İsmayıl Qaspıralı: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k Asparux Xan Bulqar tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq WikitanvirBot tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1: Sətir 1:
{{Şəxs
{{Şəxs
|Şəkil = Ismail Gaspirali.jpg
|Adı = İsmayıl Qaspıralı
|Şəkil məlumat =
|Orijinal adı =
|Şəkil miqyası = 200
|Şəkil =
|Şəkil miqyası =
|Adı = İsmayıl Qaspıralı
|Tam adı =
|Şəkil məlumat =
|Digər adları =
|İlk adı =
|Doğum tarixi = {{doğum tarixi|1851|3|8}}
⚫
|Fəaliyyəti =
|Milliyəti =
|Doğum yeri =
|Doğum tarixi = {{Doğum_tarixi|1851|3|8}}
|Vəfatı = {{vəfat tarixi və yaşı|1914|9|11|1851|3|8}}
|Doğum yeri =
|Vəfat yeri =
|Vəfat səbəbi =
|Vəfatı = {{Vəfat_tarixi_və_yaşı|1914|9|11|1851|3|8}}
|Vəfat yeri =
|Atası =
|Vəfat səbəbi =
|Anası =
|Dəfn Yeri =
|Həyat yoldaşı =
|Atası =
|Uşaqları =
|Anası =
|Peşəsi =
|Vətəndaşlıq =
|Həyat yoldaşı =
|Uşaqları =
|Milliyət =
|İxtisası =
|Rəsmi vebsaytı =
|İmzası =
|Təhsili =
⚫
|Fəaliyyəti =
|Fəaliyyət illəri =
|Mükafatları =
|imdb id =
|İmzası =
|Sayt =
}}
}}


'''İsmayıl Qaspıralı''' (Qasprinskiy), ([[8 mart]] [[1851]] – [[11 sentyabr]] [[1914]]) — əslən [[Krım tatarları|Krım tatarı]] olan pedaqoq, naşir və siyasətçi.
'''İsmayıl Qaspıralı''' (Qasprinskiy), ([[8 mart]] [[1851]] – [[11 sentyabr]] [[1914]]) — əslən [[Krım tatarları|Krım tatarı]] olan pedaqoq, naşir və siyasətçi.


Qaspıralı [[Rus İmperiyası]]nda türk və islam cəmiyyətlərinin təhsil, mədəniyyət islahatı və müasirləşməyə ehtiyacı olduğunun fərqinə varan ilk müsəlman intellektualıdır. Soyadı [[Krım]]dakı [[Qaspra]] şəhərinin adındandır.
Qaspıralı [[Rus İmperiyası]]nda türk və islam cəmiyyətlərinin təhsil, mədəniyyət islahatı və müasirləşməyə ehtiyacı olduğunun fərqinə varan ilk müsəlman ziyalılarındadndır. Soyadı Krımdakı [[Qaspra]] şəhərinin adındandır.


Qaspıralı düşüncələrini 1883-də qurduğu və 1918-ə qədər varlığını davam etdirən "Tərcüməçi" adlı qəzetiylə yaymışdır. Nəşrlərində türk xalqlarını birlik və həmrəyliyə çağırdı.
Qaspıralı düşüncələrini 1883-cü ildə qurduğu və 1918-ci ilə qədər varlığını davam etdirən "Tərcüməçi" adlı qəzetiylə yaymışdır. Nəşrlərində türk xalqlarını birlik və həmrəyliyə çağırırdı. O, indi də öz aktuallığını qoruyub saxlayan "Dildə, fikirdə, işdə birlik!" şüarı ilə türk xalqları arasındakı birliyin əsas istiqamətlərini müəyyənləşdirmişdir.

{{Cquote|Dildə, fikirdə, işdə birlik!}}

sözləri ilə türk xalqları arasındakı birliyin əsas istiqamətlərini müəyyənləşdirmiş və hal-hazırda da bu sözlər bu birlik mübarizəsinin hədəfini göstərməkdədir.


