Maqsud Əlixanov Avarski: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 5: | Sətir 5: | ||
}} |
}} |
||
'''Maqsud Əlixanov Avarski''' ({{DVTY}}) — [[Rusiya İmperator Ordusu]]nun general-leytenantı (22 aprel 1907), [[Marı]] qəzasının rəisi<ref>* [http://runivers.ru/bookreader/book57849/#page/265/mode/1up ''Гизетти А. Л.'' Сборник сведений о георгиевских кавалерах и боевых знаках отличий Кавказских войск. Тифлис, 1901, с.255]</ref> və [[Tiflis quberniyası]]nın qubernatoru. II Qafqaz kazak diviziyasının komandanı. Kaytmaz Əlixanovun böyük qardaşı. |
'''Maqsud Əlixanov Avarski''' ({{DVTY}}) — [[Rusiya İmperator Ordusu]]nun general-leytenantı (22 aprel 1907), [[Marı]] qəzasının rəisi<ref>* [http://runivers.ru/bookreader/book57849/#page/265/mode/1up ''Гизетти А. Л.'' Сборник сведений о георгиевских кавалерах и боевых знаках отличий Кавказских войск. Тифлис, 1901, с.255]</ref> və [[Tiflis quberniyası]]nın qubernatoru. II Qafqaz kazak diviziyasının komandanı. Kaytmaz Əlixanovun böyük qardaşı. |
||
Maqsud Əlixanov [[Rusiya İmperator Ordusu]]nda 44 il 11 ay xidmət etmişdir. Əsgərdən generala qədər karyera yüksəlişi etmişdir. Əlixanov Rusiya imperiyasının 30 ali mükafatına layiq qörülüb. O, polkovnik rütbəsində olanda 4-cü dərəcəli [[Müqəddəs Georgi ordeni]]nə layiq görülüb. Adı [[Kreml (Moskva)|Kreml]]in Georgi salonunda qızıl hərflərlə mərmər lövhəyə yazılıb. 1883–1885-ci illərdə o, bu mükafata layiq görülən yeganə qafqazlıdır. Ondan sonra daha heç kəs bu mükafata layiq görülməyib. Sovet hakimiyyəti illərində "mürtəce" general-qubernator adlandırılan Əlixanov hərbçi olmaqla bərabər sox mühüm şəhərlərin başçısı vəzifəsini də icra etmişdir. [[İrəvan quberniyası]]nın, [[Tiflis quberniyası]]nın və [[Kutaisi quberniyası]]nın general-qubernatoru olmuşdur. |
|||
Maqsud Əlixanov 1877–78-ci illərdə rus-türk müharibəsində Naxçıvanskilərlə birgə vuruşub. [[Kəlbəli xan Naxçıvanski |II Kəlbəli xan]] və [[İsmayıl xan Naxçıvanski]] ilə dostluq edib. |
|||
Əlixanov-Avarski 1907-ci il iyulun 3-də [[Gümrü]]də daşnak terrorçuları tərəfindən edilən sui-qəsd nəticəsində həlak olmuşdur. |
|||
== Həyatı == |
== Həyatı == |
||
[[Fayl:Maqsud Əlixanov Avarski.jpg|200px|thumb|Maqsud Əlixanov Avarski ahıl yaşlarında|left]] |
[[Fayl:Maqsud Əlixanov Avarski.jpg|200px|thumb|Maqsud Əlixanov Avarski ahıl yaşlarında|left]] |
11:18, 19 noyabr 2021 versiyası
Maqsud Əlixanov Avarski | |
---|---|
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | 23 noyabr 1846 |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 3 iyul 1907 (60 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Vəfat səbəbi | Ermənilər tərəfindən öldürülüb |
Vətəndaşlığı | |
Həyat yoldaşı | Zərrintac bəyim |
Uşaqları | Adil xan və Hafiz xan |
Hərbi fəaliyyəti | |
Mənsubiyyəti | Rusiya imperiyası |
Qoşun növü | Rusiya İmperator Ordusu |
Rütbəsi | general-leytenant |
Döyüşlər | |
Təltifləri |
Maqsud Əlixanov Avarski (23 noyabr 1846, Xunzax, Dağıstan MSSR – 3 iyul 1907, Gümrü) — Rusiya İmperator Ordusunun general-leytenantı (22 aprel 1907), Marı qəzasının rəisi[1] və Tiflis quberniyasının qubernatoru. II Qafqaz kazak diviziyasının komandanı. Kaytmaz Əlixanovun böyük qardaşı.
