Xlorsulfon turşusu
Xlorsulfon turşusu | |
---|---|
Ümumi | |
Sistematik adı | Xlorsulfon turşusu |
Kimyəvi formulu | HSO3Cl |
Molyar kütlə | 116.52 q/ mol q/mol |
Fiziki xassələri | |
Sıxlıq | 1,77 (18 °C) q/sm³ |
Termik xüsusiyyətlər | |
Ərimə nöqtəsi | -80.5 °S |
Qaynama nöqtəsi | 151 °S |
Təsnifatı | |
CAS-da qeyd. nöm. | 7790-94-5 |
PubChem | 24638 |
RTECS | FX5730000 |
BMT nömrəsi | 1754 |
ChemSpider | 23040 |
Xlorsulfon turşusu(ClSO3H)−sulfat turşusunun monoxloran-hidrididir.Kəskin iyli, ağır və havada tüstülənən mayedir.
Alınması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hidrogen xloridlə kükürd trioksidinin qarşılıqlı təsirindən alınır:
- HCl + SO3→ ClSO3H
Və ya qatı sulfat turşusuna fosfor-pentaxlorid ilə təsir etməklə də almaq olar:
- H2SO4 +PCl5→ ClSO3H +POCl3+ HCl
Xassələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xlorsulfon turşusu duzlar əmələ gətirmir. Su ilə qarşılıqlı təsirdə olaraq xlorsulfon turşusu hidrolizə uğrayır :
- ClSO3H + H2O → H2SO4+ HCl
Xlorsulfon turşusu güclü sulfolaşdırıcı reagentdir.Aromatik birləşmələrnən sulfolaşma 2 mərhələdə gedir və sulfoxloridlər alınır:
- ArH+ ClSO3H ↔ ArSO3H +HCl
- ArSO3H + ClSO3H ↔ ArSO2Cl + H2SO4
Spirtlərin xlorsulfon turşusu ilə sulfatlaşdırılması prosesi otaq temperaturunda böyük sürətlə gedir:
- ClSO3H+ROH → HCl+ ROSO2OH
Tətbiqi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Boya, yuyucu, dərman maddələrinin alınmasında və üzvi sintezdə istifadə edilir.
Təhlükəsizliyi[redaktə | mənbəni redaktə et]
İnsan orqanizminə təsir etmə dərəcəsinə görə ikinci təhlükəli sinfə aid edilir, təhlükəli maddələr sırasına daxildir. Zəhərləyici və boğucu təsirə malikdir.Polad qablarda saxlayır və daşıyırlar.
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Ə.B.Əliyev.Qeyri-üzvi kimya. Bakı 2007.s 191.
- Реми Г. «Курс неорганической химии» М.: Иностранная литература, 1963