Fiqani: Redaktələr arasındakı fərq
Naviqasiyaya keçin
Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Bot: Migrating 2 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q4116544 (translate me) |
Figani səhifəsinə istiqamətləndirilir |
||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
#redirect [[Figani]] |
|||
'''Fiqani''' — XVI əsrdə yaşamış Osmanlı divan şairi. Fiqani [[Sultan Süleyman Qanuni]]nin dövründə yazıb-yaratmışdır. Qanuninin şahzadələrinə həsr etdiyi ''Suriya Qəsidəsi'' Fiqaninin ən məşhur əsəridir. Şeirlərinin birində [[Osmanlı imperiyası]]nın vəziri [[Parqalı İbrahim Paşa]]nı sərt şəkildə tənqid etmiş və onun kafir adlandırmışdır. Qurulan məhkəmədə sözlərini geri götürmədiyi üçün Parqalı İbrahim Paşanın əmri ilə gənc yaşda edam edilmişdir. |
|||
== Həyatı == |
|||
Fiqani XVI əsrin əvvələrində [[Trabzon]] şəhərində anadan olmuşdur. Əsil adı Ramazandır. Gənclik dövründə [[İstanbul]] şəhərinə köçüb burada dini və tibbi biliklər aldığı ehtimal olunur. Fiqani tibbi biliklərini daha da dərinləşdirmək üçün [[İsfahan]] şəhərinə Şah Məhmədin yanına getmişdir. Fiqani İstanbul şəhərində bir müddət mirzəlik etdikdən sonra şeir yazmağa başlamışdır. İlk şeirlərini ''Hüseyni'' təxəllüsü ilə yazmış, ancaq sonra ''Fiqani'' təxəllüsünü özünə götürmüşdür. Mənbələrdə Fiqaninin nimazsız həyat tərzi keçirdiyi və içki düşkünü olması barədə bir çox sənədlər vardır. Fiqani gənclik dövründə dövlət məmurlarına yazdığı qəsidə, qəzəllər və məthiyyələr vasitəsi ilə dolanışığını təmin edirdi. Fiqani bir neçə dəfə dövlət vəzifəsinə təyin olunsada, bu vəzifələrdə uzun müddət işləməmişdir. |
|||
Dövrünün baş dəftərdarı olmuş [[İsgəndər Çələbi]] Fiqani və bir çox şairi himayə etmişdir. İsgəndər Çələbinin Fiqani və bir çox şairə maddi dəstək göstərməsi məlumdur. Fiqani bir müddətlik [[Ədirnə]] şəhərinə gəlmiş və burada Səyid Battal Qazi türbəsində yaşamışdır. Ancaq bir neçə ildən sonra yenidən İstanbul şəhərinə qayıtmışdır. Fiqaninin nüfuzu Sultan Süleyman Qanuninin şahzadələri [[Şahzadə Mustafa|Mustafa]], Mehmed və [[II Səlim|Səlim]]in [[1530]]-cu ilin yazında keçirilmiş sünnət mərasimi şərəfinə yazdığı ''Suriya Qəsidəsi'' adlı qəsidədən sonra dahada artmışdır. Qəsidə yüksək rütbəli Osmanlı məmurlarının iştirak etdiyi mərasimlərdə tez-tez oxunmuş və böyük alqış qazanmışdır. |
|||
== Ölümü == |
|||
Fiqani tərəfindən yazılmış kiçik bir şeir onun ölümünə səbəb olmuşdur. |
|||
{{cquote|''Dü İbrāhīm āmed be-deyr-i cihān Yeki büt-şiken ü yeki büt-nişān |
|||
Dünyaya iki İbrahim gəldi, biri büttləri məhv etdi, digəri isə bütləri yenidən bərpa etdi}} |
|||
Şeirdə Fiqani Dünyaya iki İbrahimin gəldiyini onlardan birinin büt dağıdan, digərinin isə büt tikən olduğunu göstərilir. Burada birinci İbrahim kimi [[İbrahim Peyğəmbər]]dən bəhs olunur. İbrahim Peyğəmbər peyğəmbərliyi dövründə, bir dəfə yeri əhalinin inandığı bütləri dağıtmışdır. Şeirin ikinci misrasında adı çəkilən İbrahim isə dövrünün vəziri Parqalı İbrahim Paşadır. Parqalı İbrahim Paşa [[Moxaç döyüşü (1526)|Moxaç döyüşü]]ndən qayıdarkən [[Budin]] şəhərindən çoxlu sayda heykəllər gətirmişdir. Heykəllərin sarayın baxçasına yerləşdirilməsindən sonra yerli əhalidə müxtəlif şübələr yaranmışdır. Bir çoxları Parqalı İbrahim Paşanın bütpərəst olduğunu və bunların büt olduğunu bildirmişdir. Fiqani Parqalı İbrahim Paşanın əmri ilə [[1532]]-ci ildə Taxtaqala adlanan ərazidə həbs olunmuş, daha sonra isə meydan adlanan ərazidə edam edilmişdir. Fiqani gənc yaşında edam olunduğu üçün tərəfindən yazılan əsərlərlərin bir çoxu günümüzə qədər gəlib çatmamışdır. |
|||
{{Parqalı İbrahim Paşa}} |
|||
[[Kateqoriya:1532-ci ildə vəfat edənlər]] |
|||
[[Kateqoriya:Edam olunanlar]] |
|||
[[Kateqoriya:Türk şairlər]] |
|||
Səhifəsinin 02:38, 14 iyun 2013 tarixinə olan son versiyası
İstiqamətləndirilir: