GMO: Redaktələr arasındakı fərq
Naviqasiyaya keçin
Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
→İstinadlar: == Həmçinin bax == |
k Kamilhossein tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Khutuck Bot tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. |
||
| Sətir 3: | Sətir 3: | ||
Bu məsələ bəşəriyyət üçün bəlkə də ən ciddi təhlükədir. Çünki məhz onun əsasında qida və dərman sənayesi inkişaf etməyə başlayır. Məhz bu səbəbdən qidalanmada GMO edilmiş məhsullardan istifadə edilməsi mövzusu əhəmiyyət kəsb edir. Dünya alimləri bu barədə müzakirələr apardıqları halda, milyonlarla insan fəsadlardan xəbərsiz həmin ərzaq məhsullarından istifadə edir. GMO kənd təsərrüfatı məhsulları yetişdirilməsilə bağlı ekoloji risklərdən başqa, qida riskləri də mövcuddur. Bu məhsullardan nəzarətsiz istifadə gələcəkdə gözlənilməz nəticələrə gətirib çıxara bilər. Elə buna görə də ABŞ və Avropada transgen məhsullar satışda fərqləndirilir və xeyli ucuzdur. Avropa İttifaqında ümumən malların tərkibində gen modifikasiyası olunmuş elementlər 0,9%-dən artıq olmamalıdır. Azərbaycanda isə transgen məhsullar nəinki markalanmır, üstəlik adi məhsullarla bir yerdə satılır və qiyməti də elə onlar qədərdir. Azərbaycana xaricdən təkcə hazır qida məhsulları deyil, həm də heyvanlar üçün yem, genetik modifikasiya edilmiş komponentlərlə zəngin qida əlavələri gətirilir. Nəticədə, yerli məhsullar da – ilk növbədə ət və şirniyyat məmulatları təhlükəli olur<ref>[http://lent.az/news.php?id=23623 Bəşəri təhlükə Azərbaycanda!]</ref>. |
Bu məsələ bəşəriyyət üçün bəlkə də ən ciddi təhlükədir. Çünki məhz onun əsasında qida və dərman sənayesi inkişaf etməyə başlayır. Məhz bu səbəbdən qidalanmada GMO edilmiş məhsullardan istifadə edilməsi mövzusu əhəmiyyət kəsb edir. Dünya alimləri bu barədə müzakirələr apardıqları halda, milyonlarla insan fəsadlardan xəbərsiz həmin ərzaq məhsullarından istifadə edir. GMO kənd təsərrüfatı məhsulları yetişdirilməsilə bağlı ekoloji risklərdən başqa, qida riskləri də mövcuddur. Bu məhsullardan nəzarətsiz istifadə gələcəkdə gözlənilməz nəticələrə gətirib çıxara bilər. Elə buna görə də ABŞ və Avropada transgen məhsullar satışda fərqləndirilir və xeyli ucuzdur. Avropa İttifaqında ümumən malların tərkibində gen modifikasiyası olunmuş elementlər 0,9%-dən artıq olmamalıdır. Azərbaycanda isə transgen məhsullar nəinki markalanmır, üstəlik adi məhsullarla bir yerdə satılır və qiyməti də elə onlar qədərdir. Azərbaycana xaricdən təkcə hazır qida məhsulları deyil, həm də heyvanlar üçün yem, genetik modifikasiya edilmiş komponentlərlə zəngin qida əlavələri gətirilir. Nəticədə, yerli məhsullar da – ilk növbədə ət və şirniyyat məmulatları təhlükəli olur<ref>[http://lent.az/news.php?id=23623 Bəşəri təhlükə Azərbaycanda!]</ref>. |
||
== İstinadlar == |
|||
GENİNİ DƏYİŞDİRMƏK İSTƏMƏYƏNLƏRİN NƏZƏRİNƏ! |
|||
