Mandraqora: Redaktələr arasındakı fərq

Mandraqora
Mandraqora
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superasterids Klad: Asterids Klad: Lamiids Dəstə: Quşüzümüçiçəklilər Fəsilə: Quşüzümükimilər Yarımfəsilə: Solanoideae Triba: Mandragoreae Cins: Mandraqora
Beynəlxalq elmi adı
	Mandragora L., 1753;
ITIS	500625
NCBI	24647
EOL	61639

Tarixə interaktiv şəkildə baxın

← Əvvəlki redaktə Sonrakı redaktə →

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun

VizualVikimətn

Sətirdə

07:00, 25 iyul 2014 tarixindəki versiya

Mandraqora (lat. Mandragora)^[3] — quşüzümükimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.^[4] Bitkinin kökləri insan fiqurunu xatırlatdığına görə qədim dövrlərdə ondan müxtəlif dini mərasimlərdə istifadə edirdilər. Bu səbədən bitkiyə "insan fiqurlu" adı verilib.Maraqlı qeydlərdən biri də bitkinin türkcə adının "Adamotu" adlanmasıdır.

Tarixi qeydlərdə

Pifaqor mandraqoranı daha "insanabənzər" bitki adlandırmışdı.Qədim Roma təsərrüfat bilicisi [Lucius Columella] isə onu "yarı insan" olaraq eyd etmişdi.Böyük Plini bitkinin tünd rəngli olanının kişi,daha açıq rənglisinin isə qadın olduğunu yazmışdı.Onu Qopartmaq qədimdə böyük fəlakətlərə işarə olduğundan Romada bu işi etməzdən əvvəl bitkinin ətrafında qılıncla 3 dəfə çevrə çəkib,qərbə baxıb sonra kəsərmişlər.Flavi Yozef özünün "Yəhudi müharibələri tarixi" kitabında qeyd edir ki,bu bitkini qopararkən təlim edilmiş itlərdən istifadə etmək lazımdır.Düzdür it bitkinin qopardıqdan sonra onun təsirindən öləcək,lakin dha sonr bu bitkidən və onun zəhərli təsirindən müharəbələrdə istifadə ediləcək deyə bir itdən keçmək olar. Bitkinin kökü insana bənzədiyindən və ölümlə uzlaşdırıldığından orta əsrlərdə onun darağacında asılan insanlardan çıxan yağdan yarandığı güman edilirdi.Bu səbəbdən orta əsr təsvirlərində bitki darağaclarının altında rəsm edilir.

Təsiri

Tərkibində 0.3% Hiosiamin və Skopolamin alkoloidləri olduğundan zəhərli bitki hesab olunur.Bununla yanaşı ağrıkəsici,yatışdırıcı və cinsi qüvvəni artıran təsirləri mövcuddur.Bitkinin bu xüsusiyyətləri səbəbindən qədim dövrlərdə sehrli gücə malik olduğu düşüncəsi formalaşmışdır.

Ədəbiyyat

Homerin "Odisseya"-nın onuncu hissəsində mandraqoradan söz açılır və onun təsirinə tanrılardan başqa heç bir canlının dözə bilməyəcəyi qeyd edilir.
Alman yazıçı Hans Heinz Evers asılmış bir adamın nəsil toxumlarını kurtizan qadına ötürüldükdən sonra yaranan cadugərdən bəhs etdiyi əsərinə "Alraune" (mandraqoranın almanca adıdır) adını vermişdi.
Şekspir "Romeo və Cülyetta" romanında bitkinin torpaqdan çıxararkən qopardığını iniltini belə təsvir edir:

       Kökündən ayrılmış mandraqoranın
       İnsanı sarsıdıb dəli etdiyi����������������
       Naləsitək qorxunc iniltilərdən
       Axı, necə dəli olmayacağam?

Ser Artur Konan Doylun "Şeytanın ayağı" adlı Şerlok Holms hekayəsində Şeytanın ayağının kökü mandraqora adlandırılır.
C.K.Roulinqin Harri Potter seriyalarında mandraqora bir çox yerdə və dərslərdə istifadə edilir.
Fantast yazıçı Terri Pratçetin "Bərabər ayinlər" romanında mandraqora torpaqdan çıxarılarkən böyük qışqırıq qopardığı yazılıb.

Növləri

Payız mandraqorası (Mandragora autumnalis),
Dərman mandraqorası (Mandragora officinalis),
Türkmənistan mandraqorası (Mandragora turcomanica),
Mandragora caulescens,
Yaz mandraqorası (Mandragora vernalis).

Mənbə

↑ Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 84. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
↑ Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 181.
↑ Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
↑ Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.

X.L.Borxes "Xəyali varlıqlar kitabı"
https://en.wikipedia.org/wiki/Mandrake_(plant)

İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

[_b4e56d2bc436a29b-1] Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 84. doi:10.5962/BHL.TITLE.746

[_34744aa1c5016032-2] Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 181.

