II Əbdülməcid: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Səhifənin məzmunu ' ({{DVTY}})' yazısı ilə dəyişdirildi
Sətir 1: Sətir 1:
{{istinadsız}}
({{DVTY}})
{{Dövlət xadimi
|adı = '''Əbdülməcid Əfəndi'''
|orijinal adı = [[Osmanlı Türkcəsi]]ndə: ''عبد المجيد ثاني/عبد المجيد افندي''
|şəkil = AbdulmecidII.jpg
|şəklin ölçüsü = 250
|titul = [[Xəlifələrin siyahısı#Osmanlı dönəmi|29-cu Osmanlı xəlifəsi]] <br> [[Xəlifələrin siyahısı|116-cı İslam xəlifəsi]]
|dövr əvvəl = [[19 noyabr]] [[1922]]
|dövr son = [[3 mart]] [[1924]]
|sələfi = [[VI Mehmed]]
|xələfi = [[Xilafətin ləğv edilməsi|
''Xilafət ləğv edildi'']]
|dini = [[Sünni]], [[İslam]]
|doğum tarixi = 29.5.1868
|doğum yeri = [[İstanbul]], [[Osmanlı imperiyası]]
|vəfat tarixi = 23.8.1944
|vəfat yeri = [[Paris]], [[Fransa]]
|həyat yoldaşı = [[Şahsüvar Qadınəfəndi]]<br>Mihrimah Qadınəfəndi<br>[[Hayrunnisə Qadınəfəndi]]<br>[[Məhisti Qadınəfəndi]]<br>Bəhruzə Qadınəfəndi
|uşağı = [[Ömər Fərrux Əfəndi]]<br>[[Dürrüşəhvar Sultan]]
|atası = [[Əbdüləziz]]
|anası = [[Heyranıdil Qadınəfəndi]]
|titul_2 = [[Osmanlı sülaləsi#Osmanlı sülaləsinin rəisləri|Osmanlı sülaləsinin 2-ci rəisi]] <br> (sürgündə)
|dövr əvvəl_2 = [[16 may]] [[1926]]
|dövr son_2 = [[23 avqust]] [[1944]]
|sələfi_2 = [[VI Mehmed]]
|xələfi_2 = [[Əhməd Nihad Əfəndi]]
|vikianbar =
}}'''Əbdülməcid Əfəndi''' və ya '''II Əbdülməcid''' ({{DVTY}}) — 29-cu Osmanlı və 116-cı [[İslam]] [[Xilafət|xəlifəsi]].

== Həyatı ==
Atası [[Əbdüləziz|Sultan Əbdüləziz]], anası [[Heyranıdil Qadınəfəndi|Heyranıdil Qadın]]dır. 29 may 1868-ci ildə [[İstanbul]]da dünyaya gəlmişdir. Atasının 1876-cı ildə taxtdan endirilməsindən sonra ikinci məşrutiyyətə qədər [[saray]]da qapalı bir həyat yaşadı. Bu əsnada əcnəbi dillər öyrəndi. İncəsənətə, xüsusilə də rəsmə marağı vardı. Əmisinin oğlu [[VI Mehmed|Mehmed Vahidəddinin]] 4 iyul 1918-ci ildə taxta çıxmasıyla [[vəliəhd]] elan olundu. [[Birinci Dünya müharibəsi]]ndən sonra [[İstanbul]]un işğalı illərində [[VI Mehmed|Sultan Vahidəddinin]] bəzi hərəkətlərini açıqca tənqid etməyə başladı. O illərdə işğalçılara qarşı mübarizə aparan milli ordunun lehinə bəyanatlar verirdi. Hətta bir müddət sonra [[Ankara]]ya getmək istəsə də, azadlıq hərəkatının başında [[Osmanlı sülaləsi]]ndən birinin olmasını istəməyən [[ingilislər]] onu nəzarət altına aldılar.

