Ərdəbil ostanı: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
AvicBot (müzakirə | töhfələr)
k r2.6.8) (Robot: Modifying hr:Ardabil (pokrajina) to hr:Ardabilska pokrajina
Sətir 71: Sətir 71:
* Qədim təpələr: Qara Şirvan, Narınc təpə, Sərgin, Ağ İmam, Qour təpəsi, Olo təpəsi, Karkaq təpəsi.
* Qədim təpələr: Qara Şirvan, Narınc təpə, Sərgin, Ağ İmam, Qour təpəsi, Olo təpəsi, Karkaq təpəsi.
* Şam Absi və Karğan məzarlıqları
* Şam Absi və Karğan məzarlıqları
* Şater Qünbadi şəhər gülləsi
* Şater Günbədi şəhər gülləsi
* Daxmeh Sanqi mağarası
* Daxmeh Səngi mağarası
[[ərdəbil bazarı]]• [[sərin istı suları]]• [[aluars pıstı]]• [[savalan dağı]]• [[nüevər gölü]]• [[şülə lər dərə sı]]• [[qız qalası]]• [[tarixi təpə lər]]• [[gılarlı gülü]]• [[fındıq lıq meşə sı]]• [[heyəran gərdə nə sı]]• [[antrupuluju müzə sı]]
[[ərdəbil bazarı]]• [[sərin istı suları]]• [[aluars pıstı]]• [[savalan dağı]]• [[nüevər gölü]]• [[şülə lər dərə sı]]• [[qız qalası]]• [[tarixi təpə lər]]• [[gılarlı gülü]]• [[fındıq lıq meşə sı]]• [[heyəran gərdə nə sı]]• [[antrupuluju müzə sı]]



18:49, 9 fevral 2013 versiyası

Bu məqalə Ərdəbil ostanı haqqındadır. Digər mənalar üçün Ərdəbil (dəqiqləşdirmə) səhifəsinə baxın.
Fayl:Ərdəbil İyaləti.jpg
Ərdəbil İyaləti

Ərdəbil ostanı - İranın şimal-qərbində ostan. Mərkəzi Ərdəbil şəhəridir.

1994-cu ildə Şərqi Azərbaycan ostanından ayrılıb.

Şəhərlər:

Coğrafiya

Ərdəbil ostanı

Sahəsi 17 881 km²-dir[1] . Ərdəbil vilayətinə 9 bölgə daxildir: Ərdəbil, Xalxal, Meşkinşəhr, Germi (Muğan), Biləsuvar, Parsabad, Nir, NəminGivi. Vilayətin 5 bölgəsinin (Parsabad, Biləsuvar, Germi, Meşkinşəhr və Nəmin) Azərbaycan Respublikası ilə 282,5 km sərhədi vardır. ArazBəlha çayları həmin sərhədin 159 km uzunluğunu təşkil edir. AslandüzBiləsuvar məntəqələri vasitəsilə bölgə Azərbaycan Respublikası ilə əlaqə yaradır. Ərdəbil-Astara yolu Heyrandan keçərək Ərdəbili Rəşt, Qəzvin və Tehran ilə birləşdirir.

Ərdəbilin müxtəlif coğrafi-iqlimi şəraiti vardır. Ərdəbil vilayəti əsasən dağlıq hissədən ibarətdir. Vilayəti məşhur Savalan, TalışBozquş dağları əhatə edir. Vilayətin ən yüksək zirvəsinin hündürlüyü 4 811 metrdir. Ümumiyyətlə Ərdəbil İranın ən soyuq bölgəsidir. İlin 5-8 ayı havalar soyuq keçir. Vilayətin iqlimi soyuq qış və sərin yay ilə xarakterizə edilir. Biləsuvar bölgəsi yüksək dağ zonasında yerləşir. Yayı isti, qışı isə sabitdir. Parsabad bölgəsi də böyük dağ zonasında yerləşir. Buranın iqlimi mülayim istidir. Muğan bölgəsi bütün ölkədə inkişaf etmiş kənd təsərrüfatı və heyvandarlıqla tanınır. Germi bölgəsi alçaq və hündür dağ silsilələrinin arasında yerləşir. Yayı istidir, qışı isə mülayim. Xalxal bölgəsi dağlıq zonadır. Qışı soyuqdur, yayda havalar sabitdir. İlin 5 ayı burada güclü qar və şaxta olur, bu da Əsalem-Xalxal yolunun Talış dağlarından keçən hissəsinin bu dövrdə tez-tez bağlanmasına səbəb olur. Meşkinşəhr bölgəsi Savalan dağının qərbində yerləşir və dağətəyi zonanı əhatə edir. Qışı soyuqdur, yayı isə mülayim.

