Buz: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
ZéroBot (müzakirə | töhfələr)
k r2.7.1) (Bot redaktəsi əlavə edilir: ta:பனிக்கட்டி
Sətir 3: Sətir 3:


== Su buzunun əsas xüsusiyyətləri ==
== Su buzunun əsas xüsusiyyətləri ==
Hal-hazırda üş amorf və 15 kristal formalı buz modifikasiyaları məlumdur. Sağddakı şəkildə həmin modifikasiyaların temperatur və təzyiqlərdəki vəziyyətləri göstərilib.
Hal-hazırda üç amorf və 15 kristal formalı buz modifikasiyaları məlumdur. Sağdakı şəkildə həmin modifikasiyaların temperatur və təzyiqlərdəki vəziyyətləri göstərilib.
[[Şəkil:Diag_phase_glace.svg|220px|thumb|Buzun faza diaqramması. Təzyiq loqarifmik masştabda, sağdakı temperatur Selsi ilə dərəcədə, sağda — Kelvinlə, 1 — maye fazası]]
[[Şəkil:Diag_phase_glace.svg|220px|thumb|Buzun faza diaqramması. Təzyiq loqarifmik masştabda, sağdakı temperatur Selsi ilə dərəcədə, sağda — Kelvinlə, 1 — maye fazası]]
Təbii şəkildə [[Yer]]də buz ancaq bir kristal modifikasiyada, [[geksoqonal sinqoniya]] (Buz I<sub>h</sub>) şəklində mövcuddur. I<sub>h</sub> buzunda hər Н<sub>2</sub>O molekulu eyni məsafədə yerləşən dörd molekullarla əhatə edilir. Bu məsafə 2,76 [[Å]]-yə bərabərdir və düz [[tetrader]]in zirvəsində yerləşir.
Təbii şəkildə [[Yer]]də buz ancaq bir kristal modifikasiyada, [[geksoqonal sinqoniya]] (Buz I<sub>h</sub>) şəklində mövcuddur. I<sub>h</sub> buzunda hər Н<sub>2</sub>O molekulu eyni məsafədə yerləşən dörd molekullarla əhatə edilir. Bu məsafə 2,76 [[Å]]-yə bərabərdir və düz [[tetrader]]in zirvəsində yerləşir.

11:02, 17 oktyabr 2012 versiyası

Buz — bərk aqreqat halında olan su, mineral. Bəzən buz dedikdə bərk aqreqat halında olan maddələr də adlandırılırlar. Məsələn, quru buz, ammiak buzu və ya metan buzu.

Su buzunun əsas xüsusiyyətləri

Hal-hazırda üç amorf və 15 kristal formalı buz modifikasiyaları məlumdur. Sağdakı şəkildə həmin modifikasiyaların temperatur və təzyiqlərdəki vəziyyətləri göstərilib.

Buzun faza diaqramması. Təzyiq loqarifmik masştabda, sağdakı temperatur Selsi ilə dərəcədə, sağda — Kelvinlə, 1 — maye fazası

Təbii şəkildə Yerdə buz ancaq bir kristal modifikasiyada, geksoqonal sinqoniya (Buz Ih) şəklində mövcuddur. Ih buzunda hər Н2O molekulu eyni məsafədə yerləşən dörd molekullarla əhatə edilir. Bu məsafə 2,76 Å-yə bərabərdir və düz tetraderin zirvəsində yerləşir.

Ih buzunun kristallik strukturu. Kəsik xətlərlə hidrogen əlaqələri göstərilib

Buzun sıxlığı 0 °C-də 916,7 кг/м³-dir , bu isə suyun (999,8 кг/м³) sıxlığından azdır. Buna gğrə də su buza çevrilərkən öz həcmini təqribən 9 % artırır[1]. Buz sudan yüngül olduğuna görə su hövzələrində suyun üst səthini örtür və bununla da suyun tam donmasının qarşısının qarşısını alır.

Buzun əriməsi üçün tələb olunan istilik həcmi 330 coul/kq-dır. Nümunə üçün dəmirin əriməsi üçün tələb olunan istilik həcmi 270 coul/kq-dır. Buz və ya qarın ərinməsinə tələb olunan istilik həmin çəkidə olan suyun 0 – dan 80 °C-dək qızdırılmadı üçün lazımdır. Bu sistem yerin istilik sisteminin qorunmasında vacib faktor sayılır.

Buz təbiətdə adi buz və qar, qırov və s. şəkilndə rast gəlinir. Öz ağırlığı altında plastik forma alır. Buz suya nisbətən təmiz olur, çünki, buz kristalı qəfəsinə ilk növbədə su molekulları durur. Ancaq buz duzludursa bu suyun duzlu dəniz suyundan yaranması ilə başlıdır.

Buzdan praktikada istifadə edilməsi

İqlu evləri

Şimal qütbündə yaşayan yerli xalqlar buzdan iqlu adlanan evlər quraşdırırlar.


Həmçinin bax

İstinadlar

  1. (video)