[[TBMM]] 1 noyabr 1922-ci ildə 431 saylı iki maddədən ibarət bir qanunla səltənət və [[Xəlifə|xilafəti]] bir-birindən ayıraraq səltənəti ləğv etdi. Beləliklə, [[Osmanlı sülaləsi]]nə qarşı ilk addım atıldı. Həmin qanunun ikinci maddəsində xəlifəliyin [[Osmanlı sülaləsi|Osmanlı ailəsi]]nə məxsus olduğu, [[TBMM]] tərəfindən bu ünvanın [[Osmanlı sülaləsi|Osmanlı ailəsi]]ndən ən layiqli şəxsə veriləcəyi qeyd edildi. Ancaq 3 noyabrda baş tutan cümə salamlığına [[VI Mehmed|Sultan Vahidəddinin]] həm [[padşah]], həm də [[xəlifə]] olaraq qatılması vəziyyəti gərginləşdirdi. Nəhayət, [[VI Mehmed|Sultan Vahidəddin]] 16 noyabrda "vətən xaini" elan edildi və həmin gecə [[İngilislər|ingilis]] zirehli gəmisiylə ölkəni tərk etdi.
[[Fayl:Abdulmecid efendi.jpg|left|thumb|200px]]

Bu hadisədən sonra [[xəlifə]]liyin boş qaldığını elan edən [[TBMM]] 19 noyabrda Əbdülməcid Əfəndini [[xəlifə]] seçdi. "Xəlifeyi-müslimin" ünvanıyla 24 noyabr günü [[Topqapı sarayı]]ndakı [[Hırka-i Səadət|Hırka-ı Şərif]] otağında keçirilən mərasimlə [[xəlifə]] elan olundu. Bu mərasimə [[TBMM]]-nin təmsilçisi olaraq Rüfət Paşa və Xoca Müfid Əfəndi də qatılmışdı. İlk dəfə [[ərəbcə]] deyil, [[türkcə]] dua edildi. [[Fateh məscidi (İstanbul)|Fateh məscidi]]ndə yeni [[xəlifə]]nın adına Xoca Müfid Əfəndi tərəfindən ilk dəfə [[türkcə]] [[xütbə]] oxundu. Yeni [[xəlifə]] İslam aləminə bir bəyannamə nəşr etdirərək onu seçən məclisə təşəkkür etdi.

Səltənətsiz bir [[Xəlifə|xilafəti]]n necə idarə olunacağı bilinmədiyi üçün o illərdə güclü müxalif qüvvələr yarandı. [[Türkiyə|Cumhuriyyəti]]n elanına qədərki dövrdə, [[xəlifə]]nin ölkə rəhbəri olub-olmaması barədə müzakirələr davam etdi. Bu əsnada [[21 dekabr|21]]-27 dekabr 1922 tarixində toplanan Hindistan xilafət konferansı Əbdülməcidin [[xəlifə]]liyini təsdiq və qəbul etdi. Yenə hind müsəlmanları 3 yanvar 1923-cü ildə [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşaya]] "münci-i xilafət" ([[Xəlifə|xilafəti]]n xilaskarı) ünvanı verdi.

29 oktyabr 1923-cü ildə [[Türkiyə|cümhuriyyət]]in elan edilməsinin ardından xilafət və [[xəlifə]]nin vəziyyəti yenidən gündəmə gəldi. Qəzetlərdə [[xəlifə]]nin istehfa verəcəyi haqda xəbərlər çıxdı. Şəxsən Əbdülməcid Əfəndi tərəfindən yalanlanan xəbərlərin ardından ingilislərin müdaxiləsi ilə [[xəlifə]]nin nüfuzu artırıldı.

İngilis hökumətinin bu tərzdə müdaxilə etməsindən narahat olan [[TBMM]] [[8 dekabr|8]]-9 dekabr 1923 gecəsi gizli bir müşavirə keçirdi. Nəhayət, uzun müzakirələrdən sonra 3 mart 1924 tarixində [[xəlifə]]liyin ləğvi və [[Osmanlı sülaləsi]]nin ölkədən sürgün edilməsini bildirən 431 saylı qanun qəbul edildi.

Əbdülməcid Əfəndi, yanında oğlu [[Ömər Fərrux Əfəndi]], qızı [[Dürrüşəhvar Sultan]], uşaqlarının müəllimi Saleh Kəramət Nigar Əfəndi, 2 xanımı, şəxsi katibi Hüseyn Nakib və həkimi Səlahəddin bəylə həmin günün gecəsi maşınla [[Çatalca]]ya, buradan isə qatarla ölkə xaricinə yola düşdü. Qatara minərkən dövrün Çatalca valisi tərəfindən zərfin içərisində 2 min sterlinqlə birlikdə [[İsveçrə]] tərəfindənm viza alınana və yalnız ölkədən çıxışı təmin edən vətəndaşlıq vəsiqəsi verildi. Bundan başqa [[İsveçrə]]nin Böyük Alp otelində yer ayrıldı.
[[Fayl:Halife Abdülmecid Efendi ve kızı Dürrüşehvar Sultan.jpg|thumb|200px|Əbdülməcid və qızı [[Dürrüşəhvar Sultan|Dürrüşəhvar]] [[Fransa]]nın [[Nitsa]] şəhərində|alt=]]

