Koyba Milli parkı
| Koyba Milli parkı | |
 | |
| 7°28′48″ şm. e. 81°47′24″ q. u. | |
| Ölkə | |
|---|---|
| Kriteriya | ix, x |
| Keçid | 1138 |
| Region | Panama [* 1] |
| Daxil edilməsi | 2005 (29 sessiya) |
|
|
|
Koyba Milli parkı — Mərkəzi Amerikanın sahəsi 503 kvadrat kilometr olan, Panama vilayətinin Veraquas əyalətinin Sakit okean sahillərində yerləşən ən böyük adasıdır. O vilayətin Mantijo rayonunun bir hissəsidir.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Koyba dəniz səviyyəsinin qalxdığı zaman təqribən 12000-18000 il əvvəl Panama qitəsindən ayrıldı. Yeni adadakı bitki və heyvanlar materik populyasiyasından təcrid olundu və minilliklər ərzində əksər heyvanların görünüş və davranışlarında fərqlər yarandı. Ada, Koyba adası uluyan meymuna, Koyba uzunayaqlı gəmiriciyə və Koyba adasındakı quş növlərinə ev sahibliyi edir. Koyba İspaniya tərəfindən fəth edildikdən və köləliyə məcbur edildikdən təxminən 1560-cı ilə qədər Koyba Kasiq hinduların yaşayış yeri idi. 1919-cu ildə adada cəza koloniyası quruldu və Panamanın Omar Torriyos və Manuel Norieqanın diktəsi altında olduğu illərdə Koybadakı həbsxana qəddar şərtlər, həddindən artıq işgəncələr, edamlar və siyasi qətllərə görə qorxulu bir yer idi. Bu müddət ərzində həbsxanada nə qədər insanın öldüyünü heç kim dəqiq bilmir, amma mənbələr bu sayın üç yüzə yaxın ola biləcəyini iddia edirlər.
Həbsxana 2004-cü ildə bağlandıqdan sonra adanın səliqəli vəziyyəti onu qoruq kimi ideal vəziyyətə gətirdi. Həbsxananın məhbusları öz kabusları ilə təqib edilirdilər. Bir hekayə bu idi ki, bir keşikçi bir məhkumu təqib edirdi, amma məhbus bir kabus idi. Mühafizəçi o qədər qorxmuşdu ki, o, özünü vurmuşdu. Bu, həm də Mərkəzi Amerikadakı vəhşi yerlərdə çox sayda cılız makavanın tapıla biləcəyi son yerlərdən biridir. Bu, həm də Mərkəzi Amerikadakı vəhşi yerlərdə çox sayda cılız qırmızı amerika tutuquşusunun tapıla biləcəyi son yerlərdən biridir. Adanın təxminən 75% meşəlikdir. Ərazi qədim meşənin böyük bir hissəsini təşkil edir. Koyba adası yalnız adada tapılan nadir flora və fauna üçün ev sahibliyi edir.[1] Ada meşələrin qırılması və həddindən artıq biçilmə səbəbindən materikdən çoxdan itən ağac növlərinə də sahibdir.
Koyba Milli parkı[redaktə | mənbəni redaktə et]
1992-ci ildə Panama 1042 kvadrat mil ərazini əhatə edən Koyba Milli Parkını yaratdı.[2] Meşələr, çimərliklər və mərcan qayalar 2005-ci ilin iyul ayında YUNESKO onu Dünya İrsi Mirası elan etdi.[3] Parka Koyba adası, Panamanın cənub-qərb sahilindən 38 kiçik ada və Çiriqu körfəzindəki ətraf dəniz əraziləri, mərcan qayalarını, yırtıcı balinaları, delfinlər, dəniz tısbağaları və digər dəniz canlıları daxildir.[4] Parkda 760 növ dəniz balıqları, 33 növ köpək balığı və 20 növ dəniz məməlisi var.[3]
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
- La Santisima Trinidad de Parana
- Talampaya Milli Parkı
- Oqasavara adaları
- Okinoşima adası
- Darien Milli Parkı
- Engelsberq dəmir zavodu
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "How a Deadly Prison Island Became a Natural Paradise" (İngilis). nationalgeographic. 2019-08-14 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ Leonard, Thomas M. Historical Dictionary of Panama. Rowman & Littlefield. səh. 81.
- ↑ 1 2 "Coiba National Park and its Special Zone of Marine Protection" (İngilis). unesco.org. 2019-06-10 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "The Coiba National Park, declared a world heritage site by UNESCO" (İngilis). oceana.org. 2020-01-25 tarixində arxivləşdirilib.