Qaspıralı müasirləşmənin Avropalılaşma olduğunu müdafiə edirdi. Müasirləşmənin tək yolunun təhsil olduğuna inanırdı. O, İslam məktəblərindəki əsasən dinə əsaslanan təhsil sistemini tənqid edərək, uşaqların ana dillərini daha yaxşı mənimsəmələrini təmin edəcək yeni bir təhsil sistemi təklif etdi. Buna uyğun olaraq yeni tədris planını təqdim etdi. 1881-ci il tarixli bir yazısında:
Qaspıralı müasirləşmənin Avropalılaşma olduğunu müdafiə edirdi. Müasirləşmənin tək yolunun təhsil olduğuna inanırdı. O, İslam məktəblərindəki əsasən dinə əsaslanan təhsil sistemini tənqid edərək, uşaqların ana dillərini daha yaxşı mənimsəmələrini təmin edəcək yeni bir təhsil sistemi təklif etdi. Buna uyğun olaraq yeni tədris planını təqdim etdi. 1881-ci il tarixli bir yazısında:
{{Cquote|Geri qalmışlığımızın tək səbəbi cəhalətimizdir. Avropada nəyin icad edildiyinə və ya nələr olduğuna dair heç bir fikrimiz yoxdur. Bu izolyasiyadan xilas olmaq üçün bunları oxuya bilməyimiz lazımdır; Avropa fikirlərini Avropa qaynaqlarından öyrənməliyik. İlk və orta məktəblərimizin tədris planlarına bu dərsləri qoymalıyıq ki, göz bəbəklərimiz, yəni şagirdlərimiz bu fikirlərə çata bilsin.}}
"Geri qalmışlığımızın tək səbəbi cəhalətimizdir. Avropada nəyin icad edildiyinə və ya nələr olduğuna dair heç bir fikrimiz yoxdur. Bu izolyasiyadan xilas olmaq üçün bunları oxuya bilməyimiz lazımdır; Avropa fikirlərini Avropa qaynaqlarından öyrənməliyik. İlk və orta məktəblərimizin tədris planlarına bu dərsləri qoymalıyıq ki, göz bəbəklərimiz, yəni şagirdlərimiz bu fikirlərə çata bilsin" deyərək düşüncələrini ortaya qoymuşdur.
deyərək düşüncələrini ortaya qoymuşdur.


Qaspıralı qadınlar üçün Aləmi Nisvan (''Dünya Qadınları'') adlı bir jurnal çıxarmış və bu jurnalı qızı Şəfiqə nəşrə hazırlamışdır. Uşaqlar üçün də Aləmi Subyan (''Dünya Uşaqları'') adlı bir nəşr çıxarmışdır. Qaspıralı, İslam Birliyinin (''İttifaqi Müsəlmanlar'') qurucularından biridir; [[1907]]-də qurulan birlik Rus İmperiyasındakı müsəlman türk intellektualları birləşdirmişdir. Ayrıca ilk rus-müsəlman konqresinin təşkilatçılarından biri idi və Rusiyadakı müsəlmanlar üçün ictimai və dini islahatları ön plana çıxarmağı məqsəd qoymuşdu.
Qaspıralı qadınlar üçün Aləmi Nisvan (''Dünya Qadınları'') adlı bir jurnal çıxarmış və bu jurnalı qızı Şəfiqə nəşrə hazırlamışdır. Uşaqlar üçün də Aləmi Subyan (''Dünya Uşaqları'') adlı bir nəşr çıxarmışdır. Qaspıralı, İslam Birliyinin (''İttifaqi Müsəlmanlar'') qurucularından biridir; [[1907]]-də qurulan birlik Rus İmperiyasındakı müsəlman türk intellektualları birləşdirmişdir. Ayrıca ilk rus-müsəlman konqresinin təşkilatçılarından biri idi və Rusiyadakı müsəlmanlar üçün ictimai və dini islahatları ön plana çıxarmağı məqsəd qoymuşdu.
Sətir 40: Sətir 41:
== Əsərləri ==
== Əsərləri ==
=== Qəzetlər ===
=== Qəzetlər ===
{{sütun-}}
* Tərcüməçi (Baxçasaray, 1883-1918)
* Tərcüməçi (Baxçasaray, 1883-1918)
* Aləmi Nisvan (Baxçasaray, 1906-1910)
* Aləmi Nisvan (Baxçasaray, 1906-1910)
Sətir 46: Sətir 46:
* Al-Nahdah/The Renaissance (Qahirə, 1908)
* Al-Nahdah/The Renaissance (Qahirə, 1908)
* Kha! Kha! Kha! (Baxçasaray, 1906-?)
* Kha! Kha! Kha! (Baxçasaray, 1906-?)
{{sütun-/son}}


=== Kitablar ===
=== Kitablar ===
{{sütun-}}
* Russkoe Musulmanstvo (Urıs İslam) Simferopol, 1881
* Russkoe Musulmanstvo (Urıs İslam) Simferopol, 1881
* Salname-i Türkü (Baxçasaray, 1882)
* Salname-i Türkü (Baxçasaray, 1882)
Sətir 88: Sətir 86:
* Darı-l Rahat Müsəlmanları (Baxçasaray, 1906)
* Darı-l Rahat Müsəlmanları (Baxçasaray, 1906)
* Müsəlman Konqressi (Baxçasaray, 1909)
* Müsəlman Konqressi (Baxçasaray, 1909)
{{sütun-/son}}


