Dao de tszin

Tao Te Çinq (Dao De Tszin)

Tao Te Çinq, Qədim Çin fəlsəfəsi olan Taoizmə aid kitabdır.

Tao Te Çinqin tarixi

Tao Te Çinq ənənəyə görə eramızdan əvvəl 600-cü illərdə yazılmışdır. Kitabın müəllifi taoist mütəfəkkir Lao Tszı (və ya Lao Zı, mənası "Qoca Usta") hesab olunur. Rəvayətə görə Lao Tszı sarayda arxiv baxıcısı imiş. Lakin kitabin müəllifliyi və yazılış tarixi tam təyin edilməmiş hesab olunur. Tao Te Çinqin mətninin daha əvvəlki dövrlərə aid olduğu, eramızdan əvvəl 6-cı əsrdə onun sadəcə olaraq qələmə alındığı hesab edilir.

Tao Te Çinq özündən sonra gələn fəlsəfi və dini cərəyanlara, o cümlədən Neo Konfusianizmə və Çin Buddizminə dərin təsir göstərmişdir.

Tao Te Çinq 250 dəfədən çox müxtəlif dillərə tərcümə edilmişdir.

Kitabın adının tərcüməsi

Tao Te Çinq adı müxtəlif formalarda tərcümə oluna bilər.

Tao (Dao) – sözü əsasən "yol" kimi tərcümə olunsa da, "cığır", "kök", "metod" mənalarını da verir.

Te (De) – sözü ümumiyyətlə "fəzilət", əlavə olaraq "daxili potensiya", "daxili qüvvə" kimi izah edilir.

Çinq (Tszin) – sözü "qanun", "norma", "kitab" kimi tərcümə oluna bilər.

Beləliklə, kitabın adını ümumiyyətlə "Yol və Fəzilət Kitabı" kimi tərcümə etmək olar.

Kitabın yazılış qaydası

Tao Te Çinq klassik Çin dilində, şer formasında yazılmışdır. Hətta yaxşı təhsil görmüş müasir çinlilər üçün bu dili başa düşmək çətindir. Kitabın indiyə qədər tapılmış ən qədim versiyası eramızdan əvvəl 300-cü illərə aid edilir. Bu versiya ipək saplarla birləşdirilmiş 800 bambuk lövhəcik üzərinə yazılmış təqribən 13,000 heroqlifdən ibarətdir. Kitabın ipək və kağız üzərinə yazılmış qədim versiyaları da mövcuddur.

Tao Te Çinqin indi istifadə olunan versiyası 81 qisa hissədən – çjanlardan və təqribən 5,000 heroqlifdən ibarətdir.

Kitab iki hissəyə bölünür: 1 – 37 çjanlar Tao Çinqə (Yol Kitabı), 38 – 81 çjanlar isə Te Çinqə (Fəzilət Kitabı) aiddir.

Tao Te Çinq kitabından bəzi nümunələr

Azərbaycan dilində Tao Te Çinqin tərcüməsi yoxdur. Aşağida kitabın ingilis dilinə müasir tərcüməsindən hissələr və həmin sətirlərin azərbaycan dilinə tərcüməsi verilir. İngilis dilinə tərcümənin müəllifi Enq Tionq Tandır.

Çjan 33

Transcend over others

Strong

Self-transcend

Real power

Başqalarına üstün gəlmək

Qüvvətli

Özünə üstün gəlmək

Əsl qüvvə

Çjan 42

İn və Yan

Dao gave birth to One

One to Two

Two to Three

Three to others

Yol biri yaratdı

Bir ikini

İki üçü

Üç bütün başqalarını

Bu sətirləri adətən belə şərh edirlər: Yol (Xaos) Tsi nəfəsini yaratdı, Tsi İn və Yanı yaratdı. İn və Yandan Yer, Göy və İnsan yarandı, onlar isə bütün başqa şeyləri yaratdılar.

Çjan 44

Obsession must lead to huge waste

More treasure more lost

Thus

Contentment

Disgrace not

Knowing limits

Hazards not

Aludə olmaq böyük itgiyə gətirər

Sərvət nə qədər böyükdürsə itki də o qədər çoxdur.

Beləliklə

Məmnuniyyət var (İnsan taleyindən razıdırsa)

Utanmaq yox

Məhdudiyyət bilmək (İnsan aza qane ola bilirsə)

Təhlükə yox

Çjan 46

Nothing more disastrous than insatiability

Nothing more blameworthy than obsession

Heç nə doymazlıq qədər fəlakətli deyil

Heç nə aludə olmaq qədər töhmətə layiq deyil

Mənbə

• 老子道德經: A paragon ebook, LAO ZI most-comprehensive ebook for FREE in PDF & HTM format, contains 50 translations in 6 different layouts, by Sanmayce.
• Антология даосской философии. (1994). Составители: В. Малявин, Б. Виногродский. Москва. Товарищество «Клышников – Комаров и К»
• 老子 Lǎozĭ 道德經 Dàodéjīng – 拼音 Pīnyīn + 王弼 WángBì + 馬王堆 Mǎwángduī + 郭店 Guōdiàn