78 yaşlı Mais müəllim sovet dövrünü heç cür unuda bilmir. Deyir ki, o vaxt hər şey başqa cür idi. Adi ərzaq dükanına girəndə bir tərəfdə kolbasa ətri, bir tərəfdə kofe, bir tərəfdə təzə tərəvəz ətri adamı elə feyziyab edirdi ki, lap bihuş olurdun |
|||
{{İstinad}} |
|||
[[Kateqoriya:Kənd təsərrüfatı]] |
|||
14-10-2011 |
|||
{{Link GA|ja}} |
|||
[[ar:عضويات معدلة وراثيا]] |
|||
[[bg:Генетично модифициран организъм]] |
|||
[[br:Organeg daskemmet he genoù]] |
|||
[[ca:Organisme modificat genèticament]] |
|||
[[cs:Geneticky modifikovaný organismus]] |
|||
[[da:Genetisk modificeret organisme]] |
|||
[[de:Gentechnisch veränderter Organismus]] |
|||
78 yaşlı Mais müəllim sovet dövrünü heç cür unuda bilmir. Deyir ki, o vaxt hər şey başqa cür idi. Adi ərzaq dükanına girəndə bir tərəfdə kolbasa ətri, bir tərəfdə kofe, bir tərəfdə təzə tərəvəz ətri adamı elə feyziyab edirdi ki, lap bihuş olurdun: “Hələ dondurmanı demirəm, qaymaq dadı verirdi. Pomidor-xiyarı kəsəndə nəfis ətri ətrafa elə yayılırdı ki, saatlarla getmək bilmirdi. Amma indi xiyar alıb soyursan, amma heç bir iyi gəlmir. Kolbasa alırsan məlum olur ki, tərkibinin 80 faizi kartondur. Abşeron pomidoru həm iri, həm də ətirli olurdu. Ancaq indi pomidorların muncuq kimi gözəl görünüşü var. Süd məhsullarına da o qədər qatqı vurulur ki, nə yediyin məlum deyil. Çox heyf, o vaxt hər şeyin əsl öz dadı, öz qoxusu var idi. O vaxtı olan hər şey üçün insanın burnunu ucu göynəyir”. |
|||
[[en:Genetically modified organism]] |
|||
[[eo:Genetike modifita organismo]] |
|||
Bir çoxlarına Mais kişinin sözləri Sovet təfəkkürlü, o dövrdən əl çəkə bilməyən birisi kimi gələ bilər. Əslində isə onun sözlərində çox böyük həqiqət var. XXI əsrdə texnologiyanın ən yüksək inkişaf etdiyi bir vaxtda istehlak etyimiz hər şeyi təəssüf ki, süni şəkildə əldə edirik. Nə əvvəlki dondurma, kolbasa, bulkalar, nə də mevyə-tərəvəzlər artıq öz dadını saxlayıb. |
|||
[[es:Organismo genéticamente modificado]] |
|||
[[et:Geenmuundatud organism]] |
|||
Hazırda bazar və dükanlarda çox fərqli meyvə-tərəvəzlərə rast gəlirik. Görünüşü olduqca gözəl və nəfisdir, nə bir qurdu və nə çapıq yeri var, eyni zamanda isə dadı və ətri yoxdur. Ehtimal ki, bir çoxlarınız bunun fərqinə varmısınız, amma həqiqətdə bunun nə olduğunu bilmirsiniz. Çox güman ki, heç varlığından belə xəbəriniz yoxdur. |
|||
[[eu:Genetikoki eraldatutako organismo]] |
|||
[[fa:تراریخته]] |
|||
[[fi:Geenimuunneltu organismi]] |
|||
[[fr:Organisme génétiquement modifié]] |
|||
Həmin məhsullar daha çox GMO adı ilə tanınır. Yəni bu məhsullar geni modifikasiya olunmuş (dəyişdirilmiş) məhsullardır. Geni modifikasiya olunmuş qida məhsulları (GMO) qida sahəsində dünyanın üzləşdiyi ən böyük problemlərdən biridir. Bunu əraq terrorizmi də adlandırmaq olar. |
|||
[[gl:Organismo xeneticamente modificado]] |
|||
[[hu:Genetikailag módosított élőlények]] |
|||
Bəs GMO nədir? |
|||
[[ia:Organismo geneticamente modificate]] |
|||
[[it:Organismo geneticamente modificato]] |
|||
