MS-DOS: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k r2.6.5) (Bot redaktəsi əlavə edilir: hy:ՄՍ-ԴՈՍ
k tire
Sətir 3: Sətir 3:
[[Şəkil:MS-DOS icon.png|thumb|right|100px|İkonu]]
[[Şəkil:MS-DOS icon.png|thumb|right|100px|İkonu]]


'''MS-DOS''' (Microsoft Disk Operating System — Microsoftdan disklər üçün yaradılmış bir əməliyyat sistemi). MS_DOS - DOS ailəsinə aid olan ən məşhur əməliyyat sistemidir, əvvəllər İBM PC - komputerlərində istifadə edilirdi. Zamanla dəyişdirilərək [[Windows 9x]] və [[Windows NT]]-yə uyğunlaşdırılır.
'''MS-DOS''' (Microsoft Disk Operating System — Microsoftdan disklər üçün yaradılmış bir əməliyyat sistemi). MS_DOS DOS ailəsinə aid olan ən məşhur əməliyyat sistemidir, əvvəllər İBM PC komputerlərində istifadə edilirdi. Zamanla dəyişdirilərək [[Windows 9x]] və [[Windows NT]]-yə uyğunlaşdırılır.


MS_DOS 1981-ci ildə yaradılmışdır. Öz inkişafı mərhələsində onun 8 əsas versiyası buraxılmışdır (1.0, 2.0 və s.)və 20 ədəd başqa versiyası (3.1, 3.2 və s.). MS-DOS sisteminin çatışmayan cəhətlərindən biri istifadəçi interfeysinin həddən artıq primitiv olmasıdır. Yə’ni hər hansı proqramı yükləmək və ya digər əməliyyatları aparmaq üçün istifadəçi [[klaviatura]]da uyğun əmrləri yığmalıdır. 2000-ci ildə kompaniya onun istehsalını dayandırdı.
MS_DOS 1981-ci ildə yaradılmışdır. Öz inkişafı mərhələsində onun 8 əsas versiyası buraxılmışdır (1.0, 2.0 və s.)və 20 ədəd başqa versiyası (3.1, 3.2 və s.). MS-DOS sisteminin çatışmayan cəhətlərindən biri istifadəçi interfeysinin həddən artıq primitiv olmasıdır. Yə’ni hər hansı proqramı yükləmək və ya digər əməliyyatları aparmaq üçün istifadəçi [[klaviatura]]da uyğun əmrləri yığmalıdır. 2000-ci ildə kompaniya onun istehsalını dayandırdı.
Sətir 17: Sətir 17:
== Tarixi ==
== Tarixi ==


1980-ci ildə [[Seattle Computer]] Productsdə işləyən Timon Paterson [[QDOS]]u (Quick and Dirty Operating System)yaratdı. Bu mehsul SCP-yə 86-DOS adı ilə satılırdı çünki İntel8086 prosessoru üçün yaradılmışdı. əslində QDOS öz bazasını o zamanlar məşhur əməliyyat sistemlərindən olan - Digital Research firması tərəfinfən yaradılmış CP/M - dən götürürdü, amma başqa fayl sistemindən istifadə edirdi.Microsoft firması QDOS-un liçenziyasını əldə etdi və 1980-сi ilin dekabrında 50000$-a İBM-ə satdı. 1981-ci ildə isə onun istifadəsini bütün hüquqları ilə bir yerdə aldı.
1980-ci ildə [[Seattle Computer]] Productsdə işləyən Timon Paterson [[QDOS]]u (Quick and Dirty Operating System)yaratdı. Bu mehsul SCP-yə 86-DOS adı ilə satılırdı çünki İntel8086 prosessoru üçün yaradılmışdı. əslində QDOS öz bazasını o zamanlar məşhur əməliyyat sistemlərindən olan Digital Research firması tərəfinfən yaradılmış CP/M dən götürürdü, amma başqa fayl sistemindən istifadə edirdi.Microsoft firması QDOS-un liçenziyasını əldə etdi və 1980-сi ilin dekabrında 50000$-a İBM-ə satdı. 1981-ci ildə isə onun istifadəsini bütün hüquqları ilə bir yerdə aldı.


