Lahıc: Redaktələr arasındakı fərq
| Sətir 23: | Sətir 23: | ||
== Tarixi == |
== Tarixi == |
||
El bilirki sen menimsen yurdum yuvam meskenimsen |
|||
== Mədəniyyəti == |
== Mədəniyyəti == |
||
19:16, 13 noyabr 2013 tarixindəki versiya
| Lahıc | |
|---|---|
 | |
| 40°50′57″ şm. e. 48°23′01″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Rayon | İsmayıllı |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| İlk məlumat | VII əsr |
| Sahəsi |
|
| Mərkəzin hündürlüyü | 1.215 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | AZ3123 |
| Nəqliyyat kodu | 31 |
| Digər | |
| ivanovka.net | |
| |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Lahıc — Azərbaycan Respublikasının İsmayıllı rayonunun inzibati ərazi vahidində qəsəbə.
Tarixi
Mədəniyyəti
Lahıc XVIII-XIX əsrlərdə Azərbaycanın misgərlik və silah istehsalı mərkəzlərindən olub. Lahıc ustalarının misdən hazırladıqları, mürəkkəb və incə naxışlarla bəzədikləri dolça, satıl, sərnic, məcməyi, sərpuc, güyüm, aşsüzən, kəfkir, kasa, cam, qazan, çıraq və sair məmulatlar Orta Asiyada, Dağıstanda, Gürcüstanda, İranda, Türkiyədə və digər yerlərdə tanınıb.
1980-ci ildən muzey-qoruğa çevrilmiş Lahıcda həmin illərdən yadigar qalan məhəllə məscidləri, su kəməri və kanalizasiya (kürəbənd), Girdiman qalası qayğı ilə qorunur, sənətkarlıq ənənələri davam və inkişaf etdirilir.
Burada yaşayıb-yaratmış misgərlərin, zərgərlərin, sərracların, ahəngərlərin, dülgərlərin, xalçaçıların,həkkakların, nəqqaşların, dabbaqların, çəkmə və çarıq tikənlərin, və s. ustaların yaratdıqları maddi-mədəniyyət nümunələri hal-hazırda da dünyanın ən məşhur muzey və kolleksiyalarının ekspozisiyalarını bəzəməkdədir.
1717-1718-ci illərdə usta Nəcəfqulunun düzəltdiyi samovar mütənasibliyi, formasının gözəlliyi, üzərindəki bəzəkləri ilə şöhrət qazanıb. XIX əsrin ortalarında Lahıcda 200-dək misgərlik emalatxanası fəaliyyət göstərib. Lahıc ustaları odlu (tüfəng, müxtəlif tipli tapançalar və sair) və soyuq (xəncər, beybut, qılınc, bıçaq və sair) silah hazırlamaları ilə də tanınırlar. Bu silahlar ornamentlərlə bəzədilir, onlara sənətkarların möhürü vurulurdu.
Coğrafiyası və iqlimi
Qəsəbə Azərbaycanın şimalında, Böyük Qafqaz sıra dağlarının cənub yamacında dəniz səviyyəsindən 1505 m hündürlükdə yerləşir. Lahıc Girdiman çayının sahilində yerləşməklə Babadağ və Niyaldağ silsilələri ilə ahatə olunur və ona təbii qala şəraiti bəxş edir. Belə bir coğrafi məkan qədim zamanlarda Lahıcın xarici təsirlərdən, basqınlardan yaxşı müdafiə olunması üçün imkan yaratmışdır.
Əhali
1859 — 1864-cü illərdə həyata keçirilmiş kameral siyahıyaalınmaya əsasən Bakı quberniyasının Şamaxı qəzasının Lahıc kəndində 598 evdə etnik tatlardan ibarət 5.228 nəfər (2.889 nəfəri kişilər, 2.339 nəfəri qadınlar) əhali yaşayırdı.[1][2]10 sünni müsəlman ailəni çıxmaqla qalan əhali şiə müsəlmanlardan ibarət idi.[3]
1 yanvar 1886-cı il tarixinə olan məlumata əsasən Lahıc kəndində 3.817 nəfəri kişilər və 3.098 nəfəri qadınlar olmaqla cəmi 6.915 nəfər əhali yaşayırdı[4]. Onlardan 117 nəfəri (10 ailədə) bəy ailəsindən, 40 nəfəri (3 ailə) ruhani ailəsindən, 6.758 nəfəri isə (689 ailə) dövlət kəndlilərinin ailəsindən idi[1]. Kənddə yerli əhali olan lahıclardan başqa Şamaxı şəhərindən olan bir neçə ailə, Qacar Şahənşahlığı təbələri olan bəzi ailələr və Samur dairəsinin Miskincə kəndindən olan bir neçə ləzgi ailəsi yaşayırdı[1][4]. Kəndin əhalisi tamamilə müsəlman idi, təxminən 15 sünni ailəni çıxmaqla bütün əhali şiə təriqətində idi[1].
