Biologiya: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 62: Sətir 62:
Mikroskopun kəşfi Biologiyanın sərhədlərini mikroaləmə qədər genişləndirdi. [[Mikroskop]]un kəşfi ilə Zoologiyada yeni aləm- Birhüceyrəlilər və ya İbtidailər ([[Protozoa]]) aləmi, Botanikada isə birhüceyrəli [[yosunlar]]ı müşhaidə etmək mümkün oldu. Həmçinin [[bakteriyalar]]ı və [[viruslar]]ı müşhaidə etmək mümkün oldu. Beləliklə hüceyrə kəşf olundu (1556. [[Robert Huk]]).
Mikroskopun kəşfi Biologiyanın sərhədlərini mikroaləmə qədər genişləndirdi. [[Mikroskop]]un kəşfi ilə Zoologiyada yeni aləm- Birhüceyrəlilər və ya İbtidailər ([[Protozoa]]) aləmi, Botanikada isə birhüceyrəli [[yosunlar]]ı müşhaidə etmək mümkün oldu. Həmçinin [[bakteriyalar]]ı və [[viruslar]]ı müşhaidə etmək mümkün oldu. Beləliklə hüceyrə kəşf olundu (1556. [[Robert Huk]]).


== ==
== Şəkillər ==
<gallery>
<gallery>
File:Guriezo Adino vaca toro terneras.jpg|Animalia - Bos primigenius taurus
File:Guriezo Adino vaca toro terneras.jpg|Animalia - Bos primigenius taurus
Sətir 73: Sətir 73:
</gallery>
</gallery>


== Ayrıca bax ==
== Həmçinin bax ==
* [[Həyat ensiklopediyası]]
* [[Həyat ensiklopediyası]]


Sətir 96: Sətir 96:


[[Kateqoriya:Biologiya| ]]
[[Kateqoriya:Biologiya| ]]
{{Link FM|ja}}

09:13, 10 mart 2015 versiyası

Biologiya
Elm sahəsi → öyrənir
Yarımbölmə → öyrənir
Ümumi biologiya → Canlı sistemlərin ümumi xüsusiyyətlərini
GenetikaGenomikaSitologiyaHistologiyaMorfologiya (biologiya)FiziologiyaMolekulyar biologiyaTəkamül biologiyasıAnatomiyaPatologiyaBioloji inkişafBiofizikaBiokimyaEkologiya
Xüsusi biologiya → Orqanizmin fərdi xüsusiyyətlərini
Tətbiqi biologiya → Orqanizmlərin praktik əhəmiyyətini
Mikrobiologiya → Mikroorqanizmlər: bakteriyalar, arxabakteriyalar. mikroskopik göbələklər, ibtidailər və viruslar haqqında elm

Kərtənkələ Zooplankton
Delfinlər Sincab
Biologiya canlı təbiəti öyrənən elmdir.

Biologiya (Bios – canlı, logos – elm) – canlı təbiət haqqında kompleks elm. Hal hazırda Yer üzərində mövcud olan və məhv olmuş külli miqdarda növ müxtəlifliyi, onların quruluşu və funksiyası, mənşəyi, çoxalması və inkişafı, canlı və cansız təbiətlə əlaqəsi haqqında. Biologiya həyatın xas olan ümumi və fərdi qanunauyğunluqları müəyyən edir. Biologiyanın çoxlu şöbələrinin olmasına baxmayaraq qanunauyğunluqlar əsasən Ümumi Biologiya tərəfindən tədqiq edilir. Ümumi Biologiya özündə əsasən Yer üzərində həyatın əmələ gəlməsi haqqında nəzəriyyəni, Hüceyrə haqqında nəzəriyyəni (Sitologiyanı), Molekulyar Biologiyanı, İnsan haqqında nəzəriyyəni, Ekologiyanı, Genetikanı, Biosfer haqqında nəzəriyyəni, Təkamül nəzəriyyəsini (Darvinizmi), Orqanizmin individual inkişafını öyrənir.

Biologiya termini elmə ilk dəfə 1802-ci ildə bir-birindən asılı olmadan J.B.LamarkQ.R.Treviranus daxil etmişlər.

Həyat zülalların fiziki-kimyəvi vəziyyəti və xüsusi mövcud olma formasıdır.

DNA sarmalı

Biologiya aşağıdakı sahələrə bölünür:

  1. Botanika
  2. Geo-Botanika
  3. Zoologiya
  4. Anatomiya
  5. Mikologiya
  6. Bakteriologiya
  7. Virusologiya
  8. Morfologiya
  9. Fiziologiya
  10. Genetika
  11. Histologiya
  12. Sitologiya
  13. Embriologiya
  14. İmmunologiya
  15. Taksikologiya
  16. Taksonomiya
  17. Neyrobiologiya
  18. Briologiya
  19. Təkamül Təlimi
  20. Biokimya
  21. Biofizika
  22. Biocoğrafiya
  23. Biometriya
  24. Bionika
  25. Bioinformatika
  26. Ekologiya
  27. Sistematika
  28. Antropologiya
  29. Palentologiya
  30. Ksenobiologiya
  31. Astrobiologiya
  32. Molekulyar Biologiya
  33. Kosmik biologiya
  34. Okean Biologiyası
  35. Hidrobiologiya
  36. İnkişaf Biologiyası

İlk dəfə canlı təbiəti bütövlükdə öyrənilməsi cəhdləri antik həkim və filosoflar tərəfindən edilmişdi (Hipokrat, Qalen, Teofrast, Aristotel). Məhz onların əməyi İntibah dövründə davam etdirilərək Botanika, Zoologiya, Anatomiya, Fiziologiya elmlərinin əsasını qoydu.

Mikroskopun kəşfi Biologiyanın sərhədlərini mikroaləmə qədər genişləndirdi. Mikroskopun kəşfi ilə Zoologiyada yeni aləm- Birhüceyrəlilər və ya İbtidailər (Protozoa) aləmi, Botanikada isə birhüceyrəli yosunları müşhaidə etmək mümkün oldu. Həmçinin bakteriyalarıvirusları müşhaidə etmək mümkün oldu. Beləliklə hüceyrə kəşf olundu (1556. Robert Huk).

Şəkillər

Həmçinin bax

Biologiyaya aid Azərbaycan dilində səhifələr

Ədəbiyyat

  • Orucov Firuddin. Biologiya dərslərində şagirdlərdə tədqiqatçılıq bacarığının inkişaf etdirilməsi yolları (dərs vəsaiti). Bakı: Mütərcim, 2011.-181, [2] s.