GMO hər hansı orqanizmə ona yad olan orqanizmlərdən genlərin köçürülməsi sayəsində yaradılır. Nəticədə alınan hibrid orqanizmlər –geni modifikasiya olunmuş – GMO adı altında elmə məlumdur. İlk dəfə Pol Dev 1972-ci ildə bir mikroorqanizmə 3 müxtəlif mənbədən genlər köçürərək yeni kombinat mirkoorqanizm əldə edib. Lakin alim etiraf edib ki, belə orqanizmlər yoxlanılmadan, nəzarət altından çıxıb ətraf mühitə buraxılsa, onun yaratdığı təhlükələrin qarşısı alınmaz olacaq. Təhlükəni hiss edən alim həmkarları ilə belə orqanizmlərin təhlükəsizliyinin tam sübuta yetirilməyənədək təhlükəli hesab olunmalı və ətraf mühitə buraxılmaması barədə bəyanata imza atıb. Ancaq artıq gec idi, çünki bu metodlar işlənib hazırlanmışdı. |
|||
[[ja:遺伝子組み換え作物]] |
|||
[[ko:유전자 조작 생물]] |
|||
[[lb:Gentechnesch verännerten Organismus]] |
|||
[[lt:Genetiškai modifikuotas organizmas]] |
|||
GMO sahəsində işlənib hazırlanan hər bir metodun özünün çatışmazlıqları var. Hazırda təkmilləşdirilmiş tam metod - yəni alimlər köçürülmüş genin başqa genlərlə hansı formada qarşılıqlı münasibətdə olması və köçürülmüş genin yaratmış olduğu bioloji aktiv maddələrin yalnız arzu edilən deyil, digər əlamətlərə nə dərəcədə təsir göstərə bilməsindən əmin deyillər. Bütün bunlara baxmayaraq bütün dünyada bu metodlar hazırlanandan sonra geniş yayılıb. Bu metdodlar alimlərin ən müxtəlif orqanizmlərdə genetik manipulyasiyalar aparıb yeni geni dəyişdirilmiş mikroorqanizm, bitki və yaxud heyvan mənşəli canlı hibrid orqanizmlər yarada bilməsinə imkan yaradıb. Əsas problem isə geni dəyişdirilən bu məhsulların yaratdığı fəsadların necə olacağı məlum deyil. |
|||
[[ms:Organisma terubah suai secara genetik]] |
|||
[[nl:Cisgenese]] |
|||
ABŞ, Almaniya və İsveçrəyə məxsus 3 şirkət ərzaq çatışmazlığı adı altında ucuz və zəhərli yeyinti məhsulları istehsal ediblər. 1998-ci ildə laborator müayinələr bu məhsulların idxal üçün zərərli olduğunu aşkara çıxarıb. Məlum olub ki, insan orqanizminə yaxın olan siçanlara yedirdilən bu məhsullar onları məhv etməklə yanaşı, nəsilartırma qabiliyyətini azaldır. Bu məhsullardan yeyən siçanların beyin hüceyrələri, qaraciyəri və digər daxili orqanlarının funksiyaları kiçilir, hemoqlabinin miqdarı kəskin şəkildə azalır. |
|||
[[no:Genetisk modifisert organisme]] |
|||
[[oc:Organisme modificat geneticament]] |
|||
Hazırda 120-dən artıq ən müxtəlif kənd təssərrüfatı bitkilərində genetik modifikasiya olunmuş analoqlar yaradılıb. Bunun 64-ü son məlumatlara görə, təsərrüfatlarda tətbiq olunur. 23 ölkə GMO orqanizmləri kənd təsərrüfatı məhsullarında becərir. Sonuncu olaraq Misir bura daxil olub. Bu ölkə 4 qarğıdalı analoqunu Cənubi Afrikadan əldə edib və 4 əyalətdə becərilməsinə icazə verib. |
|||
[[pl:Organizm zmodyfikowany genetycznie]] |
|||
[[pt:OGM]] |
|||
[[ro:Organism modificat genetic]] |
|||
[[ru:Генетически модифицированный организм]] |
|||