Şəhristanları

Fayl:Ərdəbil Ostanının Şəhristanları.png
Ərdəbil Ostanının Şəhristanları

Ərdəbil ostanı inzibati cəhətdən 9 şəhristana ayrılır[2] : Ərdəbil şəhristanı , Biləsuvar şəhristanı , Parsaabad şəhristanı , Xalxal şəhristanı , Kovsər şəhristanı , Germi şəhristanı , Meşkinşəhr şəhristanı , Nəmin şəhristanıNir şəhristanı .

Əhali

Ərdəbil ostanında toplam 1181 yaşayış məntəqəsi mövcuddur .[3] 2006-cı ildə İranda aparılmış siyahıyaalmanın nəticəsinə əsasən vilayət əhalisinin rəsmi sayı 1,228,155 nəfər, urbanizasiya isə 58,26%-dir .[4]

Etnik tərkibi

Osatan əhalisinin mütləq əksəriyyəti Azərbaycan türklərindən[5][6] , az sayda talışlardantatlardan ibarətdir .

Dini mənsubiyyəti[7]

Vətəndaşlığı[8]

Tarix

Ərdəbil bölgəsinin tarixi Azərbaycan tarixinin tərkib hissəsidir. Əksər İran tarixçiləri belə hesab edirlər ki, bu şəhər Sasani hökmdarı Firuz (457-489) tərəfindən tikilmiş və Ərdəbilin 1500 illik tarixi vardır. Lakin, daha əvvəllər hərbi və siyasi nöqte nəzərdən Ərdəbil Nəxamənçilər dövründə ən mühüm şəhərlərdən biri olmuşdur və Fars imperiyasının şimalda əsas hərbi bazası sayılırdı. Avestaya istinad edərək demək olar ki, Zərdüşt "Dan Usta" çayının (indiki Araz) yaxınlığında anadan olmuş, "Avesta" kitabını Savalan dağının yerləşdiyi zonada yazmış və öz dinini Ərdəbil şəhərində təbliğ etməyə başlamışdır.

Ərəblərin işğalı zamanı Ərdəbil İranın ən böyük şəhərlərindən biri idi və bu şəhərin qala qapılarında ərəb xilafətinin qoşunları müvəffəqiyyətsizliyə uğramışdılar. Vaxtilə Ərdəbil yerli hökmdar Bani Sağın hərbi qərargahı olmuşdur. O öz paytaxtını Marağadan Ərdəbilə keçirmişdir və monqolların işğalına kimi Ərdəbil Azərbaycanın paytaxtı olaraq qaldı. Səfəvilər dövlətinin banisi Şah İsmayılın siyasəti nəticəsində bütün İran əraziləri birləşmiş və Səfəvilər dövlətinin paytaxtı Təbriz şəhəri olmuşdur və bu I Şah Abbasın dövrünədək davam etmişdir. 1528-ci ildə Səfəvilərin hakimiyyəti dövründə iqtisadi və siyasi cəhətlərdən Ərdəbil İranın ən mühüm şəhərlərindən biri idi. Ərdəbil şəhərinin İranı Avropa ilə birləşdirən mühüm ticarət yolunun üstündə yerləşməsi şəhərin inkişafına böyük təkan vermiş və bu İranın Gilan vilayətindən Avropaya ipək ticarətini və Avropa mallarının İrana gətirilməsində Ərdəbilin ticarət məyrkəzinə çevrilməsinə səbəb olmuşdur.

