Anar

Anar
Doğum tarixi	14 mart 1938(1938-03-14) (86 yaş)
Doğum yeri	Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ
Həyat yoldaşı	Zemfira Səfərova
Uşağı	Günel Anarqızı
Atası	Rəsul Rza
Anası	Nigar Rəfibəyli
Təhsili	Bakı Dövlət Universiteti
Fəaliyyəti	kinorejissor, yazıçı, ssenarist, rejissor, siyasətçi, şair, dramaturq, tərcüməçi
Fəaliyyət illəri	1960-cı ildən
Əsərlərinin dili	Azərbaycan dili
Janrlar	roman, teatr pyesi, hekayə
Tanınmış əsəri	Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi
Üzvlüyü	Azərbaycan Yazıçılar Birliyi
Mükafatları
anar.az
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Anar (tam adı: Anar Rəsul oğlu Rzayev) — Azərbaycan yazıçısı, şair, tərcüməçi, ssenarist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri, I (1995) və II (2000) çağırış Azərbaycan Republikası Milli Məclisinin deputatı olmuşdur.

Ailəsi

Anarın atası şair Rəsul Rza, anası şairə Nigar Rəfibəylidir. Anar anası tərəfdən Azərbaycanın məşhur ictimai və dövlət xadimi, Azərbaycan Demokratik Respublikasının ilk səhiyyə naziri və Gəncə şəhərinin general-qubernatoru olan Xudadat bəy Rəfibəylinin nəvəsidir. Atası tərəfdən isə Məmmədxanlılar nəslindəndir. Soy adları ulu babası, Çiyni və bir para kəndlərin mülkədarı Məmmədyar oğlu Məmməd xanla bağlıdır. Bayat boyundan, Şahsevən tayfasından olan Məmməd xan XIX əsrin ortalarında rus əsgərləriylə toqquşmadan sonra zindana atılır və orda zəhərlənərək öldürülür. Məmmədxanın nəticəsi, Rəsulun atası İbrahim Məmmədxanlı Göyçayda mirzəlik edər və ticarətlə məşğul olarmış. 1915-ci ildə Bakı-da vəfat etmiş və Çəmbərəkənddə dəfn edilmişdir.

1913-cü il iyunun 29-da Gəncədə anadan olmuş Nigar xanım Rəfibəyli məşhur Rəfibəylilər nəslindəndir. Ata tərəfdən babası Ələkbər bəy Rəfibəyli – el ağsaqqalı, maarifçi, Azərbaycanda ilk siyası partiya olan "Difai" partiyasının yaradıcılarındandır.

Ələkbər bəyin yeganə oğlu, Nigar xanımın atası Xudadat bəy ilk ali təhsilli cərrahlardandır. Xarkov Tibb Universitetini bitirdikdən sonra 17 il Gəncə xəstəxanasının baş həkimi və həkimlər cəmiyyətinin sədri kimi çalışmışdır.

Anar və Z.Bünyadov

1918-ci ildə Gəncədə müstəqil Azərbaycan Cümhuriyyəti qurulan zaman Xudadat bəy Rəfibəyli Fətəli xan Xoyskinin hökümətində ilk səhiyyə naziri olmuş, bir il sonra isə Gəncə general-qubernatoru vəzifəsinə təyin edilmişdir. 1920-ci il aprel bolşevik çevrilişindən sonra həbs edilmiş, Gəncə üsyanının təşkilində ittihamlandırılaraq güllələnmişdir.

Həyatı

Anar 1945-ci ildə 10 illik musiqi məktəbinə (indiki Bülbül adına məktəb) daxil olmuş və 1955-ci ildə həmin məktəbi gümüş medalla bitirmişdir. Birinci sinifdən onuncu sinifə qədər Zemfira Səfərovayla bir yerdə oxumuşlar.

1955-ci ildə Anar Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakultəsinə, Zemfira konservatoriyaya daxil olsa da, yolları ayrılmamış, nişanlanmış, evlənmişlər. Toyları 1962-ci il yanvarın 27-də olmuşdur.

Anar və Zemfira xanımın iki övladları var. Böyük oğulları Tural ərəbşünas və diplomatdır, Xarici İşlər Nazirliyinin əməkdaşı, Azərbaycanın Rumıniyadakı səfirliyinin işçisidir. Qızları Günel isə Bakı Dövlət Universitetinin şərqşünaslıq fakültəsini bitirib.

Fəaliyyəti

Anar 1991-ci ilin martında Yazıçıların IX Qurultayında yekdilliklə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri seçilmişdir. 1997-ci il oktyabrın 30-da Yazıçıların X Qurultayında yekdilliklə yenidən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri seçilmişdir.

