Övrə xəstəliyi
| Övrə xəstəliyi | |
|---|---|
 | |
| XBT-10 | L50 |
| XBT-9-KM | 708.8[1][2], 708.9[2], 708[2] |
| DiseasesDB | 13606 |
| MedlinePlus | 000845 |
| MeSH | D014581 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Övrə və ya xalq arasında qurdeşənəyi — dərinin allergik mənşəli xroniki xəstəliyidir. Dəridə qaşıntılı köpəşmələr ilə özünü göstərir. Elmi adı urticaria olan bu xəstəlik insanın əmək qabiliyyətini və həyat keyfiyyətinin ciddi şəkildə pozan bir patologiyadır. Övrənin daha ağır forması sayılan angioödem və ya kvinke ödemi xəstənin həyatını təhlükə altına ala bilər.[3]
Etiopatogenez[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xəstəliyin yaranmasında dəri və selikli qişalarda yerləşən mast hüceyrələri və ya tosqun hüceyrələr yaxından iştirak edirlər. Mast hüceyrələri leykosit qrupuna daxil olan immun hüceyrələrdir. Allergenlərə və mikroblara qarşı xüsusən parazit mikroblarına qarşı orqanizmi müdafiə edir. Dəri və selikli qişalar bu hüceyrələrlə zəngindir. Bu hüceyrələrin sitoplazması çoxlu sayda dekstruktiv enzimlərlə zəngin dənəciklərlə doludur. Onların arasında histamin mediatoru övrə xəstəliyini törədən ana molekulalardan biridir. Övrə xəstələrində provokasiyaedici faktorların təsirindən mast hüceyrələrindən külli iqdarda histamin ifraz olunaraq allergik reaksiyanı tətikləyir. Nəticədə dəridə qaşıntılı köpəşmələr yaranır.[3]
Klinik əlamətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Dərinin istənilən yerində qaşıntılı köpəşmələr şəklində qızartılar yaradır. Gicitkən dalaması formasında səpgilər meydana gəlir. Xəstəliyin elmi adı urticaria termini də gicitkən sözündən yaranmışdır. Urtica gicitkən deməkdir. Səpgilər 24 saat ərzində iz buraxmadan solaraq dərinin başqa yerindən çıxa bilir. Xəstəliyin daha ağır formasında dəri və selikli qişalarda ödem yaranır. Ödemə bağlı gözətrafı şişmə, əllərdə və ayaqda şişmə, dodaqda şişmə, dildə şişmə yarana bilər. Buna kvinke ödemi və ya angioödem deyilir. Övrə xəstəliyi angioödemlə seyr edərsə xəstəlik daha kəskin xarakter ala bilər. Hətta xəstədə ciddi tənəffüs çatışmazlığı yaradaraq ölümə belə səbəb ola bilər. Övrə əlamətləri hiss edən xəstələr fəsadlardan yan keçmək üçün qısa zamanda dermatoveneroloq həkimə müraciət etməlidirlər.[4]
Kəskin övrə[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kəskin övrə 6 həftəyə qədər sürür. 6 həftə ərzində şikayətlər aradan qalxarsa kəskin övrə diaqnozu qoyulur.
Xroniki övrə[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xroniki övrə 6 həftədən çox çəkir. Qaşıntılı köpəşmələr bəzən illər boyunca davam edir.
Diaqnozu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Övrə xəstəliyinin diaqnouzu xəstə anamnezi və klinik əlamətlərə görə qoyulur. Bəzi hallarda dermatoveneroloq səpgilərdən dəri biopsiyası tələb edilə bilər. Lakin övrə xəstəliyinin tətikləyən çoxlu səbəblər vardır. Xəstəliyin provokasiya edən amillərini aşkarlamaq üçün dermatoloq xəstədən laborator, radioloji, histopatoloji, allergik testlərdən keçirdə bilər.[4]
Müalicəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Övrə xəstəliyinin ana müalicəsi provokasiya edən amillərə yönəlik müalicələrdir. Qaşıntını, köpəşmələri və angiödemi aradan qaldırmaq üçün simptomatik müalicələ verilir. Əsasən müxtəlif nəsillərə aid olan sedativ və non-sedativ antihistaminlər təyin edilir. Ehtiyac olduğu təqdirdə sistemik kortikosteroidlər verilir.[4]
Müalicə müddəti[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kəskin övrə xəstəliyinin müalicəsi 6 həftəyə qədərdir. Xroniki övrənin müalicəsi illər boyu davam edə bilər. Bəzi xəstələrdə ömrün sonuna qədər davam edir.
Profilaktikası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Tətikləyən səbəblərdən uzaq durmaq. Qida faktorları rol oynayırsa spesifik pəhriz verilir.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Disease Ontology (ing.). 2016.
- ↑ 1 2 3 Monarch Disease Ontology release 2018-06-29. 2018-06-29 2018.
- ↑ 1 2 "Övrə və ya urtikaria xəstəliyi dəri həkimi tərəfindən müalicə edilirmi?". 2022-01-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-27.
- ↑ 1 2 3 "Dəridə qaşıntılı köpəşmələr". 2020-06-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-27.
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