Maqsud Əlixanov Rusiya İmperator Ordusunda 44 il 11 ay xidmət etmişdir. Əsgərdən generala qədər karyera yüksəlişi etmişdir. Əlixanov Rusiya imperiyasının 30 ali mükafatına layiq qörülüb. O, polkovnik rütbəsində olanda 4-cü dərəcəli Müqəddəs Georgi ordeninə layiq görülüb. Adı Kremlin Georgi salonunda qızıl hərflərlə mərmər lövhəyə yazılıb. 1883–1885-ci illərdə o, bu mükafata layiq görülən yeganə qafqazlıdır. Ondan sonra daha heç kəs bu mükafata layiq görülməyib. Sovet hakimiyyəti illərində "mürtəce" general-qubernator adlandırılan Əlixanov hərbçi olmaqla bərabər sox mühüm şəhərlərin başçısı vəzifəsini də icra etmişdir. İrəvan quberniyasının, Tiflis quberniyasının və Kutaisi quberniyasının general-qubernatoru olmuşdur.
Maqsud Əlixanov 1877–78-ci illərdə rus-türk müharibəsində Naxçıvanskilərlə birgə vuruşub. II Kəlbəli xan və İsmayıl xan Naxçıvanski ilə dostluq edib.
Əlixanov-Avarski 1907-ci il iyulun 3-də Gümrüdə daşnak terrorçuları tərəfindən edilən sui-qəsd nəticəsində həlak olmuşdur.
Həyatı
23 noyabr (5 dekabr) 1846-cı ildə Dağıstanın Xunzax kəndində rus ordusunun general-mayoru milliyətcə avar Əlixan Hüseynov və Tutun xanımın ailəsində anadan olmuşdur. Uşaq ikən Şeyx Şamil tərəfindən girov götürülmüş, fidyədən sonra azad edilmişdir. Bundan sonra atası tərəfindən 2-ci Tiflis zadəgan gimnaziyasına təhsil almağa göndərilmişdir.
Hərbi xidmətdə
Maqsud Əlixanov 1862-ci ildə 2-ci Konstantinovski hərbi məktəbinə daxil olur. O, 1864-cü ildə Sum Qussar alayında kornet kimi xidmətə qəbul edilir. 1 fevral 1868-ci ildən poruçik, 11 fevral 1869-cu ildən ştabs-rotmistr rütbələrinə yüksəlir.
1871-ci ildən rotmistr rütbəsi ilə Dağıstan vilayətinin hərbi rəisi knyaz L.İ.Melikovun adyutantı vəzifəsində çalışmışdır. 1873-cü ildə Qafqaz Ordusunun Baş Komandanı, Böyük knyaz Mixail Nikolayeviç Romanovun yanında xüsusi təyinatlı xidmətə qəbul olunmuşdur. Elə həmin il Manqışlak dəstəsinin tərkibində Xivə yürüşündə iştirak etmiş və döyüşlərdə yaralanmışdı. Sağaldıqdan sonra Krasnovodska xidmətə göndərilmişdir.
1875-ci ilin yayında Əlixanovla başqa bir zabit arasında dava düşmüş, hər ikisi məhkəməlik olmuşdur. Bir il sonra Əlixanov-Avarski nizamnamə qaydalarını pozma və zabiti öldürməyə cəhd ittihamı ilə bütün mükafatlardan məhrum edilməklə rütbəsi aşağı salındı. 1877-ci ilin sentyabrında İrəvan dəstəsinin tərkibində Rusiya-Osmanlı müharibəsinin Qafqaz cəbhəsində vuruşan 15-ci Pereyaslavl Draqon alayında sıravi əsgər kimi xidmətə təyin olundu. Əlixanov-Avarski Dəvəboynu döyüşündə fərqləndiyinə görə 4-cü dərəcəli Hərbi ordeni ilə təltif edildi.
Bir il sonra o, ilk məqaləsini nəşr etdirdi. Onun "Mühəndislik jurnalı"nda "Dəvəboynu döyüşündə mövqelərə dair qeydlər" məqaləsi dərc edildi.
1879-cu ildə Əlixanov-Avarski Zakaspiysk vilayətinə göndərildi. Burda Axal-Təkə ekspedisiyası zamanı general Lomakinin dəstəsinin tərkibində Gökdepeyə hücumda iştirak etdi. Hücum uğursuz olsa da, praporşik rütbəsinə yüksəldi. 1882-ci ildə Əlixanov-Avarski tacir karvanının pərdəsi altında Marıya səfər etdi və burada türkmən ağsaqqalları ilə gizli danışıqlar apardı.
1883-cü ildə kiçik bir dəstə ilə Xorasana yürüş etdi. Qafqaz canişininin tapşırığı ilə kəşfiyyat zamanı Nasirəddin şah Qacarla görüşüb, onunla sərhəd məsələlərini müzakirə etdi. Bir il sonra Marıya rəsmi səfər baş tutdu, bunun nəticəsi olaraq Mərv vahəsinin Rusiya imperiyasına birləşdirilməsi oldu. Əlixanov-Avarski özü Zakaspiysk vilayətinin Marı qəzasının birinci rəisi təyin edildi. Məhkəmə qərarı ilə alınan mayor rütbəsi və ordenləri də ona qaytarıldı.[2] 6 may 1884-cü ildə podpolkovnik rütbəsini yüksəldi.
