Biologiya: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 62: | Sətir 62: | ||
Mikroskopun kəşfi Biologiyanın sərhədlərini mikroaləmə qədər genişləndirdi. [[Mikroskop]]un kəşfi ilə Zoologiyada yeni aləm- Birhüceyrəlilər və ya İbtidailər ([[Protozoa]]) aləmi, Botanikada isə birhüceyrəli [[yosunlar]]ı müşhaidə etmək mümkün oldu. Həmçinin [[bakteriyalar]]ı və [[viruslar]]ı müşhaidə etmək mümkün oldu. Beləliklə hüceyrə kəşf olundu (1556. [[Robert Huk]]). |
Mikroskopun kəşfi Biologiyanın sərhədlərini mikroaləmə qədər genişləndirdi. [[Mikroskop]]un kəşfi ilə Zoologiyada yeni aləm- Birhüceyrəlilər və ya İbtidailər ([[Protozoa]]) aləmi, Botanikada isə birhüceyrəli [[yosunlar]]ı müşhaidə etmək mümkün oldu. Həmçinin [[bakteriyalar]]ı və [[viruslar]]ı müşhaidə etmək mümkün oldu. Beləliklə hüceyrə kəşf olundu (1556. [[Robert Huk]]). |
||
== |
== Şəkillər == |
||
<gallery> |
<gallery> |
||
File:Guriezo Adino vaca toro terneras.jpg|Animalia - Bos primigenius taurus |
File:Guriezo Adino vaca toro terneras.jpg|Animalia - Bos primigenius taurus |
||
Sətir 73: | Sətir 73: | ||
</gallery> |
</gallery> |
||
== |
== Həmçinin bax == |
||
* [[Həyat ensiklopediyası]] |
* [[Həyat ensiklopediyası]] |
||
Sətir 96: | Sətir 96: | ||
[[Kateqoriya:Biologiya| ]] |
[[Kateqoriya:Biologiya| ]] |
||
{{Link FM|ja}} |
09:13, 10 mart 2015 versiyası
Biologiya | |||||||||
Elm sahəsi → öyrənir | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Yarımbölmə → öyrənir | |||||||||
|
Biologiya (Bios – canlı, logos – elm) – canlı təbiət haqqında kompleks elm. Hal hazırda Yer üzərində mövcud olan və məhv olmuş külli miqdarda növ müxtəlifliyi, onların quruluşu və funksiyası, mənşəyi, çoxalması və inkişafı, canlı və cansız təbiətlə əlaqəsi haqqında. Biologiya həyatın xas olan ümumi və fərdi qanunauyğunluqları müəyyən edir. Biologiyanın çoxlu şöbələrinin olmasına baxmayaraq qanunauyğunluqlar əsasən Ümumi Biologiya tərəfindən tədqiq edilir. Ümumi Biologiya özündə əsasən Yer üzərində həyatın əmələ gəlməsi haqqında nəzəriyyəni, Hüceyrə haqqında nəzəriyyəni (Sitologiyanı), Molekulyar Biologiyanı, İnsan haqqında nəzəriyyəni, Ekologiyanı, Genetikanı, Biosfer haqqında nəzəriyyəni, Təkamül nəzəriyyəsini (Darvinizmi), Orqanizmin individual inkişafını öyrənir.
Biologiya termini elmə ilk dəfə 1802-ci ildə bir-birindən asılı olmadan J.B.Lamark və Q.R.Treviranus daxil etmişlər.
Həyat zülalların fiziki-kimyəvi vəziyyəti və xüsusi mövcud olma formasıdır.
Biologiya aşağıdakı sahələrə bölünür:
- Botanika
- Geo-Botanika
- Zoologiya
- Anatomiya
- Mikologiya
- Bakteriologiya
- Virusologiya
- Morfologiya
- Fiziologiya
- Genetika
- Histologiya
- Sitologiya
- Embriologiya
- İmmunologiya
- Taksikologiya
- Taksonomiya
- Neyrobiologiya
- Briologiya
- Təkamül Təlimi
- Biokimya
- Biofizika
- Biocoğrafiya
- Biometriya
- Bionika
- Bioinformatika
- Ekologiya
- Sistematika
- Antropologiya
- Palentologiya
- Ksenobiologiya
- Astrobiologiya
- Molekulyar Biologiya
- Kosmik biologiya
- Okean Biologiyası
- Hidrobiologiya
- İnkişaf Biologiyası
İlk dəfə canlı təbiəti bütövlükdə öyrənilməsi cəhdləri antik həkim və filosoflar tərəfindən edilmişdi (Hipokrat, Qalen, Teofrast, Aristotel). Məhz onların əməyi İntibah dövründə davam etdirilərək Botanika, Zoologiya, Anatomiya, Fiziologiya elmlərinin əsasını qoydu.
Mikroskopun kəşfi Biologiyanın sərhədlərini mikroaləmə qədər genişləndirdi. Mikroskopun kəşfi ilə Zoologiyada yeni aləm- Birhüceyrəlilər və ya İbtidailər (Protozoa) aləmi, Botanikada isə birhüceyrəli yosunları müşhaidə etmək mümkün oldu. Həmçinin bakteriyaları və virusları müşhaidə etmək mümkün oldu. Beləliklə hüceyrə kəşf olundu (1556. Robert Huk).
Şəkillər
-
Animalia - Bos primigenius taurus
-
Planta - Triticum
-
Fungi - Morchella esculenta
-
Stramenopila/Chromista - Fucus serratus
-
Bacteria - Gemmatimonas aurantiaca (- = 1 Mikrometer)
-
Archaea - Halobacteria
-
Virus - Gamma phage
Həmçinin bax
Biologiyaya aid Azərbaycan dilində səhifələr
- Əməkdar müəllim Almaz Həsrətin biologiya üzrə şəxsi saytı
- Azərbaycan Respublikası Təhsil portalı
- Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı - "Seçilmiş dərman bitkiləri" monoqrafiya (ingiliscə)
- "Herba Flora" müalicəvi bitkilər və fitoçaylar
- Azərbaycan Ornitoloji Cəmiyyəti
- Azərbaycan Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətlər nazirliyi
- “EKOSTİL-AZƏRBAYCAN” Təbiəti Mühafizə İctimai Birliyi - Ətraf mühit ensiklopediyası
- Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası - "Elm və həyat" jurnalı
- Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı nazirliyi
- Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin elektron qaynaqları
- Alphabetical list of bio sites
Ədəbiyyat
- Orucov Firuddin. Biologiya dərslərində şagirdlərdə tədqiqatçılıq bacarığının inkişaf etdirilməsi yolları (dərs vəsaiti). Bakı: Mütərcim, 2011.-181, [2] s.