Xırdalan
| Xırdalan | |
|---|---|
 | |
| 40°26′55″ şm. e. 49°45′23″ ş. u. | |
| Ölkə | |
| Region | Abşeron rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Sahəsi |
|
| Mərkəzin hündürlüyü | 50 ± 1 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | |
| Rəsmi dili | azərbaycanca |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | +994 12 |
| Poçt indeksi | AZ0100 |
|
| |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.svg)
Xırdalan — Azərbaycan Respublikasında şəhər, Abşeron rayonunun inzibati mərkəzi. Xırdalan şəhəri Bakıdan 11 kilometr aralıda yerləşir.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
XX əsrin əvvəllərində kənd kimi yaranan, sovet dövründə isə şəhər tipli qəsəbəyə və Abşeron rayonunun mərkəzinə çevrilən Xırdalan 1930–1940-cı illərdə Binəqədi tərkibində qəsəbə, 1950-ci illərin birinci yarısında Maştağa, 1950–1960-cı illərdə yenidən Binəqədi rayonunun tabeliyinə verilmiş, Azərbaycan SSR Ali Soveti rəyasət Heyətinin 4 yanvar 1963-cü il tarixli fərmanı əsasında yaradılmış Abşeron rayonunun mərkəzi kimi fəaliyyət göstərmişdir.
1936-cı ildə şəhər tipli qəsəbə olmuş Xırdalan İlham Əliyevin 29 noyabr 2006-cı il tarixli sərəncamına əsasən şəhər statusu almışdır.[2]
1999-cu ildə aparılmış siyahıya almanının yekunlarına əsasən Xırdalan qəsəbəsinin əhalisi 28.576 nəfər olmuşdur.[3] 2013-cü ilin əvvəlinə isə bu rəqəm 94.6 minə yüksəlmişdir.
Coğrafiya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xırdalan şəhəri Abşeron yarımadasının qərb hissəsində, Ceyranbatan su anbarının cənubunda, Bakı və Sumqayıt şəhərləri arasında, dəniz səviyyəsindən 71 metr yüksəklikdə yerləşir. Azərbaycanın paytaxtı Bakıya qədər məsafə 5 km təşkil edir. Bölgənin seysmik aktivliyi Rixter cədvəli üzrə 8 baldır.
İqlimi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Regionda mülayim isti yarımsəhra və quru çöl iqlimi üstünlük təşkil edir. Havanın orta illik temperaturu 13.1, orta aylıq maksimal temperatur 24.6, minimum temperatur isə 2.4 dərəcədir. Havanın nəmliyi 76%,illik yağıntı 163 mm. Küləklərin əsas istiqamətləri: şimal, şimal-qərb, cənub və cənub-qərb. Küləyin orta sürəti 6,8 m/san.
Əsas texniki-iqtisadi göstəricilər[redaktə | mənbəni redaktə et]
2011-ci ildə hazırlanan və 2030-cu ilə qədər hesablanan Xırdalan şəhərinin baş planı 8 aprel 2013-cü ildə təsdiq edilmişdir. Plana əsasən, şəhərin ümumi sahəsi 1702,00 ha təşkil edir. Şəhərdə 20 sənaye müəssisəsi var, onların ümumi işçilərinin sayı 1698 nəfərdir. Mənzil fondunun ümumi sahəsi 1297,8 m² təşkil edir. Təhsil obyektlərinin arasında 920 uşağın təhsil aldığı uşaq bağçaları və 7304 uşağın təhsil aldığı məktəbləri qeyd etmək lazımdır. Səhiyyə sistemi 80 çarpayılıq xəstəxana və gündə 575 xəstə üçün nəzərdə tutulmuş poliklinikalardan ibarətdir. Şəhərin içməli su təchizatı Ceyranbatan su anbarının,"Şollar" su anbarının və Masazır qəsəbəsində yerləşən gölün köməyi ilə təmin edilir. Mövcud olan kanalizasiya sisteminin əsas obyektlərinə kanalizasiya nasos stansiyası, kanalizasiya kollektoru və kanalizasiya xətti öz-özünə[aydınlaşdırma lazımdır] aiddir. Elektrik enerjisinin əsas mənbələri müvafiq olaraq istehsal gücü 220/110/35/10 və 110/35/10 kVt olan "Xırdalan" və "Əliağa Vahid" yarımstansiyalarıdır. Hələlik şəhərdə mərkəzləşdirilmiş istilik sistemi yoxdur. İstilik təchizatı 53 qazanxanaların köməyi ilə həyata keçirilir. DSX[aydınlaşdırma lazımdır] qaz təminatı mənbəyi Masazır qəsəbəsində və 71 qaz stansiyası sayılır. Abşeron telekommunikasiya qovşağına daxil olan 341/342 nömrəli ATS-in gücü 54,620 nömrə təşkil edir.
Nəqliyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xırdalanda Bakı şəhərinə gedən 135 və 119 saylı marşrut avtobusları vardır. Sumqayıt şəhərinə isə, əsasən 523 nömrəli marştur xəttindən istifadə edilir.[mənbə göstərin]
Əhalisi[redaktə | mənbəni redaktə et]
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Görkəmli şəxsləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Mirəsədulla Mirqasımov — tibb elmləri doktoru, akademik.
- Nəbi Xəzri — Azərbaycanın xalq şairi.
- Ağahüseyn Cavadov – Azərbaycan aktyoru, Azərbaycan SSR xalq artisti
- Oqtay Mirqasımov – Azərbaycan kinorejissoru, ssenarist, Azərbaycanın xalq artisti
- Mirəli Mirqasımov – heykəltəraş, Azərbaycanın əməkdar incəsənət xadimi
- Teymur Rzayev – Azərbaycan rəssamı, Azərbaycan Respublikası Əməkdar rəssamı, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü.
- Aydın Xırdalanlı – Azərbaycan meyxanaçısı, şair, qəzəlxan.
Şəkillər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xırdalan Ceyranbatan gölünə mənzərə.
Xırdalan H.Əliyev prospekti.
Xırdalanda yerləşən Bakı Mühəndislik Universiteti
.jpg)
.jpg)
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 3 http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-cities.htm.
- ↑ Azərbaycan Respublikasının Abşeron rayonunun Xırdalan qəsəbəsinə şəhər statusunun verilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı[ölü keçid]
- ↑ Population statistics of Eastern Europe
- ↑ SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1959).
- ↑ SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1970).
- ↑ SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1979).
- ↑ SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1989).
|
Abşeron rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | ||
|---|---|---|
| Şəhərlər |  | |
| Qəsəbələr | ||
| Kəndlər | ||