Otelə yerləşdikdən sonra bir çox Avropa ölkəsindən jurnalistlər xəlifdən müsahibə almaq üçün otelə axın etdi. Əbdülməcid və ailəsinin otel məsrəfləri getdikcə artığından Saleh Kəramət Nigarı müsəlman ölkələrin səfirləriylə görüşərək yardım almaq məqsədilə [[Paris]]ə göndərdi. Burdan yardım ala bilmədiyi üçün [[London]]a gedən Kəramət Nigar burada apardığı müzakirələrin sonunda Heydərabad nizamının Əbdülməcid Əfəndiyə aylıq 300 sterlinq maaş verilməsini təmin etdi. 1924-cü ilin oktyabrında [[Fransa]]ya gedən və burada [[Nitsa]] şəhərində sakit bir həyat yaşayan Əbdülməcid Əfəndi burada özünü ibadətə həsr etdi. [[Heydərabad nizamlığı|Heydərabad nizamı]], böyük oğlu Əzəm Cah üçün Əbdülməcid Əfəndinin qızı [[Dürrüşəhvar Sultan]]ı, kiçik oğlu Müəzzəm Cah üçün isə [[V Murad]]ın nəticəsi [[Nilüfər xanım Sultan|Nilufər Sultan]]ı istədi. Sadə bir mərasimlə 2 Osmanlı sultanının [[Heydərabad nizamlığı|Heydərabad sarayı]]na gəlin getməsi Əbdülməcid Əfəndinin maddi vəziyyətini xeyli yaxşılaşdırdı.

Daha sonra [[Paris]]ə köçən Əbdülməcid Əfəndi [[İkinci Dünya müharibəsi]]ndə [[Paris]] bombalandığı əsnada 23 avqust 1944 tarixində vəfat etdi. Bu əsnada [[İstanbul]]da olan şəxsi katibi Kəramət Nigar cənazənin ölkəyə qaytarılması məqsədilə müzakirələr aparsa da, bu heç bir nəticə vermədi. Hətta qızı [[Dürrüşəhvar Sultan]] Heydərabad şahzadəsi ünvanıyla ölkəyə gələrək [[İsmət İnönü]] ilə görüşmüş, [[Paris]] məscidində xüsusi dərmanlarla mühafizə olunan cənazənin ölkəyə gətirilməsi barədə söz almasına baxmayaraq, Əbdülməcid Əfəndinin cənazəsi bir müddət daha [[Paris]]də qaldı. 10 il boyunca burada gözlədilən Əbdülməcid Əfəndinin cənazəsi [[Mədinə]]yə gətirildi və 30 mart 1954-cü ildə burada [[Bəqi qəbiristanlığı|Bəqi məzarlığı]]nda torpağa verildi.

== Ailəsi ==

=== Hərəmxanası ===
* '''[[Şahsüvar Qadınəfəndi|Şahsüvar Başqadınəfəndi]]'''
* Mihrimah Qadınəfəndi (ö. 23 may 1899)
* [[Hayrunnisə Qadınəfəndi]]
* [[Məhisti Qadınəfəndi]]
* Bəhruzə Qadınəfəndi (d. 24 may 1903, [[İzmit]] — ö. 1955, [[İstanbul]]) — 21 mart 1921 tarixində evlənmişdir.

=== Oğlan uşaqları ===
* [[Ömər Fərrux Əfəndi|Şahzadə Ömər Fərrux Əfəndi]]

=== Qız uşaqları ===
* [[Dürrüşəhvar Sultan]]