MS_DOS əməliyyat sistemi x86 prosessorunda işləyir və 1 anda 1 əməliyyatı yerinə yetirə biləcək gücdədir. MS_DOS əməliiyat sistemi istifadəcilərə yalnızca əmr xəttinin interfeysindən istifadə etməyə icazə verdiyi üçün əlavə örtük proqramlar yaradılıb. Bunlar [[Norton]] Commander, Volkov Commander, DOS Navigator və MS-DOS Shell (DOSSHELL)-dir.
MS_DOS əməliyyat sistemi x86 prosessorunda işləyir və 1 anda 1 əməliyyatı yerinə yetirə biləcək gücdədir. MS_DOS əməliiyat sistemi istifadəcilərə yalnızca əmr xəttinin interfeysindən istifadə etməyə icazə verdiyi üçün əlavə örtük proqramlar yaradılıb. Bunlar [[Norton]] Commander, Volkov Commander, DOS Navigator və MS-DOS Shell (DOSSHELL)-dir.
Sətir 23: Sətir 23:
== Əsas Hissələri ==
== Əsas Hissələri ==


* IO.SYS - Genişlənməsi BIOS
* IO.SYS Genişlənməsi BIOS
* MSDOS.SYS - Arakəsmələrin işlənməsi
* MSDOS.SYS Arakəsmələrin işlənməsi
* COMMAND.COM - komanda prosessoru
* COMMAND.COM komanda prosessoru


Quraşdırma faylları:
Quraşdırma faylları:

11:39, 27 dekabr 2011 versiyası

Bu məqalə DOS əməliyyat sistemi məqaləsinə çox yaxındır və hər ikisinin eyni başlıq altında birləşdirilməsi mümkündür.

Fayl:MS-DOS icon.png
İkonu

MS-DOS (Microsoft Disk Operating System — Microsoftdan disklər üçün yaradılmış bir əməliyyat sistemi). MS_DOS – DOS ailəsinə aid olan ən məşhur əməliyyat sistemidir, əvvəllər İBM PC – komputerlərində istifadə edilirdi. Zamanla dəyişdirilərək Windows 9xWindows NT-yə uyğunlaşdırılır.

MS_DOS 1981-ci ildə yaradılmışdır. Öz inkişafı mərhələsində onun 8 əsas versiyası buraxılmışdır (1.0, 2.0 və s.)və 20 ədəd başqa versiyası (3.1, 3.2 və s.). MS-DOS sisteminin çatışmayan cəhətlərindən biri istifadəçi interfeysinin həddən artıq primitiv olmasıdır. Yə’ni hər hansı proqramı yükləmək və ya digər əməliyyatları aparmaq üçün istifadəçi klaviaturada uyğun əmrləri yığmalıdır. 2000-ci ildə kompaniya onun istehsalını dayandırdı.

DOS ailəsinin əməliyyat sistemləri birməsələlidir və aşağıdakı xarakterik xüsusiyyətlərə malikdir:

  • istifadəçi tərəfindən daxil edilən əmrlərin köməyilə intefeys həyata keçirilir;
  • sistemin IBM tipli müxtəlif kompüterlərdə işləməsini tə'min etmək uçün struktur modulluğu;
  • sistemin işləməsi üçün nisbətən kiçik ölçülü əməli yaddaş (640 kbayt).

DOS ailəsindən olan əməliyyat sistemlərinin mühüm çatış­mazlığı fərdi kompüter resurslarına və ƏS-nə icazəsiz müra­ciətdən mühafizə vasitələrinin olmamasıdır.

Tarixi

1980-ci ildə Seattle Computer Productsdə işləyən Timon Paterson QDOSu (Quick and Dirty Operating System)yaratdı. Bu mehsul SCP-yə 86-DOS adı ilə satılırdı çünki İntel8086 prosessoru üçün yaradılmışdı. əslində QDOS öz bazasını o zamanlar məşhur əməliyyat sistemlərindən olan – Digital Research firması tərəfinfən yaradılmış CP/M – dən götürürdü, amma başqa fayl sistemindən istifadə edirdi.Microsoft firması QDOS-un liçenziyasını əldə etdi və 1980-сi ilin dekabrında 50000$-a İBM-ə satdı. 1981-ci ildə isə onun istifadəsini bütün hüquqları ilə bir yerdə aldı.

