Corc Berkli

Corc Berkli (12 mart 1685-1753)—İngilis idealist filosofu

Fəlsəfəsi

Bir vaxtlar irland əsilli ingilis filosofu Corc Berkli (1685 - 1753) sübuta yetirmişdi ki, duyğularımıza təsir edən və çevrəmizdə var olan bu maddi aləm - yuxudur. Nə o özü, nə də başqaları sona qədər bu nə­zəriyyəyə inanmayıblar. Danışırlar ki, bir gün Berkli həkim dos­tu Consonla birlikdə gəzintiyə çıxıbmış. Filosof özündən razı hal­da dostunun qarşısında öyünür: «Mən hamıya sübut eləmişəm ki, bu maddi dün­yaya bel bağlamaq, inanmaq olmaz, çünki o, bir yu­xu qədər keçicidir. Hələ ki, heç kəs bunun əksini sübut etməyə cü­rət etməyibdir».

Bu sözləri eşidən həkim Conson əyilib, yerdən bir daş götürür və onu zərblə dostu Berklinin ayağına vurur. Özündənrazı filoso­fun ağrıdan bağırdığının şahidi olan Conson soyuqqanlılıqla de­yir: «Hə, bax, bu daş - son dərəcə realdır. Yuxu-filan deyilmiş!». Buna cavab olaraq Berkli qəhqəhə çəkib deyir: «Amma heç bu faktın özü də mənim nəzəriyyəmi alt-üst etmir. Ola bilsin ki, indicə qulağını çınladan bu bağırtını əslində sən öz yuxunda eşit­din. Bu ayağımdakı yaradan axan qanın nə dərəcədə gerçək, nə də­rəcədə yuxu olduğunu isə sən mənə heç cür sübut edə bil­məz­sən».

Əsərləri

Onun ən məşhur əsərləri İnsani biliyin prinsipləri haqqında traktat (Treatise on the Principles of Human Knowledge, 1710) və Hilas və Filonus arasında üç söhbət (Three Dialogues between Hylas and Philonous, 1713) əsərləridir.