Xosrov bəy Sultanov

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Xosrov bəy Sultanov
Xosrov bəy Paşa bəy oğlu Sultanov
Khosrov bey Sultanov.jpg
bayraqAzərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 1-ci Hərb naziribayraq
28 may 1918 — 17 iyun 1918
Sələfi vəzifə təsis olunub
Xələfi Səməd bəy Mehmandarov
(vəzifə üçüncü kabinetdə bərpa olunub)
bayraqAzərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Əkinçilik naziribayraq
17 iyun 1918 — 6 oktyabr 1918
Sələfi vəzifə təsis edilib
Xələfi vəzifə ləğv olunub
bayraqAzərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Əkinçilik və Dövlət Əmlakı naziribayraq
6 oktyabr 1918 — 14 mart 1919
Sələfi vəzifə təsis edilib
Xələfi Aslan bəy Qardaşov
bayraqQarabağ general-qubernatorubayraq
15 yanvar 1919 — 27 aprel 1920
Sələfi vəzifə təsis edilib
Xələfi vəzifə ləğv olunub
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 10 may 1879(1879-05-10)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 7 yanvar 1943(1943-01-07) (63 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Partiya Müsavat və bitərəflər fraksiyası
Təhsili
Atası Əlipaşa bəy Sultanov
Hərbi xidmət
Rütbəsi general
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Xosrov bəy Paşa bəy oğlu Sultanov (10 may 1879, Kürdhacı, Yelizavetpol quberniyası – 7 yanvar 1943, İstanbul) — dövlət xadimi, Qarabağın general-qubernatoru, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin hərbi naziri.

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xosrov bəy Sultanovun məzarı

Xosrov bəy Sultanov 1879-cu il may ayının 10-da Zəngəzur qəzasının Hacısamlı nahiyəsinin Qasımuşağı obasının Kürdhacı kəndində (indiki Laçın rayonu) dünyaya göz açmışdır. Mənşəcə kürddür.[1][2] Gəncə gimnaziyasını bitirdikdən sonra Odessada ali tibb təhsili almışdır. 1918-ci ilin 28 mayında Tiflisdə Azərbaycan Milli Şurası adından Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin elan edilməsi Bəyannaməsinə imza atan 26 nəfərdən biri də Xosrov bəy Sultanov olmuşdur. Xalq Cumhuriyyətinin həmin gün təşkil edilmiş birinci hökumət kabinetində Xosrov bəy hərbi nazir postunu tutmuşdur. O, Zaqafqaziya Seyminin və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvü olmuşdur.

Elbrus Muradov bildirir ki, Xosrov bəy Odessa Tibb Universitetində Nəriman Nərimanovla tələbə yoldaşı olub. Tələbəlik dövründə küçədən keçərkən bir rus zabitin yoldan keçən qıza sataşdığını görən Xosrov bəy qızı müdafiə edir və bu da duellə nəticələnir. Birinci gülləni zabit atır və güllə bəyin gözünü zədələyir. Amma yaralı Xosrov bəy də zabiti öldürür. Sonradan məlum olur ki həmin qız Odessa Universitetinin rektorunun qızıdır. Həmin qızla evlənən Xosrov bəyin ondan Murad adlı bir oğlu olsa da, uşaq yaşlarında dünyasını dəyişib.[3]

1923-cü ildən general Xosrov bəy Sultanovun həyatında mühacirət dövrü başlanmışdır. O, Türkiyədə, İranda (1926), daha sonra Fransa və Almaniyada yaşamış, Almaniyada Tibb Universitetində professor vəzifəsində çalışmışdır. Bundan sonra, 1936-cı ildə Türkiyəyə qayıdan Xosrov bəy Sultanov Trabzonda məskunlaşmışdır.

Xosrov bəyin ölüm tarixi 2016-cı ilin fevral ayına kimi 1947-ci il, vəfat yeri isə Trabzon göstərilsə də məzarının yeri dəqiq məlum olduqdan sonra 7 yanvar 1943-cü ildə vəfat etdiyi və məzarının da İstanbulun Feriköy qəbiristanlığında olduğu məlum olmuşdur.[4]

Hərbi fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xosrov bəy Sultanov 1919-cu ilin 15 yanvarında Qarabağın general-qubernatoru təyin olunmuşdur. Həmin ilin 21 martında erməni-daşnak hərbi dəstələri Qarabağa yeganə keçid olan Əsgəran keçidini zəbt etmişlər. Amma daşnak generalı Dronun hərbi dəstələri Xosrov bəyin başçılıq etdiyi Azərbaycan əsgərləri tərəfindən mayın 30-da darmadağın edilmiş, Xankəndi və Şuşa geri alınmışdır.

Siyasi fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

1918-ci ildə İttihad Partiyasının Qarabağ Komitəsinin yaradılmasına vasitəçilik etmişdir.

Sovet dövrü[redaktə | mənbəni redaktə et]

1920-ci ildə Qızıl ordunun Azərbaycana daxil olduğu xəbərini eşidən Xosrov bəy Sultanov özünü Qarabağ İnqilabi Komitəsinin sədri elan edir və Sovet ordusunun gəlişini gözlədiyini Nəriman Nərimanova deyir. Nəriman Nərimanov isə onun yerinə Dadaş Bünyadzadəni təyin edir.[5]

Ailəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əlipaşa bəy Sultanovun oğlu, Sultan bəy Sultanovun kiçik qardaşıdır. Xanımı Odessa Universitetinin rektorunun qızı olub.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Ənvər Çingizoğlu. Xosrov bəy Sultanov. "Soy" dərgisi, 1 (9) 2008.
  • Bəxtiyar Qaraca. "Qarabağ general-qubernatorluğunun yaradılması" (az.). Azərbaycan Qəzeti. 2014-01-29. İstifadə tarixi: 2014-01-28.
  • "Qarabağın görkəmli şəxsiyyətləri:Xosrov bəy Sultanov (1879-1947)". "Virtual Qarabağ" İKT Mərkəzinin rəsmi portalı (az.). virtualkarabakh.az. 2013. 2017-12-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-14.
  • Youtube-da "Gizli Tarix" verilişininin xüsusi buraxılışı :Xosrov Bəy Sultanov
  • Səda — Azərbaycanın İlk Hərbi Nazirinin Məzarı Tapılıb (22.02.2016)

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Аламдар Шахвердиев. Азербайджанские курды.
  2. ↑ Həmid, Tural. "Azərbaycan kürdləri". AzLogos. 12 iyun 2020. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2021.
  3. ↑ Lent.az — İnformasiya agentliyi: Qarabağın qalib generalı — ARAŞDIRMA Arxivləşdirilib 2018-02-24 at the Wayback Machine
  4. ↑ "İlk hərbi nazirimizin məzarı tapılıb - FOTO". news.milli.az. karabakhmedia.az. 21 Fevral 2016. İstifadə tarixi: 22 fevral 2016.
  5. ↑ Riçard Hovanisyan — Ermənistan Respublikası, III cild, səh. 195–196
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Xosrov_bəy_Sultanov&oldid=6232681"