Siciliya

Siciliya - Aralıq dənizində ən böyük ada. İtaliya muxtar vilayətlərindən biri. Sah. 25,460 km². Apennin yarımadasından cənubda yerləşir və Messina boğazı vasitəsi ilə ondan ayrılır. Sahilləri, əsəsən, dik və az girintili çıxıntılıdır. Dağlıq və təpəli relyef üstündür. Şimal sahili boyu Apennin yarımadasındakı dağların davamı olan silsilələr və ayrı-ayrı massivlər (Peloritan dağları, Nebrodi, Le-Madoniye) uzanır. Mərkəzi hissəsini alçaq dağlıq sahələr və təpəliklər tutur; cənub-şərqdə karstlı İblen platosu yerləşir. Şimal və qərb sahillərində akkumulyativ düzənliklər var. Adanın ən yüksək nöqtəsi Etna vulkanıdır (3340 m). Tez-tez zəlzələlər olur. Faydalı qazıntıları: kükürd, neft, təbii qaz və s. İqlimi Aralıq dənizi tipli subtropikdir. Etnanın zirvəsi ilin 9 ayı qarla örtülü olur. İllik yağıntı düzənliklərdə 400-600 mm, dağlarda 1200-1400 mm. Çayların çoxu yayda quruyur. Torpaqları əsasən, dağ-qəhvəyi və qırmızıdır. Makvis, qariqa və Aralıq dənizi tipli çöl bitkiləri geniş yayılmışdır. Adanı Siciliya boğazı Bon yarımadasından, Messin boğazı isə Apenin yarımadasından ayırır.

Tarixi

Siciliyadakı ilk yaşayış məskənlərinin əsası e.ə 8-ci yüzillikdən başlayaraq karfagenlilər və yunanlar tərəfindən qoyulub. E.ə 734-cü ildə Etna dağının şərq yamacında əsası qoyulmuş Naksos Siciliyada ən qədim yunan koloniyası hesab edilir. E.ə 431—404-cü illərdə baş vermiş Peloponnes müharibəsinin gedişatında Afinalar Siciliyanı tutmağa çalışsa da müvəffəqiyyətsizliyə uğradılar. E.ə 241-ci ildə Birinci Pun müharibəsinin nəticəsində Siciliya Qədim Romanın ilk əyaləti kimi onun tərkibinə qatıldı və 440-cı ildə Roma imperiyasından ayrıldı. Erkən orta əsrlərdə Siciliya vandalların (5-ci əsrdə), ostqotların (6-cı əsrdə) və Bizans imperiyasının (535-ci ildən etibarən) nəzarətində olub. 888-ci ildə ərəblər Siciliyanı tutaraq buraya İslam dinini gətiriblər. Ərəblərin hakimiyyətdə olduğu dövrdə adada yarımmüstəqil Siciliya əmirliyi mövcud olub. XI əsrdə adanı normanlar işğal edib. 12-13-cü əsrlərdə Siciliya krallığı qurulub.

İnzibati bölgüsü

Əyalətlər	İnzibati mərkəzlər	Sahəsi (km2)	Əhalisi	Əhali sıxlığı (nəfər/km2)
Aqriqento	Aqriqento	3,042	453,594	149.1
Kaltanissetta	Kaltanissetta	2,128	271,168	127.4
Kataniya	Kataniya	3,552	1,090,620	307.0
Enna	Enna	2,562	172,159	67.2
Messina	Messina	3,247	652,742	201.0
Palermo	Palermo	4,992	1,249,744	250.3
Raquza	Raquza	1,614	318,980	197.6
Sirakusa	Sirakuza	2,109	403,559	191.3
Trapani	Trapani	2,460	436,240	177.3

Şəhərlər	Əhalisi 31 dekabr 2008
Palermo (Palermo əyaləti)	656.358
Kataniya (Kataniya əyaləti)	295.155
Messina (Messina əyaləti)	242.812
Sirakuza (Sirakuza əyaləti)	123.448
Marsala (Trapani əyaləti)	82.565
Gela (Kaltanissetta əyaləti)	77.165
Raquza (Raquza əyaləti)	73.455
Trapani (Trapani əyaləti)	70.688
Vittoria (Raquza əyaləti)	63.033
Kaltanissetta (Kaltanissetta əyaləti)	60.225
Aqriqento (Aqriqento əyaləti)	59.108
Bageriya (Palermo əyaləti)	56.093
Modika (Raquza əyaləti)	55.074
Akireale (Kataniya əyaləti)	52.962
Mazara del Vallo (Trapani əyaləti)	51.429