[3] Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.

[4] Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Sətir 34: / Sətir 34: @@
 '''{{latb|Mandragora}}''' ({{lang-la|Mandragora}})<ref>[[Nurəddin Əliyev]]. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.</ref> — {{lataz|Solanaceae}} fəsiləsinə aid [[bitki]] cinsi.<ref>[[Elşad Qurbanov]]. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009. </ref> Bitkinin kökləri [[insan]] fiqurunu xatırlatdığına görə qədim dövrlərdə  ondan müxtəlif dini mərasimlərdə istifadə edirdilər.
+Bu səbədən bitkiyə "insan fiqurlu" adı verilib.Maraqlı qeydlərdən biri də bitkinin türkcə adının "Adamotu" adlanmasıdır.
+=== Tarixi qeydlərdə ===
+Pifaqor mandraqoranı daha "insanabənzər" bitki adlandırmışdı.Qədim Roma təsərrüfat bilicisi [Lucius Columella] isə onu "yarı insan" olaraq eyd etmişdi.Böyük Plini bitkinin tünd rəngli olanının kişi,daha açıq rənglisinin isə qadın olduğunu yazmışdı.Onu Qopartmaq qədimdə böyük fəlakətlərə işarə olduğundan Romada bu işi etməzdən əvvəl bitkinin ətrafında qılıncla 3 dəfə çevrə çəkib,qərbə baxıb sonra kəsərmişlər.Flavi Yozef özünün "Yəhudi müharibələri tarixi" kitabında qeyd edir ki,bu bitkini qopararkən təlim edilmiş itlərdən istifadə etmək lazımdır.Düzdür it bitkinin qopardıqdan sonra onun təsirindən öləcək,lakin dha sonr bu bitkidən və onun zəhərli təsirindən müharəbələrdə istifadə ediləcək deyə bir itdən keçmək olar.
+Bitkinin kökü insana bənzədiyindən və ölümlə uzlaşdırıldığından orta əsrlərdə onun darağacında asılan insanlardan çıxan yağdan yarandığı güman edilirdi.Bu səbəbdən orta əsr təsvirlərində bitki darağaclarının altında rəsm edilir.
+=== Təsiri ===
+Tərkibində 0.3% Hiosiamin və Skopolamin alkoloidləri olduğundan zəhərli bitki hesab olunur.Bununla yanaşı ağrıkəsici,yatışdırıcı və cinsi qüvvəni artıran təsirləri mövcuddur.Bitkinin bu xüsusiyyətləri səbəbindən qədim dövrlərdə sehrli gücə malik olduğu düşüncəsi formalaşmışdır.
+=== Ədəbiyyat ===
+* Homerin "Odisseya"-nın onuncu hissəsində mandraqoradan söz açılır və onun təsirinə tanrılardan başqa heç bir canlının dözə bilməyəcəyi qeyd edilir.
+* Alman yazıçı Hans Heinz Evers asılmış bir adamın nəsil toxumlarını kurtizan qadına ötürüldükdən sonra yaranan cadugərdən bəhs etdiyi əsərinə "Alraune" (mandraqoranın almanca adıdır) adını vermişdi.
+* Şekspir "Romeo və Cülyetta" romanında bitkinin torpaqdan çıxararkən qopardığını iniltini belə təsvir edir:
+        Kökündən ayrılmış mandraqoranın
+        İnsanı sarsıdıb dəli etdiyi����������������
+        Naləsitək qorxunc iniltilərdən
+        Axı, necə dəli olmayacağam?
+* Ser Artur Konan Doylun "Şeytanın ayağı" adlı Şerlok Holms hekayəsində Şeytanın ayağının kökü mandraqora adlandırılır.
+* C.K.Roulinqin Harri Potter seriyalarında mandraqora bir çox yerdə və dərslərdə istifadə edilir.
+* Fantast yazıçı Terri Pratçetin "Bərabər ayinlər" romanında mandraqora torpaqdan çıxarılarkən böyük qışqırıq qopardığı yazılıb.
 ==Növləri==
@@ Sətir 46: / Sətir 62: @@
 <references/>
+* X.L.Borxes "Xəyali varlıqlar kitabı"
+* https://en.wikipedia.org/wiki/Mandrake_(plant)
 {{İkiləpəli-qaralama}}

Mandraqora: Redaktələr arasındakı fərq

07:00, 25 iyul 2014 tarixindəki versiya

Mündəricat

Tarixi qeydlərdə

Təsiri

Ədəbiyyat

Növləri

Mənbə

Naviqasiya menyusu

Mandraqora: Redaktələr arasındakı fərq

07:00, 25 iyul 2014 tarixindəki versiya

Tarixi qeydlərdə

Təsiri

Ədəbiyyat

Növləri

Mənbə

Naviqasiya menyusu

Axtar