Dario Fo

Dario Fo
it. Dario Fo
Doğum adı	Dario Luigi Angelo Fo
Doğum tarixi	24 mart 1926(1926-03-24)[…]
Vəfat tarixi	13 oktyabr 2016(2016-10-13)[…] (90 yaşında)
Vəfat səbəbi	tənəffüs yolları xəstəliyi[d]
Dəfn yeri	Milan monumental qəbiristanlığı[d]
Təhsili	Brera Akademiyası
Fəaliyyəti	teatr rejissoru, teatr aktyoru, ssenarist, bəstəkar, dramaturq, kino aktyoru, illüstrasiyaçı, rəssam, şair, səhnə dizayneri, yazıçı, kostyum dizayneri[d], aktyor, vizual incəsənət rəssamı
Fəaliyyət illəri	1950–2016
Janr	komediya
Üzvlüyü	Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası
Mükafatları	Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı (1997)
dariofo.it
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Dario Fo — dramaturq, aktyor, rejissor.

Həyatı

Dario Fo 1926-cı il, martın 24-də İtaliyanın balaca bir şəhəri olan Cianoda kasıb ailədə anadan olmuşdur. Atası dəmiryolu stansiyasının müdiri idi.

1940-cı ildə gənc Dario Brera Bədii Akademiyasında oxumaq üçün Milana getmişdir. İkinci Dünya müharibəsi bitəndən sonra isə o, Politexnik institutuna qəbul olunsa da, diplom almaq üçün lazım olan bir neçə imtahanı vermədiyindən təhsilini tam bitirə bilmir.

Bu ərəfədə onu səhnə dizaynı və teatr dekorasiyalarının yaradılması cəlb edir. 1950-ci ildə böyük Franko Parenti məmnuniyyətlə Darionu öz teatr kompaniyasına qəbul edir.

Bir müddət isə o hətta memar köməkçisi işində belə çalışır, lakin tikintidə korrupsiyanın baş alıb getməsindən pərişan olaraq bu işi atır.

1951-1952-ci illərdə Dario Fo "Körpəcə" seriyasından olan monoloqları ilə olduqca uğurlu alınan debüt edir. Bu seriya İtalyan milli radiosunda şəxsi şouya, Fo isə məşhur simaya çevrilir.

1954-cü il, iyunun 24-də o, aktrisa Franke Rame ilə evlənir. O vaxtdan da aktrisa uzun illər boyu Fo – Rame teatr kompaniyasının ayrılmaz hissəsinə, Dario Fonun isə həmkarına və köməkçisinə çevrilir.

Dario Fo həm də pyes müəllifi kimi tanınırdı (ən məşhur pyesi "Anarxistin təsadüfi ölümü"dür), o, həm də rejissor idi, səhnə və kostyumlar üzrə rəssam kimi işləyirdi, hərdən isə öz tamaşaları üçün musiqi də bəstələyirdi.

1955-ci ildən Dario Fo uğurlu kinematoqrafçılığa başlayır, Skarpelli, Skola, Pinelli və Ponti ilə birlikdə səhnələr hazırlayır. 1957-ci, 1958-ci illərdə Fo – Rame teatr kompaniyası Milanın Pikkolo Teatrosundakı debütündən sonra bir illik turne ilə bütün İtaliyanı dolaşır. 1961-ci ildə isə artıq Stokholmda, sonra Polşada ilk çəxəşlarını edirlər. Dario Fonun teatrı dünyanın 73 ölkəsində olmuşdur.

1968–1969-cu illərdə Fo və Rame 30-adək gənc aktyor və səhnə işçisindən ibarət "Nyova stsena" yeni, müstəqil teatr kompaniyası yaratdırlar.

1976-1977-ci illərdə Fo RAİ 2-nin dəvətiylə televiziyayada ilk işinə başlayır. 1981-ci ildə Kopenhagen universiteti Dario Fonu Sonninq mükafatı ilə təltif edir və Fo bu mükafatı Frankeyə hədiyyə edir. 1990-1991-ci illərdə Dario Fo yeni monoloqları ilə səhnəyə qayıdır.

1997–ci ildə "orta əsrlər təlxəkləri kimi hakimiyyəti və avtoriteti tənqid, əzilmişlərin ləyaqətini müdafiə etdiyinə görə" Dario Foya Nobel mükafatı təqdim edilir.

Dario Fo və Franke Rame bütün yaradıcı həyatları boyunca hərdən hətta siyasi müvarizəyə çevrilən aktiv ictimai həyat da yaşayıblar. Fonun bir çox satirik komediyalarında, o cümlədən "Anarxistin təsadüfi ölümü" pyesində sosial qrotesk karikatura dərəcəsinə çatmışdır.

1986-cı ilə qədər Dario Fo hazırda dünyanın 48 ölkəsində səhnələşdirilməkdə olan qırx pyes yazmışdır.