1991-ci ildə Azərbaycan Republikası Ali Soveti Milli Şurasının ilk iclasını Anar aparmışdır. Anar 1995-ci və 2000-ci illərdə Azərbaycan Republikası Milli Məclisin deputatı seçilmişdir. O, Milli Məclisin mədəniyyət komissiyasının sədri olmuşdur. Bu komissiyanın mədəniyyət haqqında, tarix və memarlıq abidələrinin qorunması, kinematoqrafiya haqqında və s. tərtib etdiyi qanunları parlament tərəfindən qəbul edilmişdır.

1995-ci ildə Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Komissiyasının üzvü olmuşdur.

Mükafatları

Anar bir sıra dövlət və beynəlxalq mükafatların sahibidir. 1998-ci il martın 14-də Prezident Heydər Əliyev 60 yaşı münasibəti ilə ölkənin ona ən yüksək dövlət mükafatı – İstiqlal ordeni ilə təltif etmişdir.

Əsərləri

• Ağ liman (povest)
• Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi (roman)

Filmoqrafiya

	Filmin adı	İl	Ssenari müəllifi	Əsər müəllifi	Quruluşçu rejissor	Aktyor	İştirakçı	Haqqında	Filmin növü
Fayl:Dəniz (film, 1965).jpg	Dəniz	1965	Y	N	N	N	N	N	Qısametrajlı sənədli film
Fayl:Torpaq. Dəniz. Od. Səma (film, 1967).jpg	Torpaq. Dəniz. Od. Səma	1967	Y	N	N	N	N	N	Tammetrajlı bədii film
Fayl:Qobustan (film, 1967).jpg	Qobustan	1967	Y	N	N	N	N	N	Qısametrajlı sənədli film
	Hər axşam on birdə	1968	N	Y	N	N	N	N	Tammetrajlı bədii filmi
Fayl:Bu, Səttar Bəhlulzadədir (film, 1969).jpg	Bu, Səttar Bəhlulzadədir	1969	Y	N	N	N	N	N	Qısametrajlı sənədli televiziya filmi
	Gün keçdi	1971	Y	N	N	N	N	N	Tammetrajlı bədii film
	Nəsimi	1971	Y	N	N	N	N	N	Qısametrajlı sənədli film
	Gecə işıqları	1972	Y	N	Y	N	N	N	İki hissəli bədii film
	Yığıncaq	1972	N	N	N	Y	N	N
Fayl:Xatirələr sahili (film, 1972).jpg	Xatirələr sahili	1972	N	N	N	Y	N	N	Tammetrajlı bədii film
Fayl:Var olun, qızlar... (film, 1972).jpg	Var olun, qızlar...	1972	N	N	N	Y	N	N	Tammetrajlı bədii film
Fayl:Dədə Qorqud (film, 1975).jpg	Dədə Qorqud	1975	Y	N	N	N	N	N	Tammetrajlı bədii film
	Daşlar danışanda	1976	Y	N	N	N	N	N	Qısametrajlı sənədli film
Fayl:İşgüzar adamlar (film, 1977).jpg	İşgüzar adamlar	1977	Y	N	N	N	N	N	"Mozalan" süjeti
Fayl:Dantenin yubileyi (film, 1978).jpg	Dantenin yubileyi	1978	Y	N	N	N	N	N	Tammetrajlı bədii film
Fayl:Keçən İlin Son Gecəsi (1978).jpg	Ötən ilin son gecəsi	1978	N	Y	N	N	N	N	Tammetrajlı televiziya tamaşası

Ssenari müəllifi və quruluşçu rejissor olduğu bədii filmlər

1. Sözsüz mahnı (film, 1972) (ssenari müəllifi) (quruluşçu rejissor)
2. Üzeyir ömrü (film, 1981) (ssenari müəllifi) (quruluşçu rejissor);
3. Ötən ilin son gecəsi (film, 1983) (ssenari müəllifi);
4. Qəm pəncərəsi (film, 1986) (ssenari müəllifi) (quruluşçu rejissor);
5. Evləri köndələn yar (film, 1982) (ssenari müəllifi)
6. İmtahan (film, 1987) (ssenari müəllifi);
7. Əlaqə (film, 1989) (ssenari müəllifi);
8. Təhminə (film, 1993) (ssenari müəllifi);
9. Otel otağı (film, 1998) (ssenari müəllifi);
10. Nigarançılıq (film, 1998) (ssenari müəllifi)
11. Cavid ömrü (film, 2007) (ssenari müəllifi)
12. Sübhün səfiri (film, 2012) (ssenari müəllifi)