MS_DOS əməliyyat sistemi x86 prosessorunda işləyir və 1 anda 1 əməliyyatı yerinə yetirə biləcək gücdədir. MS_DOS əməliiyat sistemi istifadəcilərə yalnızca əmr xəttinin interfeysindən istifadə etməyə icazə verdiyi üçün əlavə örtük proqramlar yaradılıb. Bunlar Norton Commander, Volkov Commander, DOS Navigator və MS-DOS Shell (DOSSHELL)-dir.

Əsas Hissələri

  • IO.SYS – Genişlənməsi BIOS
  • MSDOS.SYS – Arakəsmələrin işlənməsi
  • COMMAND.COM – komanda prosessoru

Quraşdırma faylları:

  • CONFIG.SYS — MSDOS.SYS-in inisializasiyası zamanı sistemin quraşdırılması və aparatlara sürücülərin (Driver) yüklənməsi.
  • AUTOEXEC.BAT — Başlanğıc paket faylı. MS_DOS yüklənən zaman COMMAND.COM işə düşərkən başlayır.

Bəzi əmrləri

İki tip əmrlər müvcuddur:

daxili əmrlər
xarici əmrlər

Daxili əmrlər.Bu ən sadə və ən çox işlənən əmrlərdir.MS-DOS sistemində yadda saxlanılan fayllara baxarkən biz bu əmrləri görmürük.Onlar COMMAND.COM faylının əsas və böyük hissəsini təşkil edir.Daxili əmrləri istifadə edərkən onlar dərhal aktivləşir. MS-DOS əməliyyat sisteminin daxili əmrləri bunlardır:

Break Del Mkdir Set If Rmdir Vol
Chdir Dir Path Shift Goto Ren Verify
Cls Echo Pause Time Rem Ver Dat
Copy Exit Prompt Type Ctty For və s.

Xarici əmrlər.Xarici əmrlər diskdə proqram faylları kimi yerləşir.Onları həyata keçirməzdən əvvəl onlar diskdən oxunmalıdırlar. .COM, .EXE və .BAT ilə genişləndirilmiş istənilən faylın adı xarici əmr kimi göstərilir.Məsələn: FORMAT.COM və DİSKCOPY.COM.Bütün xarici əmrlər özlərindən fayl təşkil edirlər ki,bu səbəbdən siz də öz əmrlərinizi yaradıb Ms-DOS-a daxil edə bilərsiz.Siz tərəfindən yaradılan bütün proqramlar(proqramlaşdırılmanın dilindən aslı olmayaraq) .EXE genişləndirilməsi ilə olacaq.Xarici əmrlərin daxil edilməsi zamanı faylın genişləndirilməsini yazmağa ehtiyac yoxdur.

Xarici əmrlər bunlardır:

Assign Chkdsk Attrib More Backup Print Link Format
Recover Command Restore Join Share Sort Find Diskcopy və s.

Əmrlərin açıqlaması:

Attrib-atributları yükləmək,baxmaq və götürmək üçün xarici əmr

Dir-kataloqa baxmaq.

Dir/p-səhifəli baxış Dir/a-bütün tip,həmçinin sistem və gizli fayllara baxış Dir disk:\fayl /s /a-göstərilən faylı göstərilən diskdə axtarmaq cd-növbəti kataloqa keçid(Məsələn:C:\mydocs\book\pc) cd\-kataloqun kökünə keçid a:-"A" diskinə keçid d:-"D" diskinə keçid copy-surətini çıxarmaq del-pozmaq move-yerini dəyişmək rename-adını dəyişdirmək md-yeni qovluq yaratmaq RD-boş kataloqu silmək DelTree-bütün göstəriləni silmək(boş olmayan kataloqu silmək) Type-kiçik mətnlərə baxmaq more-istənilən faylın səhifəli baxışı.Ctrl+C basmaqla dayandırılır Help-kömək

DOS əməliyyat sistemlərində faylın işarəsi iki hissədən ibarətdir: adgenişlənmə. Bə'zən ad və genişlənməyə birlikdə faylın adı da deyilir. Ad və genişlənmə bir-birindən nöqtə ilə ayrılır. Faylın adı 1-dən 8-ə kimi simvolardan, genişlənməsi isə 0-dan 3-ə kimi simvollardan ibarət ola bilər. Faylın ad və genişlənməsində böyük və kiçik latın hərflərindən istifadə oluna bilər, amma disk də faylın adı yalnız kiçik latın hərfləri ilə yazılır. Faylın ad və genişlənməsində aşağıdakılardan istifadə etmək olar:

Mənbə

Xarici keçidlər