Xromon
 | Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə kateqoriyalar əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
| Xromon | |
|---|---|
 | |
| Ümumi | |
| Kimyəvi formulu | C₉H₆O₂[1] |
| Molyar kütlə | 0 kq[1] |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 491-38-3 |
| PubChem | 10286 |
| RTECS | GB7887000 |
| ChEBI | 72013 |
| ChemSpider | 9866 |
Xromon piran həlqəsində əvəzolunmu ketoqrup ilə benzopiranın törəməsidir. Bu maddə kumarin izomeridir. Xromonun törəmələri “xromon” kimi məlumdurlar. Bütün xromonlar olmasa da, çoxları fenilpropanoidlərdir.
Ümumi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xromonlar təbii birləşmələrdir. Onlar benzol və g-piron həlgələrin kondensləşməsi nəticəsində əmələ gəlirlər. Öz təbiətinə görə onlar flavonoid və kumarınə çox yaxındır. Kumarinlər kimi xromonlar da oksi-, metoksi-, alkoksi-, alkil və başqa törəmələr əmələ gətirir. Xromonlar furan həlqəsi ilə kondensləşəyək furanxromonlar əmələ gətirirlər. Bunlardan tibbdə geniş istifadə olunur. Məsələn furanxromonlar – kellin və visnaqin - fructus ammi visnagae bitkinin meyvələrdə var. Hal hazırda 50-dən çöx xromon törəmələri məlumdur, bunların arasında benzoxromonlar və pirnoxromonlar rast gəlinir. Xromonlar mirta və kərəviz və s. toxumlarında tapılmışdır. Xromonların müəyyənləşməsi üçün onların UB işıqda sarı və yaşılsarı rəngi ilə fluoressensiya qabiliyyəti istifadə olunur. Bu qabiliyyəti gələvi ilə emalı gücləndirilir. Bəziləri isə kumarinlər kimi mavi, qəhvəyi və sarı-qəhvəyi rənglıdırlər. Onları diazotlaşdırılmış sulfanil turşusu köməklə ilə fərgləndirmək olar. Çunki xromonlar onlar ilə rəngli birləşmələr əmələ gətirmirlər. Flavonoidlə fərqli olaraq xromonlar bor və limon turşusu ilə reaksiyaya girmirlər. Onlar eyni zamanda udulma spektrləri ilə fərqlənirlər.
Xromonların miqdarının təyini[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xromonların miqdarı təyinn edilməsi üçün fotokolorik və spektrofotometrik metodlardan istifadə edilir. Xammaldakı kellinin tərkibini təyin etmək üçün xromatospektrofotometrik üsulu işlənib hazirlanmışdir.
Alınması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Elmi tibbdə əsasən fructus ammi visnagae bitkinin meyvələrdən alınmış kellin spazmolitik vasitə kimi istifadə edilir. Eyni zamanda müəyyən edilmişdir ki, xromonlar bakteriyalar qarşi, allergiyaya qarşı və analgetik təsir qüvvəsinə malikdirlər.
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
http://pharmspravka.ru/biologicheski-aktivnyie-veschestva/hromonyi/hromonyi.html Arxivləşdirilib 2019-09-07 at the Wayback Machine