Bolqarçay
| Balharı çayı | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Rayon |
|
| Mənbəyi | Talış dağları |
| • Yüksəkliyi | 1716 m |
| Mənsəbi | Mahmudçala gölü |
| Uzunluğu | 163 km |
| Hövzəsinin sahəsi | 2170 km² |
|
Bolqarçay Azərbaycanın fiziki xəritəsində:
 39°25′03″ şm. e. 48°41′03″ ş. u. |
|
Bolqarçay — Azərbaycanın Biləsuvar rayonu ərazisindən axaraq Mahmudçala gölünə tökülür. Uzunluğu 163 km, hövzəsinin sahəsi 2170 km²-dir. Mənbəyini Talış silsiləsində, Qarıçadağın şimal yamacından (1716 m) başlayır. Yuxarı axımından Biləsuvar rayonuna qədər məsafədə Azərbaycanla İran arasında dövlət sərhədini təşkil edir. Çayın illik axımının 90-95%-ni yağış sularından əmələ gəlir. İlin soyuq aylarında yağan yağışlar çayda böyük daşqınlar əmələ gətirir. Yay aylarında çayın suyu tamamilə azalır, bəzi illərdə isə quruyur.
Balharı çayının suyunun səmərəli istifadəsi məqsədilə çayın üzərində Bolqarçay su anbarı tikilmişdir. Muğan düzündə suvarılmada Balharı çaynıın müstəsna əhəmiyyəti var.
Toponimikası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bolqarçay Yardımlı, Cəlilabad və Biləsuvar rayonlarının ərazisindən axır. İran ərazisində Qaracadağın şimal yamacından başlayıb. Biləsuvar rayonunda Mahmudçala gölünə tökülür. Orta axarında İranla sərhəd xəttini təşkil edir. Yay fəslində suyu quruyur. Suvarmada istifadə olunur. Talışlar arasında Bolharu, VII əsrə aid mənbələrdə Baranrud, XIV əsrdə Bacrəvançay formasında qeydə alınmışdır. Bolqarçay isə onun yuxarı axınının adıdır. Toponimin erkən orta əsrlərdə Azərbaycanda məskunlaşmış türkdilli bulqar tayfasının adı ilə bağlılığı güman olunur.[1]
31 may 2023-cü ildə çayda olacaq sel təhlükəsindən vətəndaşların qorunması məqsədilə Biləsuvar rayonunun Yuxarı Ağalı, Amankənd və Muğan kəndlərinin sakinləri təxliyə edilmişdir.[2]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Azərbaycan Toponimlərinin Ensiklopedik Lüğəti.I cild, Bakı.2007
- ↑ "Biləsuvarda təxliyə olunan kəndlərdən birinin sakinləri evlərinə qayıda bilməyiblər". report.az (az.). report.az. 31 may 2023. 1 June 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 01 iyun 2023.