=== Məqalələr ===
=== Məqalələr ===
{{sütun-}}
* "Türk yurduçularına" (Türk Yurdu 1: 190-95, 1328 1912)
* "Türk yurduçularına" (Türk Yurdu 1: 190-95, 1328 1912)
* "Hind yolundan" (Türk Yurdu 1: 307-10, 1328, 1912)
* "Hind yolundan" (Türk Yurdu 1: 307-10, 1328, 1912)
* "Hindistandan dönərkən" (Türk Yurdu 1: 369-71, 1328, 1912)
* "Hindistandan dönərkən" (Türk Yurdu 1: 369-71, 1328, 1912)
* "Mühacirət müntəzəmə" (Türk Yurdu 1: 706-13, 1328, 1913)
* "Mühacirət müntəzəmə" (Türk Yurdu 1: 706-13, 1328, 1913)
{{sütun-/son}}


== Xarici keçidlər ==
== Xarici keçidlər ==
* [http://www.ismailgaspirali.org/ Ismail bey Gaspıralı]
* [http://www.ismailgaspirali.org/ Ismail bey Gaspıralı]

== Həmçinin bax ==
{{Ar|اسماعیل قاسپیرالی}}
{{Ar|اسماعیل قاسپیرالی}}
{{Vikisitat}}
{{Vikisitat}}

[[Kateqoriya:1851-ci ildə doğulanlar]]
[[Kateqoriya:1914-cü ildə vəfat edənlər]]


[[ba:Ғаспыралы, Исмәғил]]
[[ba:Ғаспыралы, Исмәғил]]

17:58, 21 fevral 2012 tarixindəki versiya

İsmayıl Qaspıralı
krımtat. İsmail Mustafa oğlu Gaspıralı
Doğum tarixi 8 (20) mart 1851
Doğum yeri
Vəfat tarixi 11 (24) sentyabr 1914[1] (63 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Uşaqları
Təhsili
Fəaliyyəti siyasətçi, naşir, jurnalist, yazıçı, intellektual, müəllim, pedaqoq
Partiyası
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İsmayıl Qaspıralı (Qasprinskiy), (8 mart 1851 – 11 sentyabr 1914) — əslən Krım tatarı olan pedaqoq, naşir və siyasətçi.

Qaspıralı Rus İmperiyasında türk və islam cəmiyyətlərinin təhsil, mədəniyyət islahatı və müasirləşməyə ehtiyacı olduğunun fərqinə varan ilk müsəlman ziyalılarındadndır. Soyadı Krımdakı Qaspra şəhərinin adındandır.

Qaspıralı düşüncələrini 1883-cü ildə qurduğu və 1918-ci ilə qədər varlığını davam etdirən "Tərcüməçi" adlı qəzetiylə yaymışdır. Nəşrlərində türk xalqlarını birlik və həmrəyliyə çağırırdı. O, indi də öz aktuallığını qoruyub saxlayan "Dildə, fikirdə, işdə birlik!" şüarı ilə türk xalqları arasındakı birliyin əsas istiqamətlərini müəyyənləşdirmişdir.

Qaspıralı müasirləşmənin Avropalılaşma olduğunu müdafiə edirdi. Müasirləşmənin tək yolunun təhsil olduğuna inanırdı. O, İslam məktəblərindəki əsasən dinə əsaslanan təhsil sistemini tənqid edərək, uşaqların ana dillərini daha yaxşı mənimsəmələrini təmin edəcək yeni bir təhsil sistemi təklif etdi. Buna uyğun olaraq yeni tədris planını təqdim etdi. 1881-ci il tarixli bir yazısında: "Geri qalmışlığımızın tək səbəbi cəhalətimizdir. Avropada nəyin icad edildiyinə və ya nələr olduğuna dair heç bir fikrimiz yoxdur. Bu izolyasiyadan xilas olmaq üçün bunları oxuya bilməyimiz lazımdır; Avropa fikirlərini Avropa qaynaqlarından öyrənməliyik. İlk və orta məktəblərimizin tədris planlarına bu dərsləri qoymalıyıq ki, göz bəbəklərimiz, yəni şagirdlərimiz bu fikirlərə çata bilsin" deyərək düşüncələrini ortaya qoymuşdur.

