Aşıq Bəsti

AŞIQ BƏSTİ
Doğum tarixi	1836
Doğum yeri	Lev, Azərbaycan
Vəfat tarixi	1936
Vəfat yeri	Lev, Kəlbəcər rayonu, Azərbaycan SSR, SSRİ
Dəfn yeri	Lev
Fəaliyyəti	şairə, yazıçı

|}

Həyatı

Aşıq Bəsti (1836-1936) XIX əsrin tanınmış qadın aşıqlarındandır. 1836-cı ildə Kəlbəcərin Ləv kəndində dünyaya gəlib. Təhsil almasa da ağılı və hazırcavablığı ilə seçilib. Aşıq Ələsgər, Ağdabanlı Aşıq Qurban kimi ustad aşıqların şeir məclislərində tez-tez iştirak edirmiş. Aşıq Bəstinin özünün də çoxlu şagirdləri olub.

Əsasən bayatı, gəraylı, qoşma və ağılar yazıb. Onun həyatı çətinliklərlə dolu olub. 17-18 yaşlarında bir çobanı sevmiş, amma bəylər çobanı qətlə yetirdiyindən bu sevgi vüsala çatmadan tamamlanmışdır. Bu hadisədən sonra ata-anası onu ərə vermək istəmişlərsə də, o ömrünün sonuna qədər ərə getməmişdir.

Şeirlərinin əsas mövzusunu haqsızlıqlardan şikayət, zülmkarlara üsyan motivləri təşkil edir. Rəvayətə görə ağlamaqdan gözləri tutulan aşığa xalq arasında "Kor Bəsti" deyilirmiş.

Basarkeçər, Daşkəsən, Gədəbəy və başqa yerlərdə aşıqlıq edən Bəsti ömrünün sonuna yaxın doğma kəndinə qayıtmış və 1936-cı ildə burda vəfat etmişdir.

Yaradıcılığı

LALƏ

Yarın qanlı köynəyi tək,
Qızarır yol üstə lalə.
Xan Çobanı gətir dilə,
Bir şirin can istə, lalə.

Dərdim dönüb hekayətə,
Canım dozər bu zillətə,
Yar məzarın ziyarətə,
Gəlib dəstə-dəstə lalə.

Hara getsən, gələrəm mən,
Ahu kimi mələrəm mən,
Bəsti deyər, ölərəm mən,
Bu dağlardan getsə lalə.

ÇOBAN DAĞI

Səndən axır abı-kövsər,
Suyun baldı, Çoban Dağı.
Bəzənmisən gəlin kimi,
Nə calaldı, Çoban Dağı?

Kəkliklərin qonur daşa,
Qaqqıldaşa, qaqqıldaşa,
Hər görən eylər tamaşa,
Bir xəyaldı Çoban Dağı.

Hər dürlü çiçək sinəndə,
Tapılmaz geyri çəməndə,
Bahar fəsli Bəsti səndə,
Qonaq qaldı, Çoban Dağı.

DAĞLAR

Dağ üstündən, çəkdin dağı,
De, nəydi günahım, dağlar,
Sən mənə kəsildin yağı.
Tutsun səni ahım dağlar.

Qara gəlibdi dövranım,
Əl vurma, tökülər qanım,
Hanı mənim Xan Çobanım,
Oydu qibləgahım, dağlar.

Niyə belə yazdı fələk,
Ayrılığa dözmür ürək,
Bəsti kimi sən də qal tək,
Olmasın pənahın dağlar.

BİLGİNƏN

Yaxşı tanı Ələsgəri, Qurbanı,
Neçə belə nər aşığı bilginən.
Qiymət qoysan gəraylıya, qoşmaya,
Nəzmindəki yaraşığı bilginən.

Vaxtsız daşım qurbət elə atıldı.
Nə dərd desən mənim üçün tapıldı,
Ağlamaqdan gözlərim də tutuldu,
Getdi gözün nur ışığı bilginən,

Heç bilmirəm nələr yatır sinəmdə,
Mən çəkəni, çəkməz, Əsli, Kərəm də,
Şirin can çürüdü möhnətü-qəmdə,
Bəsti görüb Sənan Dağı, bilginən.

AY OLMAZ

Zülmü şəbahətdə bəylərin tayı,
Olmaz bu dünyada, olmaz, ay olmaz.
Nə yar yara yetər, bir murad alar,
Bir kimsə vay olmaz, olmaz ay olmaz.

Hər nə görsə deyər, külli-var mənim,
Alma mənim, heyva mənim, nar mənim,
Söndürdü çırağım biilqar mənim,
Çeşmim kimi bir çay olmaz, ay olmaz.

Çox axtardıq tapammadıq bir çara,
Bəylər günümüzü eylədi qara,
Bunlar ki, var Bəsti daha dağlara,
Nə yaz gəlməz, nə yay olmaz, ay olmaz.

Mənbə

Azərbaycanın Aşıq və Şair Qadınları, Bakı, 1974,111-118.