Xosrov bəy Sultanov

Xosrov bəy Sultanov
Xosrov bəy Paşa bəy oğlu Sultanov
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 1-ci Hərb naziri 28 may 1918 — 17 iyun 1918
Sələfi	vəzifə təsis olunub
Xələfi	Səməd bəy Mehmandarov (vəzifə üçüncü kabinetdə bərpa olunub)
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Əkinçilik naziri 17 iyun 1918 — 6 oktyabr 1918
Sələfi	vəzifə təsis edilib
Xələfi	vəzifə ləğv olunub
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Əkinçilik və Dövlət Əmlakı naziri 6 oktyabr 1918 — 14 mart 1919
Sələfi	vəzifə təsis edilib
Xələfi	Aslan bəy Qardaşov
Qarabağ general-qubernatoru 15 yanvar 1919 — 27 aprel 1920
Sələfi	vəzifə təsis edilib
Xələfi	vəzifə ləğv olunub
Doğum tarixi	10 may 1879(1879-05-10)
Doğum yeri	Kürdhacı, Qasımuşağı obası, Hacısamlı nahiyəsi, Zəngəzur qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya İmperiyası
Vəfat tarixi	7 yanvar 1943 (63 yaşında)
Vəfat yeri	Köçqoy kəndi Qars, Türkiyə
Atası	Əlipaşa bəy Sultanov

Xosrov bəy Paşa bəy oğlu Sultanov (1879 – 1943) — dövlət xadimi, Qarabağın general-qubernatoru, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin hərbi naziri.

Həyatı

Xosrov bəy Sultanov 1879-cu il may ayının 10-da Zəngəzur qəzasının Hacısamlı nahiyəsinin Qasımuşağı obasının Qurdqajı kəndində (indiki Laçın rayonu) dünyaya göz açmışdır. Gəncə gimnaziyasını bitirdikdən sonra Odessada ali tibb təhsili almışdır. 1918-ci ilin 28 mayında Tiflisdə Azərbaycan Milli Şurası adından Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin elan edilməsi Bəyannaməsinə imza atan 26 nəfərdən biri də Xosrov bəy Sultanov olmuşdur. Xalq Cumhuriyyətinin həmin gün təşkil edilmiş birinci höküməti kabinetində Xosrov bəy hərbi nazir postunu tutmuşdur. O, Zaqafqaziya seyminin və Azərbaycan parlamentinin üzvü olmuşdur.

Hazırda Bakı Metropolitenində baş mühəndis işləyən Soltan bəyin nəvəsi Elbrus Muradovun verdiyi müsahibədə Xosrov bəy Sultanovun gözünün birindən necə məhrum olması barədə xatirələrini bölüşüb.

Elbrus bəy bildirir ki, Xosrov bəy Odessa Tibb Universitetində Nəriman Nərimanovla tələbə yoldaşı olub. Tələbəlik dövründə küçədən keçərkən bir rus zabitin yoldan keçən qıza sataşdığını görən Xosrov bəy qızı müdafiə edir və bu da duellə nəticələnir. Birinci gülləni zabit atır və güllə bəyin gözünü zədələyir. Amma yaralı Xosrov bəy də zabiti öldürür. Sonradan məlum olur ki həmin qız Odessa Universitetinin rektorunun qızıdır. Həmin qızla evlənən Xosrov bəyin ondan Murad adlı bir oğlu olsa da, uşaq yaşlarında dünyasını dəyişib.

Siyasi fəaliyyəti

Xosrov bəy Sultanov 1919-cu ilin 15 yanvarında Qarabağın general-qubernatoru təyin olunmuşdur. Həmin ilin 21 martında erməni-daşnak hərbi dəstələri Qarabağa yeganə keçid olan Əsgəran keçidini zəbt etmişlər. Amma daşnak generalı Dronun hərbi dəstələri Xosrov bəyin başçılıq etdiyi Azərbaycan əsgərləri tərəfindən mayın 30-da darmadağın edilmiş, Xankəndi və Şuşa geri alınmışdır.

Sovet dövrü

1920-ci ildə Qızıl ordunun Azərbaycana daxil olduğu xəbərini eşidən Xosrov bəy Sultanov özünü Qarabağ İnqilabi Komitəsinin sədri elan edir və Sovet ordusunun gəlişini gözlədiyini Nəriman Nərimanova deyir. Nəriman Nərimanov isə onun yerinə Dadaş Bünyadzadəni təyin edir.

Mühacirət dövrü

1923-cü ildən general Xosrov bəy Sultanovun həyatında mühacirət dövrü başlanmışdır. O, Türkiyədə, İranda (1926), daha sonra Fransa və Almaniyada yaşamış, Almaniyada Tibb Universitetində professor vəzifəsində çalışmışdır. Bundan sonra, 1936-cı ildə Türkiyəyə qayıdan Xosrov bəy Sultanov Trabzonda məskunlaşmışdır.

Vəfatı

Xosrov bəyin ölüm tarixi 2016-cı ilin fevral ayına kimi 1947-ci il, vəfat yeri isə Trabzon göstərilsə də məzarının yeri dəqiq məlum olduqdan sonra 7 yanvar 1943-cü ildə vəfat etdiyi və məzarının da İstanbulun Feriköy qəbiristanlığında olduğu məlum olmuşdur.

Ailəsi

Əlipaşa bəy Sultanovun oğlu, Sultan bəy Sultanovun balaca qardaşıdır. Onun xanımı Odessa universitetinin rektorunun qızı olub.

Həmçinin bax

• Azərbaycan Demokratik Respublikasının milli ordusu
• Sultan bəy Sultanov
• Sultanovlar
• Zəngəzur qartalı (film, 2012)

Mənbə

• Ənvər Çingizoğlu. Xosrov bəy Sultanov. "Soy" dərgisi, 1 (9) 2008.
• Bəxtiyar Qaraca (2014-01-29). "Qarabağ general-qubernatorluğunun yaradılması" (az). Azərbaycan Qəzeti. http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=33970. İstifadə tarixi: 2014-01-28.

Xarici keçidlər

• "Qarabağın görkəmli şəxsiyyətləri:Xosrov bəy Sultanov (1879-1947)" (az). "Virtual Qarabağ" İKT Mərkəzinin rəsmi portalı. virtualkarabakh.az. 2013. http://www.virtualkarabakh.az/read.php?lang=1&menu=17&id=31#.VD0JhFefB1I. İstifadə tarixi: 2014-10-14.
• Youtube-da "Gizli Tarix" verilişininin xüsusi buraxılışı :Xosrov Bəy Sultanov
• Səda - Azərbaycanın İlk Hərbi Nazirinin Məzarı Tapılıb (22.02.2016)