Qaspıralı qadınlar üçün Aləmi Nisvan (Dünya Qadınları) adlı bir jurnal çıxarmış və bu jurnalı qızı Şəfiqə nəşrə hazırlamışdır. Uşaqlar üçün də Aləmi Subyan (Dünya Uşaqları) adlı bir nəşr çıxarmışdır. Qaspıralı, İslam Birliyinin (İttifaqi Müsəlmanlar) qurucularından biridir; 1907-də qurulan birlik Rus İmperiyasındakı müsəlman türk intellektualları birləşdirmişdir. Ayrıca ilk rus-müsəlman konqresinin təşkilatçılarından biri idi və Rusiyadakı müsəlmanlar üçün ictimai və dini islahatları ön plana çıxarmağı məqsəd qoymuşdu.

Əsərləri

Qəzetlər

  • Tərcüməçi (Baxçasaray, 1883-1918)
  • Aləmi Nisvan (Baxçasaray, 1906-1910)
  • Aləmi Subyan (Baxçasaray, 1906-1912?)
  • Al-Nahdah/The Renaissance (Qahirə, 1908)
  • Kha! Kha! Kha! (Baxçasaray, 1906-?)

Kitablar

  • Russkoe Musulmanstvo (Urıs İslam) Simferopol, 1881
  • Salname-i Türkü (Baxçasaray, 1882)
  • Mirat-ı Cədid (Baxçasaray, 1882)
  • Müəllim-i Subyan (Baxçasaray, 1884; 3. bas. 1892; 7. bas. 1898)
  • Avropa mədəniyyətinə bir nəzəri müvazinət (Baxçasaray, 1885)
  • Müsəlmanlara dair Nizamlar və İmtiyazlar (Baxçasaray, 1885)
  • Rusiya coğrafiyası (Baxçasaray, 1885)
  • İki Bahadır (Baxçasaray, 1886)
  • Qiraət-i Türkü (Baxçasaray, 1886; 2. bas. 1894)
  • Maişet müharibəsi (Baxçasaray, 1886)
  • Xolera vəbası və onun dərman və darısı (Baxçasaray, 1887)
  • Bəxtiyar Nəzm (Baxçasaray, 1889)
  • Atlaslı Dünyanamə (Baxçasaray, 1889)
  • Mədəniyyət-i Islamiye (Baxçasaray, 1889)
  • Garaib-i Adat-i Akvam (Baxçasaray, 1890)
  • Aslan Qız (Baxçasaray, 1894)
  • Məktəb və Üsul-i Cedid Nədir? (Baxçasaray, 1894)
  • Risalə-i Tərkib (Baxçasaray, 1894)
  • Russko-vostochnoe Soglashenie (Baxçasaray, 1896)
  • Hesab. Muhtasar Ilm-i Hesab və Mesail-i Hesabıya (Baxçasaray, 1897)
  • Hər gün Gərək Zakonlar (Baxçasaray, 1897)
  • Rəhbər-i İslamiyə (Baxçasaray, 1898)
  • Şarait al/götür-Islam (Baxçasaray, 1897)
  • Rəhbər-i Müəllimin (Müəllimlərə Yoldaş) (Baxçasaray, 1898)
  • Türkistan Üləması (Baxçasaray, 1900)
  • Mevlud-i Cənab-ı Həzrət-i Əli (Baxçasaray, 1900)
  • Bədən-i İnsan (Baxçasaray, 1901)
  • Iran. Şəkilli Məcmuə (Baxçasaray, 1901)
  • Mebadi-yi Temeddün-i Islamiyan-i Rus
  • Məşhur Payitahtlar (Baxçasaray, 1901)
  • Üsul-i Ədəb (Şərq və Qərb Qaidələri) (Baxçasaray, 1901)
  • Zorakı Təbib (Baxçasaray, 1901)
  • Məlumat-i Nafia (Baxçasaray, 1901)
  • Təshih-i Akaidden (Baxçasaray, 1901)
  • Temsilat-i Krilof (Baxçasaray, 1901)
  • Asiyada Qonşularımız (Baxçasaray, 1903)
  • Darı-l Rahat Müsəlmanları (Baxçasaray, 1906)
  • Müsəlman Konqressi (Baxçasaray, 1909)

Məqalələr

  • "Türk yurduçularına" (Türk Yurdu 1: 190-95, 1328 1912)
  • "Hind yolundan" (Türk Yurdu 1: 307-10, 1328, 1912)
  • "Hindistandan dönərkən" (Türk Yurdu 1: 369-71, 1328, 1912)
  • "Mühacirət müntəzəmə" (Türk Yurdu 1: 706-13, 1328, 1913)

Xarici keçidlər

Həmçinin bax

 (ərəb.)

Vikisitatda İsmayıl Qaspıralı ilə əlaqədar sitatlar var.
  1. ↑ Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İsmayıl_Qaspıralı&oldid=2037726"