Ərdəbil indiki dövrdə

İndiki dövrdə Ərdəbil bölgənin ən iri və mühüm şəhərlərindən biridir və burada çoxlu tarixi abidələr mövcuddur, əsasən Səfəvilər dövrünə aiddirlər. Bundan başqa Azərbaycan Respublikasına gedən əsas avtomobil yolu Ərdəbildən keçir. Zəngin təbiəti ilə məşhur olan bölgənin ərazisində bir neçə çay və isti bulaqlar axır. Bu səbəbdən Ərdəbil turizm mərkəzinə çevrilmişdir və bura hər il minlərlə turist axını olur.

Şəhərin gözəl tarixi abidələri, özünəməxsus memarlıq ənənələri, müqəddəs məscidləri, kilsələri, qədim körpüləri Ərdəbilə xüsusi əzəmət verir. Ticarət mərkəzi olan Ərdəbil bazarı xüsusi memarlıq tərzində tikilmişdir. Bundan başqa bölgənin təbiəti insanları valeh edir. Savalan dağının ətrafında gözəl təbii vadiləri, Səreynin soyuq bulaqları turistlərin istirahətinə yazda və yayda yaxşı şərait yaradır. Şurabil və Neor göllərinin ətrafında yaradılan istirahət zonaları beynəlxalq turizm standartlarına uyğundur. Bölgənin Azərbaycan Respublikası ilə sərhəd olması, Ərdəbilin iqtisadiyyatına və turizm infrastrukturunun inkişafına böyük təkan verir.

Tarixi, mədəni, turizm mərkəzləri

  • Ərdəbildən 48 km Neur gölü
  • Şorəbil gölü
  • Balıqlı Çayın sahilləri
  • Savalan dağının və ətraf meşələrin vəhşi yasamı
  • Gürgür şəlaləsi (Savalan dağı)
  • Səreyn isti bulağı
  • Bila Darq mineral bulağı
  • Ərdəbildə Şeyx Səfi türbəsi
  • Şeyx Əminəddin Cəbrayıl türbəsi
  • İmamzadə Salehin məqbərəsi
  • Mirzə Əli Əkbər, Cümə məscidləri, Müqəddəs Məryəm kilsəsi,
  • Qara su, Yeddi göz, İbrahim Abar Yaquvayeh, Seyid Abad Samian, Kolxoran, Nir, Almas, Şarh çay, Qulandə körpüləri
  • qədim hamamlar - Oç Dakkan, Pir Zərgər, Mirzə Həbib, Hacı Şeyx, Molla hadi, Səfəvilər və Hacı Rəhim
  • Qədim bazar tikintisi
  • Ərdəbilin qədim tikintileri
  • Qədim təpələr: Qara Şirvan, Narınc təpə, Sərgin, Ağ İmam, Qour təpəsi, Olo təpəsi, Karkaq təpəsi.
  • Şam Absi və Karğan məzarlıqları
  • Şater Günbədi şəhər gülləsi
  • Daxmeh Səngi mağarası

ərdəbil bazarısərin istı sularıaluars pıstısavalan dağınüevər gölüşülə lər dərə sıqız qalasıtarixi təpə lərgılarlı gülüfındıq lıq meşə sıheyəran gərdə nə sıantrupuluju müzə sı

Xarici keçidlər

İstinadlar

  1. World Gazetteer :Iran: divisions administratives (population et superficie)
  2. Ostandari Ardabil
  3. H.Q.CityMap.com :Cities in Ardabil:...Ardabil consists of about 1181 cities or localities.
  4. Statistical Center of İran
  5. Cultural Centre of the İslamic Republic of İran in Ottawa-Canada :Provinces & Cities:...The majority of Ardebil province's population is composed of Azerbaijanis.
  6. Güney Azərbaycan Milli Oyanış Hərəkatı (GAMOH) :Astara şəhəri
  7. (Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran): 2. 15. Population by religion and ostan, 1385 census
  8. (Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran): 2. 19. Population citizenship and ostan, 1385 census

Həmçinin bax

Şablon:Ərəblə