Macarıstan illüstrasiyalı salnaməsi
Macarıstan illüstrasiyalı salnaməsi (lat. Chronicon Pictum, ing. Illuminated Chronicle, mac. Képes Krónika, digər adları Chronica Hungarorum, Chronicon (Macar dilində) Pictum, Chronica Picta və yaChronica de Gestis Hungarorum) — 14-cü əsrin ikinci yarısından başlayaraq Macarıstan krallığında orta əsrə aid edilən illüstrasiyalı xronika. I Böyük Lyudovikin sarayında kral saraylarının beynəlxalq bədii üslubunu təmsil edir.
Xronikanın tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xronika Mark Kalti tərəfindən 1358-ci ildən sonra yazılmışdır, sonuncu illüstrasiyalar 1370–1373-cü illər arasında tamamlanmışdır. I Böyük Lyudov qızı Katarina Çarlesin oğlu Lyudovik Orleans ilə ailə həyatı qurduqda ona hədiyyə etmişdir.[1]
Xronika daha sonra 1456-cı ildə Dorde Brankoviçə təqdim edilmişdir və bu zaman nüsxəsi çıxarılmışdır. Sonralar türklərin istilasından sonra yoxa çıxmışdır.[1]
Xronika 17-ci əsrin ilk yarısında Vyanada kral arxivlərinin arasında tapılmışdır. İllüstrasiyanın bura necə gəlib çıxması haqqında heç bir məlumat yoxdur. Vyanada tapıldığı üçün ona bəzən Vyananın İllüstrasiyalı Xronikası deyə də xitab edirlər. Əlyazma hazırda Budapeştdəki Milli Seçeni Kitabxanasında saxlanılır.[1]
Tarixi təsvir[redaktə | mənbəni redaktə et]
147 illüstrasiyadan ibarət olan xronika 14-cü əsrdə mövcud olan mədəni tarixi və saray həyatı haqqında önəmli məlumatları özündə cəmləşdirir. Xronikaya daxil olan əksər miniatürlərin bəziləri qızıl ilə rənglənmişdir. Eyni dövrdə Qərbi Avropanın digər bölgələrindən olan oxşar miniatürlər ilə müqayisə etsək Macarıstanın İllüstrasiyalı Xronikasındakı miniatürlərin bədii dəyərinin olduqca yüksək olduğunu görərik. Miniatürlərdəki insan fiqurları olduqca dəqiq və insan anatomiyasına uyğun təsvir edilmişdir; məsələn, göz bəbəkləri rənglənmişdir, bunu miniatürə ancaq mikroskopla baxmaqla görmək mümkündür.
Atillanın təsvir olunduğu miniatürlərin əksəriyyəti ya pozulmuş, ya da silinmişdir (xüsusilə Atillanın ölümünü göstərən son miniatür); digər miniatürlərin dövrümüzə qədər qorunub saxlanılmasını nəzərə alaraq bunu zamanla əlaqələndirə bilmərik.
Qalereya[redaktə | mənbəni redaktə et]
-
Macarıstan krallığının birinci kralı kimi Atillanın təsviri -
Macarların Akvileyanı mühasirəyə alması -
Atilla Papa I Leo ilə görüşür -
-
Macar tayfaları -
Macarların Ortadunay düzənliyini işğal etməsi -
Lehel və onun şeypuru -
-
Müqəddəs I İştvan -
Laslo I Svyatoy -
Laslo I Svyatoy -
Kral Koloman -
Posada döyüşü -
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- A digitized version of the Chronicon itself at the Wayback Machine (archived mart 4, 2012)
- Podhradczky József. Chronicon Budense (latın). Buda. 1838 [1365]. – A more readable Latin text, with notes in Latin
- Geréb László. Képes Krónika (macar). Magyar Hírlap and Maecenas. 1993. ISBN 963 8164 07 7. – Hungarian translation at the Hungarian Electronic Library
