Göy xan
Göy Xan - türk və altay mifologiyasında səma xaqanı. Gök (Kök, Kük) Xan olaraq da bilinir. Oğuz Xanın ikinci yoldaşından doğulan oğludur. Türk yurdunun sonsuzluğunu və genişliyini işarələyir. Göyün ənginliyi və sonsuzluğu böyük əhəmiyyətə malikdir. Göy xanın onqonu bataqlıq belibağlısı quşudur. Maviyə çalan bir rəngi vardır. Digər quşları ovlamaqda istifadə edilər. Göy Xan 3 ox qolunun oğullarınındır . Göy Xanın 4 oğlu var : Bayandır , Peçeneq , Çavuldur , Çəpni.
Bayandırdan 11 qol yaxud ölkə : Xıdır bəy , Kanqalı , Qaradaşlı , Tarank , Yazlıq , Qısır, Axqayı , Qarayalı , Qalayı , Yapanqı , Ağqoyunlu .
Tarixtə Göy Xan kimdir ?[redaktə | mənbəni redaktə et]
Laoşan (e.ə. 174-161), Mete Xandan sonra Laoshan'ı (Gök Xan) idarə etdi. Bəzi tarixi mənbələrdə ad Kiuk və Kiok (Mavi) şəklində qeyd edilmişdir. Laoşa (Gök Xan) dövründə Mete Xanın qurduğu imperiya qaydaları müəyyən bir şəkildə davam etdi. Hun imperatorluğunun ərazisi çox geniş olsa da, sərhədlər yenidən genişləndirildi və keçmiş sərhəd qonşu tayfalar təhdid olunmağa davam etdilər. Laoshan, Mete Khan'ın tarixi səhnəsinin dağıdılması və yox olma təhlükəsi ilə üzləşən Oğrularını təhlükəyə atmaq üçün mübarizə apararaq mücahidləri tarix səhnəsindən uzaqlaşdırdı. Hun İmparatorluğu Lao Şan dövründə işğalını davam etdirdikcə, Çin Hunlarla yarışdı və onları məğlub etdi və azalmış coğrafi mövqeyində lazımi islahatlara başladı. Məhz bu dövrlərdə əsgərlər Hun əsgərləri sisteminə görə strateji qaydalarına riayət etməyə başladılar. Eyni zamanda Hunların birliyini dağıtmaq və Hun imperiyasındakı türk olmayan qrupları Hunların gücünü azaltmaq və qaladan istifadə etmək üçün təhrik etmək üçün siyasi və hərbi rafineri ilə birlikdə Beşinci Siqnal Hərəkatını idarə etməyə başladı. Daxilindən, içərisindən, dərinliklərindən. Bu piramidalar Lao Şan dövründə müvəffəq olmasa da, son əsrlərdə bəhrəsini vermiş və Çinə şöhrət qazandırmışdır. Laoşanın ölümündən sonra onun hakimiyyətinə Kunchin rəhbərlik etdi (Sun Khan). Böyük Hun İmperiyası Kunchin (Sun Khan) dövründə gücünü itirməyə başladı. Çin (Çin-Maşın) Xanlığı içindəki islahatlar və Hun dövlətindəki hökmlər qüvvəyə minməyə başladı ki, bu da Hun imperiyasının zəifləməsinə səbəb oldu.
| Oğuzlar | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bozoklar |
| ||||||
| Üçoklar |
| ||||||
Mənbə :[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)