Əsərləri əsasında çəkilmiş bədii filmlər

1. Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi (film, 1996) (Anarın eyniadlı romanı əsasında);
2. Sizə məktub var (film, 1998) (Anarın "Mən, sən, o və telefon" əsəri əsasında)
3. Aktyorun Əsgisi (2004) TRT. Türkiyə. (Anarın "Dantenin yubileyi" povesti əsasında) (ssenari müəllifi Atilla Engin, quruluşçu rejissor Feyzi Tuna, operator Koksan Kolkal, bəstəkar İlyas Mirzəyev. Rollarda Fərhan Şensoy, Suna Kesgin, Rasim Öztəkin və b.);
4. Tilsim (film, 2005) (Anarın "Vahimə" hekayəsi əsasında).

Ssenariləri əsasında çəkilmiş sənədli filmlər

1. Aşıqlar (film, 1983) (ssenari müəllifi);
2. Daş Saatın Səsi (1985) (ssenari müəllifi);
3. Dədə Qorqud Dühası (1999) (ssenari müəllifi);
4. Dağ Dağa Rast Gəlməz. (Mozalan süjeti) (ssenari müəllifi).

Ssenariləri əsasında çəkilmiş televiziya filmləri

1. Bu, Mircavaddır (film, 1987) (ssenari müəllifi);
2. Qədim Gəncə, Yeni Gəncə (????) (ssenari müəllifi) (rejissor Arif Qazıyev);
3. Dirsə xanın oğlu Buğacın boyu (film, 2000)
4. Salur Qazanın evi talandığı boy (film, 2001)

Ssenariləri əsasında çəkilmiş cizgi filmləri

1. Basatın igidliyi (film, 1988) (ssenari müəllifi).

İdeyası əsasında çəkilmiş filmlər

1. Evləri göydələn yar (film, 2010) (ideya və süjet)

Haqqında çəkilmiş sənədli filmlər

1. Anarla Üz-Üzə (1988) (Mərkəzi Televiziyanın sifarişi ilə Anar haqqında çəkilmiş iki hissəli sənədli film. Azərbaycantelefilm. Ssenari müəllifi Zeynal Məmmədov, rejissor Ramiz Mirzəyev (Həsənoğlu), operator Adil, bəstəkar Cavanşir Quliyev. Bəstəkarın ifasında səslənən mahnının sözləri Rəsul Rzanındır).
2. Anarın Anları (2008) tammetrajlı sənədli telefilm, rejissor Ramiz Həsənoğlu

İştirak etdiyi film və verilişlər

1. Salam, Zeynəb! (film, 1982)
2. Heydər Əliyev. İkinci film. Birinci (film, 1999)
3. Kinorejissor Arif Babayev (film, 2000)
4. Ayrılıq bir dənizmiş... (veriliş, 2002)
5. Müstəqillik yollarında. Dördüncü film (film, 2004)(arxiv kadrlar)
6. Böyük ömrün anları (film, 2006)
7. Maestro Niyazi (film, 2007)
8. Mətbuat fədaisi (film, 2007)
9. Üç zirvənin fatehi (film, 2008)
10. Rəfibəylilər (film, 2009)

Maraqlı faktlar

• Azərbaycanda Anar adını daşıyan ilk şəxs yazıçı Anardır. Sonralar valideynlər bu adı öz övladlarına çox vermişlər. Hazırda Anar Azərbaycanda ən çox yayılmış kişi adlarından biridir. Adın açıqlanmasında da bir-birindən fərqli 2 versiya mövcuddur. 1-ci versiyaya görə "Anar" "anmaq" ("xatırlamaq", "yada salmaq") felindən düzəldilmişdir. 2-ci versiyaya görə Anası Nigar Atası Rəsul sözlərinin baş hərflərindən ad yaradılmışdır.
• Kinoşünas Ayaz Salayevin iddiasına görə ("525-ci qəzet", 7 oktyabr, 1999) rejissor Nora Efronun çəkdiyi və baş rolda məşhur Hollivud kinoulduzu Tom Henksin oynadığı "Sizə məktub var" (You've Got Mail) filminin ssenarisi Anarın "Mən, sən, o və telefon" əsəri əsasında qurulub. Kinoşünasın bu fikrə gəlməsinə adıçəkilən hekayənin Amerikada çap olunması da əsas verib.

Xarici keçidlər

• Anarın əsərləri