[628]]-ci ildə Varaz-Qriqor Ktesifonda Viro tərəfindən xaç suyuna salındı və xristianlığı qəbul etdi. 630-642 ci illərdə Böyük Alban Knyazı olan Varaz-Qriqor paytaxtı Bərdə şəhərinə köçürdü. Varaz Qriqorun Varaz Peroz, Cavanşir, II Varazman , İyezut-Xosrov adlı oğulları var idi.
[[Varaz Qriqor]] (628-642) Alban kotolikosu Vironun himayəsi ilə Sasani şahı II Xosrov tərəfindən "Qırdmanın ağası və Alban ölkəsinin Knyazı" olaraq tanındı. Beləliklə onun zamanında alban dövlətçiliyi faktiki olaraq bərpa olundu (onadək Albaniya yüz ildən artıq müddətdə yəni , 510–628-ci illərdə Sasani mərzbanları tərəfindən idarə edilmişdi). 628-ci ildə Varaz-Qriqor Ktesifonda Viro tərəfindən xaç suyuna salındı və xristianlığı qəbul etdi. 630-642 ci illərdə Böyük Alban Knyazı olan Varaz-Qriqor paytaxtı Bərdə şəhərinə köçürdü. Varaz Qriqorun Varaz Peroz, Cavanşir, II Varazman , İyezut-Xosrov adlı oğulları var idi.


Cavanşir Varaz-Qriqorun ölümündən sonra onun taxt-tacının varisi oldu. 681-ci ildə Cavanşirin öldürülməsindən sonra onun qardaşı II Varazmanın oğlu I Varaz-Tiridat Böyük Alban Knyazı oldu . O da əmisi Cavanşir kimi Ərəb Xilafətinin vassalı olmağı qəbul etdi. Böyük Alban Knyazı Şiruyə([[699]]-[[704]]) ərəblər tərəfindən Dəməşq şəhərinə aparıldı və o sonradan orada dünyasını dəyişdi . Şiruyədən sonra onun yerinə bir il müddətində ([[704]]-[[705]]) təkrarən I Varaz-Tiridat (II Varazmanın oğlu) Böyük Alban Knyazı oldu . I Varaz-Trdatın ölümündən (705-cı il) sonra Böyük Alban Knyazlığı ləğv edildi və onun topaqları Ərəb Xilafətinin "Ərməniyyə" əyalətinin tərkibinə qatıldı . Ancaq I Varaz-Tridatdan sonra bu nəslin nümayəndələri: II Vardan (705-711), Narse (711-740), Qaqik ([[705|740-770]]) , I Stepanos ([[740|770-800)]], II Varaz Tridat ([[821|800]]-[[822]]) yerli hakimlər olaraq qaldılar. Mehrani sülaləsinin son nümayəndəsi I Stepanosun oğlu II Varaz Trdat [[822]]-ci ildə yerli knyazlardan biri tərəfindən öldürüldü və bununla da Mehrani sülaləsinin hakimiyyətinə son qoyuldu.
Cavanşir Varaz-Qriqorun ölümündən sonra onun taxt-tacının varisi oldu. 681-ci ildə Cavanşirin öldürülməsindən sonra onun qardaşı II Varazmanın oğlu I Varaz-Tiridat Böyük Alban Knyazı oldu . O da əmisi Cavanşir kimi Ərəb Xilafətinin vassalı olmağı qəbul etdi. Böyük Alban Knyazı Şiruyə(699–704) ərəblər tərəfindən Dəməşq şəhərinə aparıldı və o sonradan orada dünyasını dəyişdi . Şiruyədən sonra onun yerinə bir il müddətində (704–705) təkrarən I Varaz-Tiridat (II Varazmanın oğlu) Böyük Alban Knyazı oldu . I Varaz-Trdatın ölümündən (705-cı il) sonra Böyük Alban Knyazlığı ləğv edildi və onun topaqları Ərəb Xilafətinin "Ərməniyyə" əyalətinin tərkibinə qatıldı . Ancaq I Varaz-Tridatdan sonra bu nəslin nümayəndələri: II Vardan (705-711), Narse (711-740), Qaqik ([[705|740-770]]) , I Stepanos ([[740|770-800)]], II Varaz Tridat ([[821|800]]-822) yerli hakimlər olaraq qaldılar. Mehrani sülaləsinin son nümayəndəsi I Stepanosun oğlu II Varaz Trdat 822-ci ildə yerli knyazlardan biri tərəfindən öldürüldü və bununla da Mehrani sülaləsinin hakimiyyətinə son qoyuldu.


== Quqark mehraniləri ==
== Quqark mehraniləri ==
Sətir 83: Sətir 83:


== Xarici keçidlər ==
== Xarici keçidlər ==

{{Qafqaz Albaniyası}}
{{Qafqaz Albaniyası}}
{{Qafqaz Albaniyası knyazları}}
{{Qafqaz Albaniyası knyazları}}

18:51, 31 iyul 2021 versiyası

Mehranilər
Mehranilərin ştandartı. VII əsr Cavanşir heykəlinin kitabəsindən.
Banisi Firuz[q 1]
Sonuncu hökmdar II Varaz Trdat
Hazırkı rəhbər yoxdur
Əsası qoyulub 330-cu il
Milliyyət parf

Mehranilər, Mihranilər[1] — Qafqazın bir neçə bölgəsini miladi tarixlə 330–822-ci illər arası, o cümlədən, Qafqaz Albaniyasını miladi tarixlə 628–705-ci illər arasında idarə etmiş sülalə idi.Etnik mənşəcə parf idilər.