Uzun müddət saxlama qabiliyyətinə malik olan bu məhsullar kütləvi şəkildə istehsal olunur. Məsələn, qışda satılan pomidora soyuğa davamlılığı artırmaq üçün şimal dənizi balığının geni, badımcana isə əqrəb geni vurulur. Qışda dadsız çiyələk, pomidor, xiyarın satılması təəccüblü olmamalıdır. Əvvəllər belə məhsulları parnikdə yetişdirərdilər, ancaq indi o məhsullara heyvan geni köçürülərək yetişdirilir. |
|||
[[sk:Geneticky modifikovaný organizmus]] |
|||
[[sl:Gensko spremenjeni organizem]] |
|||
Transgen meyvə-tərəvəzlə yanaşı, müəyyən hormonlarla 30-40 günə böyüdülən toyuqlar da bu bəlalara daxildir. Keyfiyyətli qida məhsullarını xaricdən gətirib həmin keyfiyyətdə satışa çıxarmaq mümkün deyil. Ət və süd məhsullarının saxlanma müddəti 6 saatdan 72 saatadəkdir. İndi bizə xaricdən gətirilən belə məhsulların saxlanma müddəti üzərindəki etiketində 6-12 ay yazılır. Həmin ölkələr satışdan milyardlarla dollar pul əldə edirlər. Ən maraqlısı isə budur, istehsalçı ölkələr GMO məhsulları öz ölkələrində olduqca az miqdarda satışa çıxarır. Transgen məhsullar inkişaf etməkdə olan və geridə qalmış ölkələrə ixrac olunur. |
|||
[[sq:OMGJ]] |
|||
[[sr:Генетички модификован организам]] |
|||
Bazara çıxarılan məhsullar ucuz qiymətə satılır, məlumatsız əhali isə təbii şəkildə ucuz mala üstünlük verir. Demək olar ki, bütün qida məhsullarında transgen məhsullar ola bilər. Xaricdən gətirilən qidalarla yanaşı, üstəlik əkin sahələrində gen-bol işlədilən geni dəyişdirilmiş toxum məhsulları da özünə yer tapmaqdadır. Qeyri-rəsmi məlumata görə, Avstraliyadan Azərbaycana geni dəyişdirilmiş məhsulların şitilləri gətirilir və Aran zonasında becərilir. Geni dəyişdirilmiş qarpız, kartof və pomidor sortları da artıq ölkəmizə gətirilərək əkilməkdədir. |
|||
[[sv:Genetiskt modifierad organism]] |
|||
[[ta:மரபணு மாற்றப்பட்ட உயிரினம்]] |
|||
Biz niyə bu məhsullardan imtina və ehtiyat etməliyik? |
|||
[[th:สิ่งมีชีวิตดัดแปลงพันธุกรรม]] |
|||
[[tr:Genetiği değiştirilmiş organizmalar]] |
|||
[[uk:Генетично модифікований організм]] |
|||
[[vi:GMO]] |
|||
Geni modifikasiya olunmuş qidalar orqanizmdə müəyyən hüceyrədaxili və hüceyrəxarici toksinlərin toplanmasına səbəb olur. Bu toksinlər zəhərdir və insanda onkoloji və uzun sürən xroniki xəstəliklərin inkişaf etməsinə səbəb olur. Belə məhsullar genofondumuza ziyan vurması baxımından da təhlükəlidir. |
|||
[[zh:转基因生物]] |
|||
Transgen məhsullar nəsil artımını azaldır. Maddələr mübadiləsinin pozulması, piylənmə, habelə bunlarla yanaşı hormonal dəyişikliklər, pozuntular əmələ gəlir. Geni dəyişdirilmiş qidalar kişi sonsuzluğuna səbəb olur. Ayaqüstü qəbul edilən, konservləşdirilmiş qidalar bu baxımdan çox zərərlidir. Ələxsus uşaqlar, tələbələr, hamilə qadınların geni dəyişdirilmiş qidaları qəbul etmələri gələcəyimiz üçün təhlükə törədir. Bu məhsullar cinsi zəiflik yaratmaqla yanaşı, müəyyən qüsurlu uşaqların doğulması, irsi xəstəliklərə səbəb olur. Bundan əlavə bütün yaş kateqoriyalı insanlarda mədəaltı vəzi, qaraciyər xəstəlikləri, qanazlığı, dəri xəstəlikləri, xərçəng, köpmə, hətta uzun sürən xroniki dəri xəstəlikləri, qadın sonsuzluğu qəbul edilən bu cür geni dəyişdirilmiş qidalardan yaranır. |