1885-ci il martın 18-də Kuşka yaxınlığında general Aleksey Komarovun komandanlığı altında rus qoşunlarının əfqanlarla döyüşü baş verdi. Podpolkovnik Əlixanov-Avarski döyüşdə yüz müvəqqəti Mərv milisi ilə üç yüz Qafqaz kazak alayına komandanlıq etdi. Bu döyüşdə fərqləndiyinə görə 4-cü dərəcəli Müqəddəs Georgi ordeni ilə təltif edildi.
1890-cı il yanvarın 16-da ordunun piyada qoşunlarında qalmaqla Qafqaz Hərbi Dairəsinin qoşunlarında xidmətə göndərildi. Əlixanova 6 oktyabr 1898-ci ildə polkovnik rütbəsi verildi.
1900-cü ildə Çin kampaniyasında iştirak etdi, bundan sonra 14 oktyabr 1901-ci ildə general-mayor rütbəsinə yüksəldi. 1905-ci ilin yayında o, erməni-azərbaycanlı qırğınlarının baş verdiyi İrəvan quberniyasını “sakitləşdirmək” üçün göndərildi.
1905-ci ilin dekabrında Əlixanov-Avarski Tiflisin müvəqqəti qubernatoru, 1906-cı ilin yanvarından Kutaisi quberniyasının müvəqqəti general-qubernatoru təyin edildi. İnqilabçılara nifrət etdi; Onun həyatına 8 cəhd edilib, bomba partlaması nəticəsində yaralanıb, lakin istefaya getməyib [11]. Sağaldıqdan sonra 1907-ci ilin əvvəlində 2-ci Qafqaz kazak diviziyasına komandanlıq etdi. Aprelin 22-də o, general-leytenantlığa qədər istehsalatla diviziya rəisi təyin edildi [12].
Ailəsi
Kəlbəli xan Naxçıvanskinin qızı Zərrintac xanım ilə evlənmişdir. İki uşaqları olmuşdur. Adil xan, Afiz xan
Yaradıcılığı
Maqsud Əlixanov həm də gözəl ədəbiyyatçı, tarixçi və jurnalist idi. Rusiyanın ən nüfuzlu qəzet və jurnallarında 58 irihəcmli yazısı çap edilib. Onu da deyək ki, o, "Mərv vadisinə gedən yollar", "Tarixi-Dərbəndnamə", "Şahın qonaqlığında" və "Xivəyə yürüş" kitablarının müəllifidir. Xeyli əlyazması qalıb. O, həm də gözəl poliqlot idi. Rus,ərəb, fars, türk və dağlı dillərini mükəmməl bilirdi. Onun "Tarixi-Dərbəndnamə"sini oxuyanda əsil şərqşünas, ərəbşünas, Qafqazşünas və coğrafiyaşünas kimi görürük. Generalın yaradıcılığı Qafqaz tarixinin dərindən öyrənilməsində də əvəzsiz mənbədir. Əlixanovun Azərbaycan tarixinə bəxş etdiyi ən dəyərli iş isə general-leytenant İsmayıl xandan aldığı müsahibədir. 1895-ci ildə qələmə aldığı bu müsahibə "Kavkaz" qəzetində dərc olunub. Bu ailənin başına gətirilən faciə haqqında "Kavkaz" qəzeti əvvəldən axıra kimi məlumat verib. Generalın matəm günlərini təsvir etməklə yanaşı onun xanımını çox sədaqətli olduğunu dönə-dönə yazıb.
Seçilmiş əsərləri
- Мервский оазис и дороги ведущие к нему. СПб., 1883
- В гостях у шаха. Очерки Персии. Тифлис., 1898
- Поход в Хиву (кавказских отрядов). Степь и оазис. СПб., 1899
- Тарихи Дербенд-Наме. Тифлис, 1898.
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- ↑ * Гизетти А. Л. Сборник сведений о георгиевских кавалерах и боевых знаках отличий Кавказских войск. Тифлис, 1901, с.255
- ↑ Список подполковникам по старшинству. Исправлено по 1-е июля. — СПб., 1884, с. 971
- 23 noyabrda doğulanlar
- 1846-cı ildə doğulanlar
- Dağıstan MSSR-də doğulanlar
- 3 iyulda vəfat edənlər
- 1907-ci ildə vəfat edənlər
- 60 yaşında vəfat edənlər
- İrəvan quberniyasında vəfat edənlər
- 4-cü dərəcəli "Müqəddəs Georgi" ordeninin kavalerləri
- I dərəcəli "Müqəddəs Anna" ordeni kavalerləri
- 1-ci dərəcəli "Müqəddəs Stanislav" ordeninin kavalerləri
- III dərəcəli Müqəddəs Vladimir ordeninin kavalerləri
- IV dərəcəli Müqəddəs Vladimir ordeninin kavalerləri
- II dərəcəli "Müqəddəs Anna" ordeni kavalerləri
- 2-ci dərəcəli "Müqəddəs Stanislav" ordeninin kavalerləri
- Əlifba sırasına görə hərbi xadimlər
- Rusiya hərbçiləri
- Dağıstanda doğulanlar