Sisian rayonu: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Legobot (müzakirə | töhfələr)
k Bot: Migrating 22 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q39551 (translate me)
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 32: Sətir 32:
|Bələdiyyə başçısı =
|Bələdiyyə başçısı =
|Qubernator =
|Qubernator =
|İnternet saytı =
|İnternet saytı = [http://zengezur.com/index.php?option=com_content&view=article&id=7&Itemid=10]
}}
}}



10:10, 16 avqust 2013 versiyası

Tarixi Azərbaycan əraziləri
Qarakilsə
Fayl:Qarakilsdə şəlalə.jpg
Ümumi məlumatlar
Bölgə Zəngəzur mahalı
İnzibati mərkəz Sisian
Əsası qoyulub 09.09.1930
Ləğv edilib 11 aprel 1995
İndiki adı Sisian
Adının dəyişdirilmə tarixi 02.03.1940
Sahəsi 1719 km²
Əhalisi
  • 29.768 nəf. (1989)[1]
İnternet saytı zengezur.com/index.php?o…
Xəritədə yeri
Qarakilsə xəritədə

Qarakilsə - Qərbi Azərbaycanın (indiki Ermənistan Respublikası) Zəngəzur mahalı ərazisində rayon.

Tarixi

Qarakilsə rayonu 1930-cu il sentyabrın 9-da yaradılıb. 1940-cı il martın 2-nə qədər Qarakilsə rayonu, həmin tarixdən etibarən isə Sisiyan rayonu adlandırılıb. Ərazisi 1719 kv. km-dir. Rayon mərkəzi Qarakilsə (dəyişdirilmiş adı Sisiyan) şəhəridir. Rayon mərkəzindən İrəvan şəhərinə qədər olan məsafə 217 km-dir.[2]

Coğrafi mövqeyi

Coğrafi vəziyyətinə görə Qarakilsə rayonu dörd tərəfdən Zəngəzur və Bərgüşad silsilələri və Sünik yaylası ilə əhatə olunub. Bazarçay çayı rayon boyu axıb gedir.

İri yaşayış məntəqələri

Qarakilsənin 1988-ci ilə kimi azərbaycanlıların yaşadıqları və həmin il tərk etməyə məcbur olduqları yaşayış məntəqələri: Qızılcıq, Sofulu, Murğuz, Şıxlar, Ağüdü, Bağüdü, Urud, Ərəfsə, Comərdli, Dəstəgird, Şəki.

Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət heyətinin müxtəlif fərmanları ilə rayon üzrə dəyişdirilmiş tarixi yer adları:

Qədim türk adı İndiki adı Dəyişdirilmə tarixi
Alılı Salavard 03.01.1935
Şıxlar Qızılşəfəq 02.03.1940
Qarakilsə Sisiyan 02.03.1940
Şenadağ Lernaşan 02.03.1940
Məliklər Spandaryan 04.05.1930
Dərəbas Darbas 10.09.1946
Saybalı Sarnakuk 10.09.1946
Məzrə Bartsravan 10.09.1946
Ağkənd Aşotavan 17.04.1948
Ərəfsə Arevis 03.07.1968
Təzəkənd Tasik 03.07.1968
Urud Varotan 03.07.1968

Maddi-mədəni irsi

Qarakilsə bölgəsinin çox böyük tarixi var. Burada alban mədəniyyətinə məxsus çoxlu abidə yerləşir. Təəssüf ki, həmin abidələrdən ermənilər öz tarixlərini daha qədimə aparmaq üçün istifadə edirlər. Məsələn, Urud kəndi ərazisindəki qoç heykəlləri bütün dünyaya "ermənilərin daş dövrü abidəsi" kimi təqdim olunur. Ermənilər Qərbi Azərbaycan torpaqlarındakı qəbristanlıqlarda orta əsr Azərbaycan ustaları, bədii daşyonma sənətkarları tərəfindən yaradılmış daş qoç və qoyun heykəllərini daşıyaraq İrəvan şəhərinə aparmış, onların üstündə həkk edilmiş - Azərbaycan xalqına məxsus kitabə və təsvirləri məhv edərək erməniləşdirmişlər. Qarakilisə rayonunun Urud kəndindən aparılmış qoç heykəllərin aqibəti də bu cür olmuşdur.

Qədim Azərbaycan torpağı olan Qərbi Azərbaycan ərazisinin tarixi, mədəni, dini, memarlıq abidələri ilə zəngin bir bölgə - Zəngəzur mahalının Qarakilsə rayonu ərazisindəki eramızdan əvvəl II minilliyə aid Qoşundaş tikili qalıqlarını, Zəngəzurun Səlim keçidi adlanan yerdə tikilmiş karvansaranı, Qaraqoyunlu dövlətində çuxur-Səəd əmirlərinə aid Cəfərabad türbəsini, XIX əsrin sonunda 8-ci imam Rzanın nəvəsi Mir Davudun və Qara Vəli kəndində Seyid Əhmədin məqbərələrini qeyd etmək olar.

Azərbaycanın sözügedən bölgəsində çoxlu sayda müqədəs inanc obyektləri olmuşdur. XX əsrin əvvəlində Zəngəzurİrəvan quberniyasında 391 məscid fəaliyyət göstərirdi.

Eramızdan əvvəl V-II minilliklərə aid Soyuqbulaq və Qarakilsə qayaüstü təsvirləri ilə QobustanAltaydakı qayaüstü təsvirlər arasındakı oxşarlıq, Nüvədi-Qarqadaşı yazıları ilə Orxan-Yenisey kitabələrinin dil və əlifba eyniliyi, qədim saray, qala və məbədlərin müxtəlif tarixi mənbələrdə əbədiləşən adları bu ərazilərin ən qədim dövrlərdən üzü bəri türk-oğuz boylarının ana yurdu olduğuna heç bir şübhə yeri qoymur. Kompleks antropoloji-arxeoloji tarixi tədqiqatlar göstərir ki, Cənubi Qafqaz regionunda heç vaxt erməni dövləti olmayıb. Hətta açılan qədim qəbirlərdəki insanların kəllə sümükləri də bu ərazidəki etnosların yalnız türk-oğuz tayfaları olduğunu sübut edir. Arxeoloji qazıntılar zamanı Qafqaz ərazisində ermənilərə aid heç bir mədəniyyət abidəsi tapılmayıb.

İstinadlar

  1. http://web.archive.org/web/20141222032525/http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg1.php.
  2. Qarakilsə

Xarici keçidlər

Həmçinin bax