Arizona

Arizona ing. Arizona
Ştat
[[Fayl:{{{Gerbi}}}|85px||Arizona gerbi]] Bayraq Gerb
Təxəllüsü: "Böyük kanyonun ştatı"
ABŞ xəritəsində Arizona
Paytaxtı	Finiks
Ən iri şəhəri	Finiks
Ərazisi	6-cı (ABŞ üzrə)
• Ümumi	mil² (295 254 km2)
• Eni	mil ( km)
• Uzunluğu	mil ( km)
• % su	0,32
• En dairəsi	31°20'
• Uzunluq dairəsi	109°3'
Əhalisi	20-ci (ABŞ üzrə)
• Ümumi	5 939 292
• Sıxlıq	/mil²  (17.43 nəfər/km2) (ABŞ üzrə)
Yüksəklik
• Maksimal yüksəklik	ft ( m)
• Orta yüksəklik	ft  ( m)
• Minimal yüksəklik	{{{Minimal yüksəklikABŞ}}} ft ( m)
İttifaqa qəbul	14 fevral 1912 (48)
Qanunverici hakimiyyət
ABŞ Palata nümayəndələri	Siyahı
Saat qurşağı	UTC-7
Abbreviatura	Arizona

Arizona – Amerika Birləşmiş Ştatlarında ştat. Mərkəzi Finiks şəhəridir.

Ümümü məlumat

Arizona, kanyonları və çölləriylə məşhurdur. Arizonanın ən əhəmiyyətli coğrafi xüsusiyyəti əlbəttə Böyük Kanyondur. Əyalətdə 1107 km boyunca axan Kolorado çayı Arizonanın ən uzun çayıdır. Əhəmiyyətli şəhərləri, Phoenix (paytaxt), Tucson, Mesa, Tempe, Glendale, Scottsdale və Yumadır. Əyalət əhalisinin 3,6 milyondan çox olduğu təxmin edilməkdədir. Arizona, Amerikanın sahə baxımından 295.260 km² ilə altıncı böyük əyalətidir. Cənub-qərb əyalətlərindən biri olan Arizona, Kolorado Platosu, dağlıq bölgə və çöl bölgəsi olmaq üzrə başlıca üç bölgəyə ayrılar. Kolorado Platosu, Arizonanın şimal və şimal-şərq hissələrini örtər, dağlıq sahə şimal-qərbdən ən cənuba qədər uzanar, çöl bölgəsi isə cənub-qərbin yarısını örtər.

İqlim

Quru hava və aydın səma, Arizonanın xarakteristika iqlim xüsusiyyətidir. Hava şərtləri, əyalətin şimalındakı dağlar və cənubdakı səhra sahələri arasında böyük bir dəyişiklik göstərər. Əyalətdə müşahidə edilən ən aşağı istilik -40 °C, ən yüksək istilik isə 53 °C'dir. Əyalət diametrində, Yanvar ayı istilik ortalaması 5 °C, İyun ayı istilik ortalaması isə, 27 °C'dir. İllik yağmur miqdarı, bütün əyalət daxilində ortalama 33 cm³'tür. Bu dəyər səhra bölgələrində ortalama 8 cm³'ə qədər düşür.

Böyük kanyon

Mədəniyyət

Arizonada Phoenix Symphony Orkestr, Tucson Symphony Orkestr və Flagstaff Symphony Orkestr kimi bir çox böyük orkestr vardır. Bunun yanında əyalətdə çox sayda teatr qrupu mövcuddur. Bunlardan bəzilərini dili İspanca olan qruplardır. Rəqs nümayişləri ümumiyyətlə, klassik, müasir və etnik rəqslər üzərinə sıxlaşar. Arizonada muzeylər, mədəni mirası, təbii tarixi, sənəti və əyalətin qərbiylə əlaqədar məlumatları əks etdirər. Əyalətin bəzi böyük muzeyləri; Phoenix Art Museum, The Tucson Museum of Art, the Museum of Northern Arizona və Heard Museum of Anthropology and Primitive Artdır. Ayrıca Arizonada qırmızıdərili qəbilələrinin (Apache, Hopi, və Navajo qəbilələri kimi) yaşadıqları bölgələr də vardır. Bu bölgələrin bir qisimində iştirak edən qırmızıdərili muzeylərində qırmızıdərililərin mədəniyyətiylə əlaqədar nümayiş və sərgilər təşkil edilməkdədir

İstirahət

Arizonada iyirmi adət mesire yeri, yeddi meşəlik bölgə, 21 əyalət parkı vardır. Grand Canyon National Park, Amerikanın ən məşhur parklarından biridir və hər il dörd milyon adam Grand Canyonu görməyə gəlir. Əyalətin digər məşhur məkanları isə, Coronado National Memorial, Painted Rocks State Historic Park, Tombstone Courthouse State Historic Park və Petrified Forest National Parkdır. Əyalət, balıqçılar, düşərgəçilər, ovçular və turistlərin yanında tarix, geologiya və arxeologiya araşdırmaçıları üçün də maraqlı bir yerdir.

İrqi tərkibi

Arizonada əhalinin irqi quruluşu aşağıdakı kimidir:

1. 63.8% Ağ
2. 25.3% Ispanmənşəlli
3. 5% Qırmızıdərili
4. 3.1% Qara
5. 1.8% Uzaq şərqli
6. 2.9% Mələz

Universitetlər

3 universiteti vardır:

1. Arizona Dövlət Universiteti
2. Arizona Universiteti
3. Şimali Arizona Universiteti