İbray Jaxayev
| İbray Jaxayev | |
|---|---|
| qaz. Ыбырай Жақаев | |
| Doğum tarixi | 16 may 1891 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 19 sentyabr 1981 (90 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Partiyası | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İbray Jaxayev (Jakayev) (qaz. Ыбырай Жақаев; 16 may 1891, Şiyeli vilayəti[d], Qızılordu vilayəti – 19 sentyabr 1981, Qızılordu vilayəti) — əməkdar qazax düyü yetişdiricisi, novator[1], İki dəfə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı.
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
1891-ci ilin may ayında Sır-Dərya quberniyasının Perovski rayonu çayının volostunun 8 saylı kəndində anadan olmuşdur (indiki Qazaxıstanın Qızılorda vilayətinin Çiili vilayəti). 1940-cı ildən KSSR Qızıl-Orda bölgəsinin Chiili rayonunun "Kzıl-Tu" kolxozunun üzvüdür.
Bütün həyatını düyü yetişdirməyə həsr etdi. 50 il ərzində düyü əkməklə məşğul idi, hər hektardan 172 sentner aldığı bir vaxt var idi. Beləliklə, yetişdirilən məhsulların sayına görə dünya rekordu qoydu. Böyük Vətən müharibəsi illərində onun bölməsi hər hektardan 80-90 sentner məhsul götürmüşdür. 1942-1967-ci illərdə Jakayev bölməsində orta düyü məhsuldarlığı ümumi sahəsi 20 hektar olan hektardan 80-92 sentner olmuşdur. 1949-cu ildə Jakayev hektardan 171 sentner düyü aldı[1].
Xüsusi düyü yetişdirmə üsulunun ixtiraçısı. 1950-ci illərdə, yaşının çox olmasına baxmayaraq, gənc düyü yetişdiricilərinə təcrübələrini öyrətdiyi bir məktəb açdı.
19 sentyabr 1981-ci ildə vəfat etdi. İbray Jakayevin adı yalnız ölkəsində deyil, xaricdə də tanınırdı. Düyünün qədim zamanlardan bəri milli qida sayıldığı Şərq ölkələrində məşhur idi.
Xatirəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qızılordada hər il Jaxais mitinqləri keçirildi, düyü yetişdirmək və yığmaqda yüksək nailiyyətlərə görə "İbray Jaxayev in əmək sertifikatı" verildi. Çiili bölgəsinin İbray Jaxayev adına kolxozda yaxayevitlərin Respublika məktəbi var idi.
1975-ci ildə Qızılorda şəhərindəki Əmək Xiyabanında nəcib düyü yetişdiricisinin şərəfinə heykəltaraş A.Pekarev, memarlar A. Boretski və K. Kulşitski tərəfindən büst qoyuldu[2][3]. Büstü tuncdan tökülmüş, postament bürünc yazı ilə qranitdən hazırlanmışdır: "İbray Jaxaev. İki dəfə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı. " Ümumi hündürlüyü 3 m, postamentin ölçüsü 0,78 × 0,92 m-dir. 1982-ci ildə İbray Jaxayevin büstü Qazaxıstan SSR-in respublika əhəmiyyətli tarix və mədəniyyət abidələri siyahısına daxil edildi və dövlət himayəsinə götürüldü.[4]
Biblioqrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Дороги жизни : Докум. повесть / Ибрай Жахаев ; Перевод с каз. А. Егорова; [Худож. А. Таменов], 286,[2] с. ил. 21 см, Алма-Ата Жазушы 1986
- Крылатые слова / Ибрай Жахаев, 110,[1] с. ил. 11 см, Алма-Ата Кайнар 1989
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- ↑ Казахская ССР: краткая энциклопедия. 4. 258.
- ↑ "В Кызылорде открыли Аллею Героев труда". 2016-09-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-15.
- ↑ Постановление Совета Министров Казахской ССР от 26 января 1982 года № 38 "О памятниках истории и культуры Казахской ССР Республиканского значения".
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Сельскохозяйственная энциклопедия, т. 2
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- Nekroloq