Yarımsərtqanadlılar: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Luckas-bot (müzakirə | töhfələr)
k r2.7.1) (Bot redaktəsi əlavə edilir: jv:Hemiptera
Memty Bot (müzakirə | töhfələr)
Sətir 47: Sətir 47:
[[jv:Hemiptera]]
[[jv:Hemiptera]]
[[ka:ნახევრადხეშეშფრთიანები]]
[[ka:ნახევრადხეშეშფრთიანები]]
[[kk:Жартылай қатты қанаттылар]]
[[ko:매미목]]
[[ko:매미목]]
[[la:Hemiptera]]
[[la:Hemiptera]]

10:03, 26 oktyabr 2011 versiyası

Yarımsərtqanadlılar
Elmi təsnifat
Ranqsız:
Ranqsız:
Ranqsız:
Ranqsız:
Ranqsız:
Aləm:
Yarımaləm:
Tipüstü:
Ranqsız:
Ranqsız:
Yarımtip:
Ranqsız:
Yarımsinif:
İnfrasinif:
Ranqsız:
Dəstəüstü:
Dəstə:
Yarımsərtqanadlılar
Beynəlxalq elmi adı

Yarımsərtqanadlılar, taxtabitilər (lat. Hemiptera s. Rhynchota) — cücülər dəstəsi.

Bədəni yastı və uzunsovdur (uzunluqları 0,7 mm-dən 12 sm-dək). Ağız aparatı xortumşaəkillidir. Qanadları 2 cütdür. Ön qanadlarının yarısı zarlı, yarısı isə nisbətən sərt (adı da buradandır), arxa qanadları zarlıdır. Yarımsərtqanadlıların, bir qayda olaraq, qoxu vəzilıri olur. Bunların xaricə açılan dəliyi yaşlı fərdlərdə döşün alt hissəsində, sürfələrdə isə qarnın üzərində yerləşir. Bu vəzilərin buraxdığı xoşagal-məz qoxu ilə yarımsərtqanadlılar düşmənini qorxudur və öz növündən olan fərdləri cəlb edir. Yer kürəsinin hər yerində yayılmış 25000—30000, o çümlzdzn Aəzrbaycanda 900 növü məlumdur. Yarımsərtqanadlıların həyat tərzi çox müxtəlifdir; əksəriyyəti quruda, müəyyan hissəsi isə suda və onun üzərində (suölçənlər), quruda olan yarımsərtqanadlılar bitkilardə, ağac qabığı və xəzəlin altında, torpaqda, su hövzələri ətrafında və s. yerlərdə yaşayır. Əksər növəri bitkinin generativ hissəsi ilə, bir qismi xırda onurğasızlar va yosunlarla, baziləri balıq körpələri və kürü ilə qidalanırlar. Müəyyən qismi kənd təsərrüfatı bitkilərinin zərərvericiləri olan mənənələri, gənələri, böcək sürfələrini, kəpənəklərin yumurta və tırtıllarını tələf edir, digəri insan və ev quşlarının qanını soraraq parazit həyat sürür. Bəzi növləri insan və bitkiləra xəstəlik keçirirlər. Azərbaycanda yarımsərtqanadlılardan ziyankar bağaçıqMavr bağacığı, yonca, cəmən, çuğundur, bostan və armud taxtabitiləri və s. geniş yayılmışdır. Meşə və kənd təsərrüfatı bitkilərinə zərər vurur. Mübarizə tədbirləri kimyəvi və bioloji üsulla aparılır.

  1. Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2012.