|||
Transgen məhsullar genofondu məhv etməklə yanaşı, immun sistemimizi parçalayır. Bu məhsulların gələcəkdə dəqiq nə ilə nəticələnəcəyi məlum olmasa da, aparılan bir sıra elmi araşdırmalar göstərir ki, geni dəyişdirilmiş məhsulların geniş istifadəsi təkcə fiziki problemlər deyil, eyni zamanda insanların psixologiya və şüuruna da mənfi təsir göstərir. Bu məhsullarla böyüyən gənclər ailə qurduqdan sonra hormonal problemlərlə üzləşir, valideyn ola bilmirlər. Dünyaya gələn övladlar isə çox vaxt xəstə olur. |
|||
Azərbaycana GMO-ların gətirilməsi |
|||
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasnın Genetik Ehtiyatlar İnstitutunun biologiya elmləri namizədi, baş elmi işçi Naib Əminov ANS PRESS-ə bildirdi ki, son zamanlar Azərbaycanda da GMO-lar satışa çıxarılıb, bura ərzaq- kənd təssərrüfatı bitkilərinin çoxu daxildir. |
|||
Naib Əminov yeni sortların yaradılmasında klassik üsul- təbii hibridləşmə yolunun ən yaxş olduğunu vurğuladı. Hər bir orqanizmin özünə məxsus genom strukturu var, yeni gen köçürülsə orada sabitlik pozulur. |
|||
Azərbaycanda bazarda satılan məhsullarda markalanma aparılmır |
|||
İnstitutun fəlsəfə elmləri doktoru Ruhangiz Məmmədova isə bildirdi ki, hələlik Azərbaycanda bazarda satılan məhsullarda markalanma aparılmır və əhali arasında bu sahədə maariflənmə olduqca zəifdir. İnsanlar GMO-nun nə olduğunu bilmirlər. |
|||
R. Məmmədovanın sözlərinə görə, genomun daxilində dəyişiklik etmək olar, amma bir genə başqa bir genin daxil edilməsi, əlbəttə ki, immun sistemini dağıdır. Bu, insan üçün böyük zərbədir. Orqanimzdə olan mikrofloraların kənar müdaxilələrə necə reaksiya verəcəyi hələlik sual altındadır. Bunun üçün araşdırmalara ehtiyac var. |
|||
Azərbaycanda GMO-larla bağlı qanun yoxdur |
|||
Azərbaycana gətirilən kənd təsərrüfatı məhsulları içərisində soya, soya mənşəli, kartofun bəzi analoqları var ki, onların genetik modifikasiyaya uğramış mənşədən olduğu heç bir şübhə doğurmur. Son vaxtlar çuğundur, alma, armud və s. bu siyahıya əlavə edilib. Bir sıra ölkələr bu fraqmentin faizini dəqiqləşdirir və o faizdən yuxarı artıq qəbul etmirlər. Həmin ölkələrdə bunu tənzimləyən mexanizm mövcuddur. Azərbaycanda isə hələlik bununla bağlı heç bir qanun layihəsi mövcud deyil, ona görə də bu GMO-lar artıq bizim bazarlarımıza da yol tapa biliblər. |
|||
Milli Məclisin aqrar siyasət komitəsinin sədri Eldar İbrahimov ANS-ə açıqlamasında bildirdi ki, Azərbaycanda Geni Modifikasiya Olunmuş qidalarla bağlı komitədə müzakirələr olub. İmkan olan kimi həmin qanun layihəsi gündəliyə salınıb Milli Məclisə müzakirəyə çıxarılacaq. Bu, “Mədəni bitkilərin genetik ehtiyatlarının mühafizəsi və səmərli istifadəsi” adlı qanun layihəsi olacaq. |
|||
Eldar İbrahimovun sözlərinə görə, qanun layihəsinə GMO-nun ölkəyə gətirilməsini qadağan edən bəndin salınacağı da gözlənilir. Lakin yekun nəticə parlamentdə olacaq müzakirələrdən sonra məlum olacaq. |
|||
Əslində Azərbaycanda GMO-ların gətirilməsini qadağan edən qanun mövcuddur |
