Mərmər cürə

Mərmər cürə
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Sinif: Quşlar İnfrasinif: Yenidamaqlılar Klad: Pangalloanserae Dəstəüstü: Galloanserae Klad: Odontoanserae Klad: Anserimorphae Dəstə: Qazkimilər Yarımdəstə: Anseres Fəsiləüstü: Anatoidea Fəsilə: Ördəklər Yarımfəsilə: Əsl ördəklər Cins: Mərmər cürə
Beynəlxalq elmi adı
Marmaronetta[…]
Şəkil axtarışı ITIS   553505 NCBI   75874 EOL   45513545 FW   369508

Mərmər cürə (lat. Marmaronetta) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qazkimilər dəstəsinin ördəklər fəsiləsinə aid heyvan cinsi.

Kateqoriya və statusu

(III-VU). Həssas, sayı azalmaqda olan növdür.

Qısa təsviri

Bədəninin ümumi rəngi bozdur, üzərində açıq rəngli dəyirmi ləkələr və naxışlar vardır. Erkəyin başında kəkil var.

Yayılması

Avropa və Asiyada yayılıb. Azərbaycanda Kür-Araz və Lənkəran ovalıqlarının su hövzələrində, Xəzərin sahillərində, Araz dəryaçasında məskunlaşır. Ağgöldə və Sarısuda yuvalayır.

Yaşayış yeri və həyat tərzi

Qamış və qarğılıqlarla zəngin olan subasarlar və göllərdə yaşayır. Alxovka, Cil, Kələdəhnə, Qarasu, Şilyan, Sor-Sor və digər göllərin qurudulması nəticəsində yaşayış yerləri kəskin azalıb. Gündüz fəal olur. Azərbaycanda yuvalayan, ötüb keçən və qeyri–müntəzəm qışlayan populyasiyaları var. Həşərat sürfələri, molyusk, bitki toxumları və vegetativ hissələri ilə qidalanır. Aprelin ortalarında cütlərə ayrılırlar. Xırda adalarda və qarğı topaları arasında, su keçidləri çox olan dayaz yerlərdə yuva tikir. 7-12 yumurta verir.

Sayı

Azərbaycanda əsas qışlaq yerləri Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğu, yuvalama yerləri isə Ağgöl Milli Parkıdır. Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğunda qışda 2004-cü ildə 680, 2005-ci ildə 420, 2006-cı ildə 200 fərdi qeyd edilmişdir. Reproduksiya dövründə Ağgöldə 1961-1964-cü illərdə hər il 50-60, 1998-ci ildə 45, 2005-ci ildə 10 cütü qeyd edilib. Digər su hövzələrində həm qışda, həm də reproduksiya dövründə tək-tək hallarda rast gəlinir.

Azərbaycan poçt markası, 2013

Məhdudlaşdırıcı amillər

Reproduksiya dövründə yayıldığı hövzələrdə suyun səviyyəsi aşağı düşür və ördəyə zərər verir. Yuva yerlərinə çaqqal, tülkü və s. yırtıcılar asanlıqla daxil olaraq yuvaları dağıdır.

Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər

Ovlanması qadağan edilib. Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğu, Şirvan və Ağgöl Milli Parkları, su-bataqlıq sahələrində yasaqlıqlar sayına müsbət təsir edir. Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqının Qırmızı Siyahısına, Azərbaycanın və Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qırmızı kitablarına, Bern, Bonn, Ramsar konvensiyalarınavə AEWA sazişinə daxil edilib.

Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər

Yenikənd subasarına və Sarısu gölünə qoruq statusunun verilməsi, növün qorunmasının geniş təbliği vacibdir.