Xəritə
Xəritə — Yer kürəsi və ya digər planetlərin bütövlükdə və ya ayrı-ayrı hissələrinin iki və ya üçölçülü şərti işarələrlə kiçildilmiş təsviridir.
Etimologiyası[redaktə | əsas redaktə]
Xəritə ərəb mənşəli söz olub (خريطة) yer səthinin coğrafi vəziyyətinin kağız və s. üzərində təsviri mənasını verir.
Növləri[redaktə | əsas redaktə]
Xəritələr növlərinə görə aşağıdakı qruplara bölünür:
- ümumcoğrafi xəritələr
- xüsusi (tematik)xəritərlər
- topoqrafik xəritələr
- plan və sxemlər
Xəritələrin üçölçülü modellərinə maket və qlobus daxildir.
Xəritələrin təsnifatı[redaktə | əsas redaktə]
Xəritənin riyazi əsasları[redaktə | əsas redaktə]
Miqyas - uzunluq və sahələrin kiçilmə dərəcəsini göstərir;
Geodeziya əsası - Yerin fiziki səthindən şərti ellipsoid səthinə keçməyi müəyyən edir və xəritədə təsvir olunan coğrafi elementlərin vəziyyətini en və uzunluq dairələrinə və yüksəkliyə görə düzgün müəyyən edir;
Kartoqrafik proyeksiya - ellepsoid səthindən müstəvi səthə keçmə üsulunu müəyyən edir və bu zaman xəritə üzərində yaranmış təhriflərin paylanma qanunlarını öyrənir;
Koordinat şəbəkələri - kartofrafik şəbəkədən, kilometr (yaxud düzbucaqlı koordinatlar) şəbəkəsindən və s. şəbəkədən ibarətdir;
Komponovka elementləri - xəritənin çərçivəsi, cəhətlənməsi və s. riyazi elementlərdən ibarətdir.