Xurma: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
MerlIwBot (müzakirə | töhfələr)
k Bot redaktəsi əlavə edir: sv:Sharonfrukt
Legobot (müzakirə | töhfələr)
k Bot: Migrating 30 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q165258 (translate me)
Sətir 66: Sətir 66:


[[Kateqoriya:Meyvə bitkiləri]]
[[Kateqoriya:Meyvə bitkiləri]]

[[ab:Ахәырма]]
[[ar:تين كاكي]]
[[be:Хурма]]
[[cv:Хурма]]
[[da:Ibenholt]]
[[de:Diospyros]]
[[en:Diospyros]]
[[eo:Diospiro]]
[[es:Diospyros]]
[[et:Eebenipuu]]
[[fi:Eebenpuut]]
[[fr:Diospyros]]
[[hsb:Ebenowc]]
[[id:Diospyros]]
[[it:Diospyros]]
[[ka:ხურმა]]
[[lt:Juodmedis]]
[[lv:Ebenkoki]]
[[my:တည်ပင်]]
[[nl:Diospyros]]
[[nn:Sharon]]
[[pl:Hurma]]
[[pt:Diospyros]]
[[ru:Хурма]]
[[simple:Diospyros]]
[[sr:Абонос]]
[[sv:Sharonfrukt]]
[[tr:Diospyros]]
[[uk:Хурма]]
[[vi:Chi Thị]]

20:59, 8 mart 2013 versiyası

Xurma
Elmi təsnifat
Beynəlxalq elmi adı
Diospyros virginiana çiçəyi
Diospyros kaki meyvəsi
Diospyros kaki meyvəsi

Xurma (lat. Diospyros) — Ebena-Ebenaceae fəsiləsindən olub, bir sıra subtropik ölkələrdə (Cənubi Asiya, Afrika, Amerika ölkələrində) geniş yayılmışdır. Xurma birtoxumlu, ətirli və şirin dadlı meyvədir. Yetişəndə qırmızı və ya qonur-qırmızı rəng alır. Lət hissəsi şirin və dadlıdır. Xurma ağacı çox məhsuldar bitkidir, onun müxtəlif növləri vardır. Azərbaycanda becərilən xurma (Şərq xurması - Diospyros kaki), əsasən Lənkəran zonasında (Astara, Lənkəran, Masallı), bundan başqa, Göyçay, Ağdaş, Ağdam, Gəncə, Zaqatala rayonlarında becərilir. Şərq xurmasından başqa Azərbaycanda iki növ yabanı xurmaya da rast gəlinir. Bunlar da Qafqaz xurması (Diospyros lotus) və Virgin xurması (Diospyros virginiana) adlanır.

Azərbaycanda becərilən şərq xurmasının tərkibində 13-16% qlükoza və fruktoza şəkəri, 0,8%-ə qədər üzvi turşular, aşı maddələri, karotin, C vitamini və yod birləşmələri olduğuna görə onun mühüm müalicəvi əhəmiyyəti vardır. Şərq xurmasını zəiflik, qanazlığı, vitamin azlığı, xroniki mədə-bağırsaq xəstəlikləri zamanı yedikdə çox faydalıdır. O, həzm prosesinin fəaliyyətini artırır, maddələr mübadiləsini nizama salır, həmçinin triotoksikoz, ürək-damar sistemi xəstəliklərinin müalicəsinə yaxşı təsir göstərir.

Sağlamlığa faydaları

  • Beyni gücləndirir

Xurmanın insan orqanizminə böyük xeyri var. Xurmada olan fosfor, beynin ehtiyaclarını qarşılayır. Yorğunluğu aradan qaldırır. Xurmanın təsirli olduğu bir başqa sahə də sinir sistemidir. Xurmanın sakitləşdirici bir xüsusiyyəti vardır. Xurmada eyni zamanda B1 və B2 vitaminləri var. Bunlar da zehini və sinir sistemini sakitləşdirir.

  • Öskürəyin ən yaxşı dərmanı

Meyvə olaraq ən yaxşı sinə dərmanı xurmadır. Xurma bəlğəmə, nəfəs borusuna və öskürəyə qarşı istifadə olunur. Xurma, qan damarlarını yumşaldar və damar sərtliyinin qarşısını alar. Ayrıca qanı təmizləyər və təzyiqi də nizamlayar.

  • Xolestrol

Qəhvə və yağ qandakı xolesterolun yüksəlməsinə səbəb olur. Ərəblər bol miqdarda qəhvə içirlər və araşdırmalarda ərəblərdə bu xəstəlikdən əsər olmadığı ortaya çıxmışdır. Bunun səbəbini araşdıran mütəxəssislər, ərəblərin qəhvə və digər içkilərin yanında mütləq xurma yediklərini də öyrənmişlər.

  • Böyrək daşını əridir

Xurma böyrəklərin yuyunmasına yardım göstərir, onların daha yaxşı işləməsini təmin edir. Böyrək iltihabına şəfa verir. Xurmanın suyu böyrək daşlarının parçalanmasında çox faydalıdır. 6-7 ədəd xurma parçalanaraq bir stəkan suya qoyulandan bir neçə saat sonra süzülər və isidilərək gündə iki dəfə içilər. Bu 15 gün edilsə böyrək daşlarını yox edər.

  • Tumunu sovurun

Mütəxəssislər xurmanın aç qarınına yeyilməsini məsləhət görürlər. Həmçinin qabıqlarında və tumunda da bol miqdarda vitamin olduğunu söyləyirlər. Toxumunun da sovurulmasını tövsiyə edirlər.

  • Gözləri qüvvətləndirir

A vitamini ehtiva edən xurma, gözləri qüvvətləndirir. Xurma xüsusilə gecə korluğu və digər göz xəstəklərinin qarşısını alir. Xurma göz sinirlərini qüvvətləndirir.

Mənbə

  1. Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 478. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
  2. Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 1057.