At

At
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Klad: Olfactores Yarımtip: Onurğalılar İnfratip: Ağızçənəlilər Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Klad: Euteleostomi Klad: Xoanlar Klad: Rhipidistia Klad: Tetrapodomorpha Klad: Eotetrapodiformes Klad: Elpistostegalia Klad: Stegocephalia Sinifüstü: Dördayaqlılar Klad: Reptiliomorpha Klad: Amniota Sinif: Məməlilər Klad: Theriimorpha Klad: Theriiformes Klad: Trechnotheria Klad: Cladotheria Klad: Prototribosphenida Klad: Zatheria Klad: Tribosphenida Yarımsinif: Vəhşi heyvanlar Klad: Euteriyalar İnfrasinif: Plasentalılar Maqndəstə: Boreoeutheria Dəstəüstü: Lavrazioterilər Klad: Scrotifera Qranddəstə: Ferungulata Ranqsız: Dırnaqlılar Klad: Mesaxonia Klad: Panperissodactyla Dəstə: Təkdırnaqlılar Yarımdəstə: Hippomorpha Fəsilə: Atlar Yarımfəsilə: Equinae Triba: Equini Cins: At
Beynəlxalq elmi adı
Equus L., 1758[…]
Şəkil axtarışı ITIS   180689 NCBI   9789 EOL   15580 FW   42996

At (lat. Equus) — Təkdırnaqlılar dəstəsinin Atlar (Equidae) fəsiləsinin yeganə müasir cinsi.

Təsnifatı

7 müasir və 1 nəsli kəsilmiş növü var:

Müasir növləri

• Prjevalski atı (Equus przewalskii) növü
• Vəhşi at (Equus ferus) növü
  • Ev atı (Equus ferus caballus) yarımnövü
• Eşşək (Equus asinus) növü
• Qulan (Equus hemionus) növü
• Düzənlik zebri (Equus quagga) növü
• Dağ zebri (Equus zebra) növü
• Səhra zebri (Equus grevyi) növü

Nəsli kəsilmiş növü

• Kvaqqa (Equus quagga) növü

At nəqliyyat vasitəsi kimi

Min illiklər boyu öz dövrunun ən surətli və ən rahat minik nəqliyyatı vasitəsi at olmuşdur. Bəzi tədqiqatçılar atdan nəqliyyatda istifadə edilməsini e.ə. IV minilliyin axırlarına, yuk və qoşqu heyvanı kimi istifadə olunmasını isə e.ə. III minilliyin sonu - II minilliyin əvvəllərinə aid edirlər.

Atın əhilləşdirildiyi ən qədim bölgələrdən biri də Cənubi Qafqaz olmuşdur. Azərbaycanda atdan minik vasitəsi kimi istifadə edilməsini e.ə.II, xususilə I minilliyə aid edilən arxeoloji qazıntılar: at sumukləri, qoşqu ləvazimatları və at bəzkləri də təsdiq edir. Eramızın ilk əsrlərində Azərbaycanda atı, əsaəsən minik vasitəsi kimi saxladıqlarından, məhz bu vaxtdan atcılıq daha guclu inkişafa başlamışdır.

İlk sinifli cəmiyyət yarandıqdan sonar atdan hərbi məqsədlər ucun istifadə olunmuşdur. Aşşur və Urartu mixi yazılarında bu haqda məlumatlara rast gəlinir.

İnkişaf etmiş orta əsrlərdən başlayaraq kənd təsərrufatı, sənətkarlıq və ticarətin inkişafı Azərbaycanda minik və yuk nəqliyyatına ehtiyacı daha da artırmışdı. Rusiya, İran, Hindistan, Türkiyə, İtaliya və başqa olkələrə neft, duz, ipək ixracı genişlənmişdi.

Ən vacib karvan yolları Azərbaycandan kecdiyinə gorə buraya coxlu tacirlər gəlirdilər. XVII əsrdə Azərbaycanda olan ingilis taciri Antoni Cenkinson qeyd edirdi ki, təkcə osmanlılar hər dəfə buradan 400-500 at yuku ipək aparırdılar. Holland dənizcisi Yan Streys yazırdı ki, Dərbəndlə Şamaxı arasında hərəkət edən karvanın tərkibində 1800 at, xeyli dəvə, ulaq və başqa yuk heyvanları var idi.

X IX-XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda atdan istifadə edilməsi daha da mutəşşəkil olmuşdur. Bu dovrdə Azərbaycanda Qarabağ atı, Qazax atı, Şirvan atı və Quba Yorğası məşhur idi.