|||
“1997-ci ildə "Toxumçuluq haqqında qanun"un 27-ci maddəsində qeyd olunub ki, gen mühəndisliyi sayəsində əldə edilən toxumların, yəni genetik modifikasiya edilmiş orqanizmlərin Azərbaycana idxalına icazə verilmir. “Ekoloji təmiz kənd təsərrüfatı haqqında” qanunun 3-cü maddəsində də müəyyən müddəalar əksini tapıb. Qanunun 6.05 maddəsində ekoloji təmiz kənd təsərrüfatına dair tələblərdən birində ekoloji təmiz kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalında genetik modifikasiya olunmuş orqanizmlər, onların törəməsindən istifadə edilmənin qadağan olunmasıdır. Bu qanunun ekoloji təmiz kənd təsərrüfatı ərzaq məhsullarının markalanması adlanan 16.09 maddəsində alıcıların seçim etmək hüququnu təmin etmək məqsədilə Azərbaycan Respublikasında satışa çıxarılan ekoloji təmiz kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının etiketi üzərində həmin məhsulların istehsalı da genetik modifikasiya olunmuş orqanizmlər və onların törəmələrindən istifadə haqqında məlumatlar, 18.4 maddəsində Azərbaycana idxal edilən ekoloji təmiz kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının etiketi üzərində GMO-dan istifadə haqqında məlumat göstərilməli olduğu qeyd edilib”, deyə E. İbrahimov bildirdi. |
|||
Millət vəkili ölkəyə GMO məhsulları gətirənlərin, qanunu pozanların cəzalandırılmalı olduğunu da deyib. Onun fikrincə, İnzibati Xətalar Məcəlləsində müəyyən cəzalar, cərimələr nəzərdə tutulmalıdır. |
|||
"Dövlət Gömrük Komitəsi məhsulların yoxlanılması ilə bağlı laboratoriya olmalıdır" |
|||
Kənd Təssərrüfatı Nazirliyinin şöbə müdiri Sabir Vəliyev isə ANS PRESS-ə bildirdi ki, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası ilə birlikdə qanun layihəsi hazırlanıb və Milli Məclisdə birinci oxunuşda buna baxılıb. Sabir Vəliyev də Eldar İbrahimovun sözlərini təsdiqlədi. Şöbə müdiri “Ekoloji təmiz məhsullar” haqda qanunda GMO –nun ölkəyə gətirilməsinin qadağan olunduğunu dedi: “Azərbaycan Dövlət Gömrük Komitəsi sərhəddə laboratoriya qoymalıdır. Eləcə də aidiyyatı qurumlar bununla məşğul olmalıdırlar”. |
|||
Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsi də hələlik GMO-ilə bağlı konkret qanunvericiyilin olmamasını əsas gətirərək belə məhsulların ölkəyə daxil olduğunu bildirdi. Komitənin mətbuat xidmətinin rəhbəri Fazil Talıblı ANS PRESS-ə söylədi ki, bu sahəni tənzimləmək üçün qanun layihəsi hazırlanıb. Bu qanun qəbul ediləndən sonra həmin məhsulların kütləvi şəkildə laborator analizləri aparılacaq. Məhz bundan sonra hansı məhsulun geni neçə faiz dəyişdirilib, neçə faiz dəyişdirilməlidir, bütün bunlar müəyyən olunacaq. |
|||
Azərbaycanda ilk dəfə geni modifikasiya olunmuş məhsulların olmasını müəyyən etmək üçün laboratoriya qurulub |
|||
Fazil Talıblı belə qanun olmamasına baxmayaraq eksklüziv olaraq ANS PRESS-ə müsahibəsində qeyd etdi ki, Standartlaşma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsi ilk dəfə olaraq Sınaq-Təcrübə Mərkəzində tərkibində geni modifikasiya olunmuş məhsulların olmasını müəyyən etmək üçün laboratoriya qurub. Bu, Almaniyanın 2010-cu ildə istehsal etmiş ən müasir biogen Biokube (Biocube) və “Roter Gene D” avadanlıqlarıdır. |