== Qalereya ==
<gallery>
Fayl:Caliph Abdulmecid II of the Ottoman Empire.jpg|'''Əbdülməcid Əfəndi''', qızı [[Dürrüşəhvar Sultan]] və kürəkəni Əzəm Cah
Fayl:Noul calif - Abdul Medjid, cu fiica sa Prinţesa Durri Chehvâr Sultana.jpg|'''Əbdülməcid Əfəndi''' və qızı [[Dürrüşəhvar Sultan]]
Fayl:Caliph library Harem Dolmabahce March 2008 pano.jpg|'''Əbdülməcid Əfəndi'''nin [[Dolmabağça sarayı]]ndakı şəxsi kitabxanası
Fayl:Abdulmecid-camikapisi.JPG|'''Əbdülməcid Əfəndi'''nin çəkdiyi ''"Məscid qapısı"'' əsəri
Fayl:Haremde beethoven.jpg|'''Əbdülməcid Əfəndi'''nin çəkdiyi ''"Hərəmdə Bethoven"'' əsəri
Fayl:Haremde Goethe.JPG|'''Əbdülməcid Əfəndi'''nin çəkdiyi ''"Hərəmdə Göte"'' əsəri
</gallery>

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}

== Mənbə ==
{{Siyahı sütunlarla|2|
* TBMM Gizli Celse Zabıtları, IV, 314-328, 330-353;
* Râsih [Kaplan] v.dğr., Hâkimiyyet-i Milliyye ve Hilâfet-i İslâmiyye, İstanbul 1341;
* M. Kâmran Ardakoç, Hilâfet Meselesi, İstanbul 1955;
* A. Fuat Cebesoy, Siyâsî Hatıralar, İstanbul 1957, I, 165;
* Ayşe Osmanoğlu, Babam Abdülhamid, İstanbul 1960, s. 223 vd.;
* İ. H. Danişmend, Kronoloji, İstanbul 1961, IV, 228, 469;
* Salih Nigâr Keramet, Halîfe II. Abdülmecid, İstanbul 1964;
* Şadiye Osmanoğlu, Hayatımın Acı ve Tatlı Günleri, İstanbul 1966;
* Mehmet Emin Bozarslan, Hilâfet ve Ümmetçilik Sorunu, İstanbul 1969, s. 123;
* G. Jaeschke, Yeni Türkiye’de İslâmlık (trc. Hayrullah Örs), Ankara 1972, s. 33, 115-123;
* Kadir Mısıroğlu, Kurtuluş Savaşında Sarıklı Mücahitler, İstanbul 1972, s. 418;
* a.mlf., Osmanoğullarının Dramı, İstanbul 1979, s. 241-267;
* Mahmut Goloğlu, Halifelik Ne İdi? Nasıl Alındı-Niçin Kaldırıldı? Ankara 1973, s. 54 vd.;
* Adnan Turani, Batı Anlayışına Dönük Türk Resim Sanatı, Ankara 1977, s. XXVI vd.;
* A. Afetinan, Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi, Ankara 1977, s. 44, 100;
* Mete Tunçay, Türkiye Cumhuriyetinde Tek Parti Yönetiminin Kurulması (1923-1931), Ankara 1981, s. 68-86;
* Razi Yalkın, “Son Halife Abdülmecid ve Hânedân-ı Âl-i Osman İstanbul’dan Nasıl Çıkarıldı”, Tarih Dünyası Dergisi, sy. 1 vd., İstanbul 1950.}}

== Həmçinin bax ==

== Xarici keçidlər ==
{{S-start}}
{{s-hou|[[Osmanlı sülaləsi]]||[[29 may]] [[1868]]||[[23 avqust]] [[1944]]}}
{{S-rel|su}}
{{Vərəsəlik qutusu|titul=[[Fayl:Flag of Jihad.svg|70px]] <br> [[İslam]] [[Xilafət|Xəlifəsi]] (خلافة إسلامية)|illər=|ilə=|sələf=[[VI Mehmed Vahidəddin]]|xələf=Yox<br> [[Xilafətin ləğv edilməsi]]<br> [[Hüseyn ibn Əli əl-Haşimi|Hüseyn ibn Əli]] xəlifəliyini elan etdi}}
{{son}}{{Xəlifələr}}

[[Kateqoriya:Parisdə vəfat edənlər]]
[[Kateqoriya:Türk rəssamlar]]
[[Kateqoriya:Türkiyə rəssamları]]
[[Kateqoriya:Osmanlı şahzadələri]]

11:14, 4 iyul 2022 tarixindəki versiya

(29 may 1868[1][2], Beşiktaş – 23 avqust 1944[1][3][…], Paris)
  1. ↑ 1 2 Abd ül-Medjid (Abd ül-Medjid II.) // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
  2. ↑ Abdul Medžid II. // Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (xorv.). 2009.
  3. ↑ Abd al- Majik khan // Store norske leksikon (бук.). 1978. ISSN 2464-1480
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=II_Əbdülməcid&oldid=6518519"