28 yanvar - 9 fevral 1897-ci il Ümumrusiya imperiyası siyahıyaalınmasına əsasən Bakı quberniyasının Şamaxı qəzasının Lahıc kəndində hər iki cinsdən toplam 5.142 nəfər əhali yaşayırdı.[5]
1959-cu il siyahıyaalınmasına əsasən qəsəbədə 1.981 nəfər (884 nəfəri kişilər, 1.097 nəfəri qadınlar) əhali yaşayırdı.[6]
1979-cu il siyahıyaalınmasına əsasən qəsəbədə 862 nəfər (359 nəfəri kişilər, 503 nəfəri qadınlar) əhali yaşayırdı.[7]
1989-cu il siyahıyaalınmasına əsasən qəsəbədə 842 nəfər (373 nəfəri kişilər, 469 nəfəri qadınlar) əhali yaşayırdı.[8]
13-22 aprel 2009-cu il tarixində aparılmış Ümumazərbaycan əhali siyahıyaalınmasına əsasən Lahıc qəsəbəsində 837 nəfər (413 nəfəri kişilər, 424 nəfəri qadınlar) əhali yaşayır.[9]
Milli tərkibi
| Etnik qrup | 1926 sa. | 1939 sa. | 1959 sa. | 1970 sa. | 1979 sa. |
|---|---|---|---|---|---|
| cəmi | 4 082 | 2 672 | 1 981 | 853 | 884 |
| azərbaycanlı | 431 | 462 | 1 962* | 842* | 882* |
| tat | 3 643 | 2 206 | * | * | * |
| rus | 6 | 1 | 15 | 8 | ... |
| erməni | ... | ... | 1 | 1 | ... |
| yəhudi | ... | 1 | ... | ... | ... |
| ləzgi | ... | 1 | ... | ... | 2 |
| digər | 2 | 1 | 3 | 2 | ... |
Lahıclar
Tanınmış şəxsiyyətləri
- Manaf Süleymanov - yazıçı, nasir, tərcüməçi, Azərbaycan Respublikası Əməkdar Mədəniyyət Xadimi
- Əli Bayramov - inqilabçı
- Şövkət Səlimova - İlk Azərbaycanlı qadın gəmi kapitanı.
Təhsilin vəziyyəti
İqtisadiyyatı
XIX əsrin birinci yarısında Rusiyanın İjevsk silah zavodunda Lahıc ustalarının təcrübəsindən istifadə olunmuşdur [mənbə göstərin]. O dövrdə Lahıcda 100-dən artıq sənət növü – misgərlik, dabbaqlıq, çəkməçilik, papaqçılıq, sərraclıq, dəmirçilik, həkkaklıq, qalayçılıq, dulusçuluq, dərzilik və s. peşələr inkişaf tapmışdı.
Turizm mərkəzi açılandan sonra, təbii, qəsəbəyə qonaq-qara axını artacaq. Odur ki, yolu da təzələmək, qaydaya salmaq lazımdır. Ulu öndər Heydər Əliyev vaxtilə buna təşəbbüs göstərmiş, qərar da vermişdi. Sonra vəziyyət dəyişdi, SSRİ dağıldı, problem həllini tapmadı. İndi zamanı yetişib, Lahıcın adına layiq rahat və təhlükəsiz yol olmalıdır. Lahıcda Xınalıq yada düşür.
Lahıclılar əsasən misgərlik, dəmirçilik, zərgərlik, xalçaçılıq və digər peşələrlə məşğuldurlar.
Bunları bütün dünyaya nümayiş etdirmək üçün göyləri lacivərd, havası saf, suları can dərmanı, küçələri izdihamlı dağ kəndi Lahıcda turizm mərkəzi yaradılması zəruridir. İndinin özündə də buraya az turist gəlmir. İrandan, Rusiyadan, Yaponiyadan, İtaliyadan və İspaniyadan respublikamıza təşrif buyuranlar əsasən Lahıcda dincəlmək istəyirlər. Lakin onlar qəsəbənin daş döşəməli küçələrinə nə qədər heyrətlənirlərsə, Lahıc yolunun vəziyyətinə bir o qədər təəssüflənirlər. Lahıc aşırımı möhtəşəm Niyaldağ silsiləsinin suayırıcındadır, hündürlüyü təqribən 1700 metrdir, dar və çətin keçiləndir.