|||
DNT-ni yoxlamaq üçün öncə həmin məhsuldan DNT-ni çıxarmaq lazımdır. “Biokube” qurğusu bu prosesi avtomatlaşdıraraq, prosesin daha sürətli və dəqiq həyata keçirilməsinə imkan verəcək. Məhsuldan çıxarılan DNT-yə müvafiq reaktivlər əlavə olunduqdan sonra Roter Gene D avadanlığına qoşulacaq. Həmin DNT GMO-dursa, onda avadanlıq kompüter vasitəsilə onun müvafiq nəticəsini verəcək. |
|||
Fazil Talıblı istehlakçıların hüquqlarını müdafiə etmək naminə GMO-lar ixrac edilən ölkələrdən gələn məhsulları nəzarətdə saxlamaq üçün bu laboratoriya vasitəsilə məhsulların analizini apardıqlarını vurğuladı. Onun sözlərinə görə, hələlik ciddi bir fakt əldə edilməsə də, bu istiqamətdə iş davam etdirilir: “Mütəxəssislərimiz məhz GMO-lar üzrə xaricdə kurslar keçirlər, onlar qayıtdıqdan sonra burada daha təkmil şəkildə analizlərin aparılmasına imkan olacaq. Lakin hələlik müvafiq qanun olmadığından bunun qarşısını ala bilmirik”. |
|||
Hər halda artıq bilirik ki, bizim ölkəmizdə də geni dəyişidirilmiş və ya modifikasiya olunmuş məhsullar gətirilir və satılır. Mütəxəssislər də hələlik bunların nə nəticə verəcəyini bilmirlər. Amma məncə, nəticələri artıq bütün dünyada görünür: İkibaşlı doğulan körpələr, 35 barmağı olan uşaqlar, ümumiyyətlə cinsini müəyyənləşdirə bilməyən “qeyri-müəyyən” cinsli insanlar... və s. siyahını çox uzatmaq olar. Bir sözlə, bu GMO-lar sözün əsl mənasında bioterrorizmdir. Nəticədə yəqin ki, Hollivud filmlərində gördüyümüz dəhşətli, əcaib varlıqlara çevriləcəyik. Allah bizləri qorusun... |
|||
07:00, 15 oktyabr 2011 tarixindəki versiya
GMO — Genetik modifikasiya olunmuş ərzaq məhsulları
Bu məsələ bəşəriyyət üçün bəlkə də ən ciddi təhlükədir. Çünki məhz onun əsasında qida və dərman sənayesi inkişaf etməyə başlayır. Məhz bu səbəbdən qidalanmada GMO edilmiş məhsullardan istifadə edilməsi mövzusu əhəmiyyət kəsb edir. Dünya alimləri bu barədə müzakirələr apardıqları halda, milyonlarla insan fəsadlardan xəbərsiz həmin ərzaq məhsullarından istifadə edir. GMO kənd təsərrüfatı məhsulları yetişdirilməsilə bağlı ekoloji risklərdən başqa, qida riskləri də mövcuddur. Bu məhsullardan nəzarətsiz istifadə gələcəkdə gözlənilməz nəticələrə gətirib çıxara bilər. Elə buna görə də ABŞ və Avropada transgen məhsullar satışda fərqləndirilir və xeyli ucuzdur. Avropa İttifaqında ümumən malların tərkibində gen modifikasiyası olunmuş elementlər 0,9%-dən artıq olmamalıdır. Azərbaycanda isə transgen məhsullar nəinki markalanmır, üstəlik adi məhsullarla bir yerdə satılır və qiyməti də elə onlar qədərdir. Azərbaycana xaricdən təkcə hazır qida məhsulları deyil, həm də heyvanlar üçün yem, genetik modifikasiya edilmiş komponentlərlə zəngin qida əlavələri gətirilir. Nəticədə, yerli məhsullar da – ilk növbədə ət və şirniyyat məmulatları təhlükəli olur[1].