Siyəzən rayonu: Redaktələr arasındakı fərq
k Bot redaktəsi əlavə edilir: sq:Siazan (rajon) |
k r2.7.2) (Bot redaktəsi çıxardılır: sr:Sijazan dəyişdirilir: ms:Daerah Siazan |
||
Sətir 136: | Sətir 136: | ||
[[ko:시얘잰 주]] |
[[ko:시얘잰 주]] |
||
[[mk:Сиазан (округ)]] |
[[mk:Сиазан (округ)]] |
||
[[ms:Siazan]] |
[[ms:Daerah Siazan]] |
||
[[nl:Siyəzən (district)]] |
[[nl:Siyəzən (district)]] |
||
[[pl:Rejon Siyəzən]] |
[[pl:Rejon Siyəzən]] |
||
Sətir 144: | Sətir 144: | ||
[[sh:Siazan]] |
[[sh:Siazan]] |
||
[[sq:Siazan (rajon)]] |
[[sq:Siazan (rajon)]] |
||
[[sr:Sijazan]] |
|||
[[tr:Siyezen Rayonu]] |
[[tr:Siyezen Rayonu]] |
||
[[vi:Siazan (quận)]] |
[[vi:Siazan (quận)]] |
21:56, 4 mart 2013 tarixindəki versiya
Bu məqalə Siyəzən rayonu haqqındadır. Şəhər üçün Siyəzən (şəhər) səhifəsinə baxın. |
Siyəzən rayonu | |
---|---|
|
|
Ölkə | |
İnzibati mərkəz | Siyəzən |
İcra başçısı | Novruz Novruzov |
Tarixi və coğrafiyası | |
Yaradılıb | 11 fevral 1940 |
Sahəsi |
|
Hündürlük | 183 m |
Əhalisi | |
Əhalisi | 38.400[1] nəfər |
Rəqəmsal identifikatorlar | |
ISO kodu | AZ-SIY |
Telefon kodu | 994 23 |
Poçt indeksi | AZ 5300 |
Avtomobil nömrəsi | 53 |
Rəsmi sayt | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Siyəzən — Azərbaycan Respublikasında rayon. İnzibati mərkəzi Siyəzən şəhəridir.
Tarixi
Siyəzən rayonu 2 fevral 1992-ci ildə yaradılıb. Lakin Siyəzən rayon kimi ilk dəfə Dəvəçi rayonunu bir hissəsində 11 fevral 1940-cı ildə təşkil olunmuş və 1959-cu ildə ləğv edilərək yenidən Dəvəçi rayonunun (indiki Şabran) tərkibinə verilmişdir. Rayonun ümumi sahəsi 0,70 min kv. km-dir.
Coğrafi mövqeyi
Siyəzən rayonu Azərbaycanın şimalında, Böyük Qafqaz dağları ilə Xəzər sahilində olan Samur-Dəvəçi ovalığında yerləşir. Ovalığın cənub-şərqində yarımsəhra landşaftı, dağətəyi hissələrdə isə boz-çəmən, şabalıdı-qəhvəyi, qismən qara torpaqlar yerləşməklə, meşə-çəmən landşaftı xarakterikdir. Ərazisi əsasən neft və təbii qaz, həmçinin əhəng daşı, çınqıl, gil və s. təbii ehtiyatlarla zəngindir. Siyəzən rayonunun ərazisindən respublika əhəmiyyətli avtomobil və dəmir yolları keçir. Bakı-Quba magistral avtomobil yolunun 40 kilometri, Bakı-Mahaçqala dəmir yolunun isə 47 kilometri rayon ərazisinə düşür. Rayon ərazisində 4 dəmir yolu stansiyası fəaliyyət göstərir. Bunlar Qızıl-Burun, Zarat, Siyəzən, Gil-gilçay dəmir yolu stansiyalarıdır.
Relyefi
Təbiəti
İqlimi
Rayonda yarımsəhra və quru çöl iqlimi hakimdir.
Əhalisi
Siyəzən rayonunun əhalisi 38,4 min[1] nəfərdir (1 yanvar, 2011). Əhalinin orta sıxlığı hər kv. km-ə 55[1] nəfər (1 yanvar, 2011) düşür. Rayonun kənd əhalisi (33,39%) şəhər əhalisinə (65,61%) nisbətən azdır (13-22 aprel, 2009 s.a. əsasən).[1] Ümumi əhalinin isə 49,8%-ni kişilər, 50,2%-ni qadınlar təşkil edir. 2009-cu il siyahıya almasına görə əhali əsasən azərbaycanlılardan ibarətdir, həmçinin rayonda ləzgilər, ruslar, türklər, tatar, ukraynalılar və digər millətlərin nümayəndələri də yaşayır.[1]
Etnik qrup | 2009[1] s.a. |
---|---|
Cəmi | 37 654 |
azərbaycanlı | 37 343 |
ləzgi | 150 |
rus | 71 |
türk | 65 |
tatar | 6 |
ukraynalı | 3 |
digər | 16 |
Görkəmli şəxsləri
- Füzuli Hacıyev — Siyəzən və Lerik rayonlarının keçmiş icra başçısı, tarix elmləri namizədi.