Abidələri
Lahıc qəsəbəsinin ən möhtöşəm abidəsi Girdiman çayının sahilindəki 72 otaqlı, 3 mərtəbəli Hacı Paşa evidir. Bu ev XVIII əsrin ortalarında 14 il müddətində, Lahicın memarlıq üslubunun bütün komponentləri nəzərə alınaraq inşa olunmuşdur. Binaya giriş iki tərəfdən mümkündür: Bədəvan məscidi (bu məscid də xeyriyyəçi Hacı Paşanın şəxsi vəsaiti hesabına inşa olunub) tərəfdən, ikincisi Girdiman çayının sol sahili istiqamətdən.Bu binanı Lahıc camaatı "Hacılar həyəti" də adlandırırlar.
Lahıc Tarix-Mədəniyyət qoruğu elan olunduqdan sonra Hacı Paşa evi dövlət tərəfindən qorunan abidələrin siyahısına (səhvən Hacı Qurban evi kimi) daxil edilmiş, lakin bu möhtəşəm tarixi abidənin qorunub saxlanılması ücün heç bir iş görülməmişdir. İldən-ilə bu tarixi abidə baxımsızlıqdan uçub-dağılır.
Lahıca gələn istər yerli olsun, istər də xarici turistlər olsun, bu qədim abidəyə baxmamış buranı tərk etmirlər.
Lahıc evləri
Şəkilləri
Sənətkarlıq
Mənbə
Vikianbarda Lahıc ilə əlaqəli mediafayllar var.- İsmayıllı rayon İcra hakimiyyətinin İnternet saytı
İstinadlar
- ↑ 1 2 3 4 "Сборник материалов для описания местностей и племён Кавказа" Издание Управления Кавказского учебного округа. Выпуск двадцать девятый. Тифлись. Типография канцелярии главоначальствующего гражданскою частью на Кавказе и К.Козлавскаго. 1901./Отдел второй. стр.79
- ↑ "Сборник материалов для описания местностей и племён Кавказа" Издание Управления Кавказского учебного округа. Выпуск двадцать девятый. Тифлись. Типография канцелярии главоначальствующего гражданскою частью на Кавказе и К.Козлавскаго. 1901./Отдел второй. стр.80
- ↑ Списки населенных мест Российской Империи. По Кавказскому краю составленные и издаваемые Кавказским статистическим комитетом при Главном управлении Наместника Кавказского. LXV. Бакинская губерния. Списокь населенных мест по сведениямь 1859 по 1864 годь. Кавказскимь стататистическимь комитетомь при Главном управлении наместника кавказского. Составлен главным редактором Комитета Н. Зейдлицем. Тифлись. В Типографии главного управления наместника кавказского. 26 ноября 1870 г./Содержание: Спискок населённых мест Бакинской губернии. стр. 30
- ↑ 1 2 "Сборник материалов для описания местностей и племён Кавказа" Издание Управления Кавказского учебного округа. Выпуск двадцать девятый. Тифлись. Типография канцелярии главоначальствующего гражданскою частью на Кавказе и К.Козлавскаго. 1901./Отдел второй. стр.78
- ↑ Первая всеобщая перепись населения Российской империи 1897 г. Под ред. Н.А.Тройницкого, "Города и поселения в уездах имеющий 2000 и более жителей", С.-Петербург, 1905 г., стр.90
- ↑ Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия): Всесоюзная перепись населения 1959 г. Численность городского населения союзных республик (кроме РСФСР), их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
- ↑ Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия): Всесоюзная перепись населения 1979 г. Численность городского населения союзных республик (кроме РСФСР), их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
- ↑ Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия): Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
- ↑ Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi: İsmayıllı rayonu
- ↑ Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Шемахинский уезд (1926 г.)
- ↑ Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Исмаиллинский район (1939 г.)
- ↑ Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Исмаиллинский район (1959 г.)
- ↑ Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Исмаиллинский район (1970 г.)
- ↑ Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Исмаиллинский район (1979 г.)
Şablon:İsmayıllı rayonu kənd/qəsəbələri Şablon:İsmayıllı-qaralama