Əyyubilər dövləti

Əyyubilər Dövleti, Zengi Dövleti'nin komutanı olan Səlahəddin Əyyubi tarafından kurulan ve toprakları Mısır, Suriye, Hicaz ve Yemen'in tamamı ile ile Anadolu, Irak ve Libya'nın bir kısmını kapsayan bir Türk dövleti. Əyyubilər sülaləsinə aşağıdakı tarixi şəxsiyyətlər daxildir:

• Səlahəddin Əyyubi
• Nəcməddin Əyyubi (ing. Najm ad-Din Ayyub)
• Əsəd əl-Din Şirux (ing. Asad al-Din Shirkuh)

Kökeni

Eyyubiler Türk kökenliydi. Azerbaycan Türklerinden olan Selahaddin Eyyubi'ye kökeni sorulduğunda bizzat Türk olduğunu söylemiştir. Eyyübi hanedanı üyelerinin büyük çoğunluğunun adları, en eski Türk adlarıdır. Selahaddin'in ağabeyinin adı Turanşah'tır. Kardeşlerinin adları ise, Tuğtekin ve Böri'dir. Selahaddin'in dayısının adı, Şihabeddin Mahmut b. Tüküş idi. Selahaddin'in annesi ise özbeöz Türk'tür. Gene Selahaddin'in hanımlarından birisi olan Unar Bey kızı İsmetüddin Amine Türk'tür. İki eniştesi de Türk'tür. Bunlardan birisi, Unaroğlu Sadeddin Mesut; diğeri ise Muzafferüddin Gökbörü idi. İbn Senaül-mülk'ün, Haleb'in Selahaddin tarafından alınmasından sonra yazdığı medhiyesinin bir beyitinde, şair şöyle demektedir: "Arap milleti, Türkler'in devletiyle yüceldi. Ehl-i Salip (Haçlı) davası, Eyyüb'un oğlu tarafından perişan edildi." Səlahəddin Əyyubi ile aynı zamanda yaşamış bir Arap tarihçi İbn Kesir tarafından yazılan, 15. ciltlik önemli bir kaynak olan El-Bidaye ve'n-Nihaye adlı eserinde Səlahəddin Əyyubi hakkında Bir Türk prensi denmektedir. Yine aynı zamanda yaşayan İbnül Esir de Eyyubilerin Türklüğünü belirtmiştir.

Yapısı

Devletin kurulduğu coğrafi bölge Mısır ve çevresidir. Halkın büyük çoğunluğu Arap olmakla beraber, ordu ve idareci zümre Türk çoğunluğun kontrolündedir. Eyyübi hanedanının devlet teşkilatı, Karahanlı ve Gazneli Türk devletlerinde başlayan ve Selçuklular'la gelişen teşkilatın aynıdır. Sultan, Divan, Meşveret yani Kurultay, Üstazüddar (saray idaresi, şarapdarlık, çeşnigirlik gibi görevleri yürüten kişi), Haciblik, Silahdarlık, Emirahurluk, Davadarlık, el-mükebbis, taşdarlık, çavuşluk gibi saray teşkilatı, Türk-İslam devletlerinin bir devamıdır. Adliye işlerine bakan kazaskerlik müessesesi bilindiği üzere Osmanlılar'da devam edecektir. Eyyübi ordusunun temelini ve büyük çoğunluğunu Tavaşi adı verilen Türk memlükları teşkil etmekte idi. Bu Türk ordusu, bağlı bulundukları komutanların adlarına göre el-Nuriyye, el-Esediyye, el-Necmiyye, el-Salahiyye gibi adlarla adlanırlardı. Selahaddin devrindeki bu Türk Memlüklu ordusu komutanları arasında Bahaeddin Karaküş, Şerefeddin Karakuş el-Takavi, İzzettin Cavlı, Şarimüddin Kutluaba, Hüsameddin Sungur el-Halati gibi Türkler bulunmakta idiler.

Kültür

Eyyubiler Arap Coğrafyasında Türk kültürünü yaymış ve Avrupalılar da Eyyubiler sayesinde Türk kültürü hakkında daha çok bilgi sahibi olmuşlardır. Hakimiyet alametlerinden birisi de, bilindiği üzere bayraktır. Eyyübiler'in bayrağı sarı renkte idi. Amblemi de kartaldı. Eyyübi hanedanı Türk geleneklerine uyarak, açık sarı rengi kendi hakimiyet rengi olarak kabul etmişti. Ayrıca bayrağına, bir Türk amblemi olarak kartalı koymuştu. Kartal, Eyyübiler'den başka Selçuklular'ın, Artuklular'ın da devlet sembolü olmuştur. Türk hakimiyet sembollerinden birisi de mehter'dir. Eyyübi sarayında da Türk geleneklerine göre yer alan mehter, nevbet vurur ve büyük saygı görürdü. Hatta Selahaddin, gözde cariyelerinden birisini, sarayın yüksek memurlarından birisi olan mehterbaşı ile evlendirerek, bu kuruluşa verdiği değeri göstermişti.