- Namiq Abdullayev — yazıçı.
- Bəybala Xutkar oğlu Abbasov — tibb elmləri doktoru, professor.
İqtisadi xarakteristikası
Siyəzən rayonunun iqtisadiyyatının əsasını neft və qazçıxarma sənayesi təşkil edir. Rayonun ümumi məhsul buraxılışı 2005-ci ildə 39,3 mln manat olmuşdur. Rayonda pərakəndə əmtəə dövriyyəsi isə 12.7 mln manatdır. Həmçinin rayonda 2005-ci ildə 11,7 mln manat dəyərində sənaye məhsulu istehsal olunmuşdur. Kənd təsərrüfatında isə taxılçılıq, heyvandarlıq və tərəvəzçilik mühüm yer tutur. 2005-ci ildə 21,6 mln manat dəyərində kənd təsərrüfatı məhsulları istehsal olunmuşdur ki, onun da çox hissəsi heyvandarlığın (92,7%) payına düşür. Son illər rayonda quşçuluq daha yaxşı inkişaf etmiş sahələrdən hesab olunur. Hazırda rayon ərazisində "Siyəzən-Broyler" ATSC fəaliyyət göstərir.
Mədəniyyət, təhsil və səhiyyə müəssisələri
Siyəzəndə 6 orta təhsil məktəbi var.
Maddi-mədəni irsi
Dünya əhəmiyyətli abidələr:
- Beşbarmaq paralel müdafiə səddi (IV-VII əsrlər) — Bu istehkam Beşbarmaq dağının ətəklərindən Xəzər dənizinə qədər uzanırdı. Səddin bir hissəsi qalıb. Dağın ətəyində daşlardan, düzənlikdə iri çiy kərpicdən sədd bir-birindən 200 m. aralı iki divardan ibarət idi.
- Gil-gilçay müdafiə istehkamlar kompleksi (V əsr) — Abidə Siyəzən rayonunun Yenikənd, Kolanı, Eynibulaq, Daşlı Calğan, Qala-altı kəndlərindən keçərək Çıraq qala ilə birləşir.
Ölkə və yerli əhəmiyyətli abidələr:
- Pir Xəlil türbəsi (XVIII əsr) — Gil-Gilçay qəsəbəsində yerləşir. Hazırki dövrə qədər salamat qalmışdır.
- Qala qalıqları – Dindar qalası (orta əsrlər) — Sədan kəndindən təxminən 3 km qərbdə dağın zirvəsində yerləşir. Bu qalanın bürclərindən birinin yalnız qalıqları qalmışdır.
- Şeyx Heydər türbəsi (XV əsr) — qədim Şıxlar kəndinin qalıqlarından qərbdə kənd qəbiristanlığının içərisindədir. Türbə uçulub dağılmışdır.
- Karvansaray qalıqları (XV-XVII əsrlər) — Bakı-Dəvəçi şosse yolunun 87 km. sağ tərəfində yerləşir.
- Şəhərgah (orta əsrlər) — Siyəzən şəhərinin şimal hissəsində yerləşir.
- Su ovdanı (1906) — Zarat kəndinin yaxınlığında yerləşir.
- Daş mağara — Dib kəndində yerləşir.
- Dəmiryol vağzalı (1898) — Gil-Gilçay stansiyası.
- Dəmiryol vağzalı (1913) — Zarat stansiyası.
- Su kəməri (1906) — Siyəzən şəhərinin yaxınlığında yerləşir.
- Dəmiryol vağzalı (1913) — Qızılburun stansiyası.
- Su anbarı (1913) — Qızılburun stansiyasının yaxınlığında yerləşir.
Xatirə abidələri:
- Cəfər Cabbarlının heykəli.
- Mikayıl Müşviqin heykəli.
- "1941-1945" abidə kompleksi.
- "20 Yanvar" abidə kompleksi.
- "Neftçi şəhidlər" abidə kompleksi.
Mətbəx
Yerli media
"Çıraq" qəzeti rayonun yerli media, mətbuat orqanıdır.
Şəkillər
-
Beşbarmaq Piri
-
Siyəzən Rayon İcra Hakimiyyəti