Ofris: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Bot: Automated text replacement (-| grin1 +| geiş1)
k Robot: Changing template: Birlepe-qaralama
Sətir 38: Sətir 38:
== Keçidlər ==
== Keçidlər ==
* [http://hasanalizade.azeriblog.com/2008/11/12/xaribulbul-haqqinda "Hər şey haqqında" bloq]
* [http://hasanalizade.azeriblog.com/2008/11/12/xaribulbul-haqqinda "Hər şey haqqında" bloq]
{{Birlepe-qaralama}}
{{Birləpəli-qaralama}}


[[Kateqoriya:Orxideyalar]]
[[Kateqoriya:Orxideyalar]]

08:31, 7 iyun 2011 versiyası

Ofris
Elmi təsnifat
Beynəlxalq elmi adı

Ofris (lat. ophrys) - səhləbkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Ofris cinsinin 50-dən çox növü var və bunların bir çoxu Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində və ümumiyyətlə QafqazZaqafqaziya ərazisində mövcuddur. Digərləri isə Türkiyə, Yunanıstan, Krım və başqa yerlərdə bitir. Xarıbülbül adlandırdığımız bitki latınca ophrys caucasica və ya ophrys mammosa adlanır, lakin mən təxmin edirəm ki, ofris cinsinə aid olan və Azərbaycanda bitən bütün növlərə el arasında xarıbülbül deyilir.

Ophrys – yunan mənşəli sözdür, mənası "qaş" deməkdir. Alimlər bu adı bitkiyə verməklə məcazi mənada bu gülün digərlərinə üstdən aşağı "baxmağını" eyham ediblər. Səhləb fəsiləsinin bir çox nümayəndələri kimi ofrislər də kök toxumasında müştərək surətdə yaşayan və bitkiyə lüzum olan simbiotik göbələklərdən asılıdır. Məhz bu səbəbdən bu bitkiləri başqa yerdə əkmək olmur – onlar məhv olur. Ofrislərin tozlanması zarqanadlı cücülərin (eşşəkarısı və başqaları) köməyi ilə baş verir və onların çiçəkləri həmən cücülərin formasını və görünüşünü təkrarlayaraq, onları özünə cəlb edir. Ofrislərin çiçəkləri şirə ixrac eləmir, ətri isə demək olar ki yoxdur. Lakin, bəzi növlərinin çiçəkləri müəyyən növ cücülərin dişi fərdlərinə xas olan və erkək fərdlərini cəlb edən feromonun iyinə oxşar ətir qoxuya bilər. Təbii ki, cücüləri ofrislərin xüsusi görünüşü ilə bərabər bu qoxu da cəlb edir. Bu görünüşə və bəzən də qoxuya, maraq göstərən həşərat, bir güldən digərinə uçur və beləliklə, tozlanma prosesi baş verir. Göbələklərdən və müəyyən növ cücülərdən asılı olması ofrisləri ətraf mühitin dəyişilməsinə çox həssas edir. Buna görə də bu bitkilər nadir bitkilər hesab olunurlar. Onlar dövlət tərəfindən qorunurlar. Xarıbülbül (Ophrys caucasica) və ofrislərin bir çox başqa növləri isə hətta Qırmızı kitabda qeydə alınıblar.

Keçidlər

  1. Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 406. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
  2. Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 945.