Tarix

Miladi 591-ci ildə Qafqaz Albaniyası ittifaqına daxil olan Girdiman knyazlığında hakimiyyətə gəlmiş mehranilər sülaləsinin əsası Mehran (Sasani şahının kürəkəni , Moisey Kalankatukluya görə Mehran edam olunmaq təhlükəsindən dolayı miladi tarixlə 591-ci ildə öz nəslinə məxsus 30 min ailə ilə birlikdə Qafqaz Albaniyasının Girdiman vilayətinə gəlmiş, vilayətin 12 əyanını öldürtmüş və Girdimanın sahibi olmuşdur .) tərəfindən qoyulmuşdur.

Moisey (Musa) Kalankatuka görə sülalənin tarixçəsi belədir:

Mehran, Mehranın oğlu Armail, Armailin oğlu Vard, Vardın oğlu Cəsur I Vardan (O, Mehran təki keçmiş yerli hakim sülalənin - Aranilərin 60 nümayəndəsini qətlə yetirdi və Qırdman (Girdiman) qalasını tikdirdi.), Cəsur I Vardanın (600-615) oğulları Varazman (615-628) və Varaz-Qriqor.

Varaz Qriqor (628-642) Alban kotolikosu Vironun himayəsi ilə Sasani şahı II Xosrov tərəfindən "Qırdmanın ağası və Alban ölkəsinin Knyazı" olaraq tanındı. Beləliklə onun zamanında alban dövlətçiliyi faktiki olaraq bərpa olundu (onadək Albaniya yüz ildən artıq müddətdə yəni , 510–628-ci illərdə Sasani mərzbanları tərəfindən idarə edilmişdi). 628-ci ildə Varaz-Qriqor Ktesifonda Viro tərəfindən xaç suyuna salındı və xristianlığı qəbul etdi. 630-642 ci illərdə Böyük Alban Knyazı olan Varaz-Qriqor paytaxtı Bərdə şəhərinə köçürdü. Varaz Qriqorun Varaz Peroz, Cavanşir, II Varazman , İyezut-Xosrov adlı oğulları var idi.

Cavanşir Varaz-Qriqorun ölümündən sonra onun taxt-tacının varisi oldu. 681-ci ildə Cavanşirin öldürülməsindən sonra onun qardaşı II Varazmanın oğlu I Varaz-Tiridat Böyük Alban Knyazı oldu . O da əmisi Cavanşir kimi Ərəb Xilafətinin vassalı olmağı qəbul etdi. Böyük Alban Knyazı Şiruyə(699–704) ərəblər tərəfindən Dəməşq şəhərinə aparıldı və o sonradan orada dünyasını dəyişdi . Şiruyədən sonra onun yerinə bir il müddətində (704–705) təkrarən I Varaz-Tiridat (II Varazmanın oğlu) Böyük Alban Knyazı oldu . I Varaz-Trdatın ölümündən (705-cı il) sonra Böyük Alban Knyazlığı ləğv edildi və onun topaqları Ərəb Xilafətinin "Ərməniyyə" əyalətinin tərkibinə qatıldı . Ancaq I Varaz-Tridatdan sonra bu nəslin nümayəndələri: II Vardan (705-711), Narse (711-740), Qaqik (740-770) , I Stepanos (770-800), II Varaz Tridat (800-822) yerli hakimlər olaraq qaldılar. Mehrani sülaləsinin son nümayəndəsi I Stepanosun oğlu II Varaz Trdat 822-ci ildə yerli knyazlardan biri tərəfindən öldürüldü və bununla da Mehrani sülaləsinin hakimiyyətinə son qoyuldu.

Quqark mehraniləri

Quqark mehraniləri

  1. Firuz (330–361)
  2. Naməlum (361–394)
  3. I Bakur (394–400)
  4. I Arşuşa (400–430)
  5. II Bakur (430–455)
  6. II Arşuşa (455–470)
  7. I Varsken (470–482)
  8. III Arşuşa (482–540)
  9. IV Arşuşa (540–608)
  10. V Vəhram Arşuşa (608–627)
  11. VI Arşuşa (???–748)

Girdiman mehraniləri

Girdman mehraniləri

  1. Firuz (330–361)
  2. Xurs (361–430)
  3. Barzabod (430–440)
  4. Varaz-Bakur (440–450)
  5. Mihr (450–480)
  6. Armayel (480–510)
  7. I Vard (510–540)
  8. I Vardan (540–570)
  9. II Vard (570–600)

Qafqaz Albaniyası mehraniləri

Qafqaz Albaniyası mehraniləri

  1. Varaz Qriqor (628–642)
  2. Cavanşir (642–681)
  3. I Varaz Trdat (681–705)
  4. Şiriuyə (699–704, qəsbkar)
  5. II Vardan (705–711)
  6. Narse (711–740)
  7. I Qaqik (740–770)
  8. I Stepanos (770–800)
  9. II Varaz Trdat (800–822)

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. Azərbaycan tarixi, Bakı, Elm, 2007, cild II

Qeyd

  1. O, yeddi parf qəbiləsindən biri Mehrani sülaləsinin qolu olan Mehranilər xanədanlığın qurucusu idi.

Xarici keçidlər