Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri: Redaktələr arasındakı fərq

Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri
Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri
Növü	Hərbi hava qüvvələri
Yaranma tarixi	1919-ci ildən - 1920;1992-günümüzə
Ölkə	Azərbaycan
Tabedir	Azərbaycan Silahlı Qüvvələri
Daxildir	hava hücumundan müdafiə qoşunları
Vəzifəsi	Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü havadan müdafiə
Sayı	7,900 personal
Qərargah	Nasosnı aviabazası;
Himayədarı	Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi
Müharibələr	1 Qarabağ Müharibəsi 2 İkinci Qarabağ müharibəsi
Döyüşlər	Qarabağ münaqişəsi,; Aprel döyüşləri,; Tovuz döyüşləri (2020);
Fərqlənmə nişanları
Komandanlıq
Komandir	general-mayor Ramiz Tahirov
Məşhur komandirləri	Fərrux ağa Qayıbov; general-leytenant Rail Rzayev;
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixə interaktiv şəkildə baxın

← Əvvəlki redaktə Sonrakı redaktə →

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun

VizualVikimətn

Sətirdə

18:18, 9 aprel 2016 tarixindəki versiya

Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri və Hava Hücumundan Müdafiə — Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin xüsusi qoşun növü.

Tarixi

Azərbaycanın ilk hərbi pilotu Fərrux ağa Qayıbov olub. O, Birinci Dünya Müharibəsində almanlara qarşı keçirilən hava əməliyyatlarında fəal iştirak edib və indiki Belarus ərazisində gedən döyüşlərdən birində həlak olub.

Azərbaycanın ikinci müstəqilliyi dövründə – 1992-ci ilin aprelin 8-də isə baş leytenant Vaqif Qurbanov keçmiş sovet ordusunun Sitalçay aerodromundan, "Su-25" döyüş təyyarəsini qaçıraraq Azərbaycan ordusuna gətirir. Bununla da Azərbaycan HHQ ilk qırıcı təyarəni arsenalına qəbul edib. Az sonra "Nasosnı" – indiki Hacı Zeynalabdin Tağıyev hərbi aviasiya alayının komandiri, polkovnik Vladimir Kravtsov (Azərbaycan HHQ-nin ilk komandanı) və Dəllər aerodromunda xidmət edən polkovnik-leytenant Aleksandr Pleşin səyləri nəticəsində bu bazalardakı sovet aviasiyasına məxsus təyyarələr Azərbaycan ordusunun tabeçiliyinə verilib. 1992-ci ildən Azərbaycanda HHQ ilə bağlı islahatlar dövrü başlanıb. Həmin il bu qurumun strukturu milliləşdirilib. General-mayor Rail Rzayev HHQ-nin komandanı təyin edilib. Bir qədər sonra HHQ Hava Hücumundan Müdafiə Qoşunları ilə birləşdirilib. General-leytenant rütbəsi alan Rail Rzayev Hərbi Hava Qüvvələri və Hava Hücumundan Müdafiə Qoşunlarının (HHQ və HHMQ) komandanı kimi fəaliyyətini davam etdirib.

1994-cü ildə - atəşkəs müqaviləsi imzalandıqdan sonra Azərbaycanda başlanan hərbi islahatlar prosesinin özəyini məhz HHQ və HHMQ təşkil edib. Səbəb aydındır – işğal altında olan Azərbaycan əraziləri yüksək relyefə malikdir və bu əraziləri işğaldan qurtarmaq işində qırıcıların, hərbi təyyarələrin və hava hədəflərini vuracaq texnikaların əvəzi yoxdur. 1997-ci ildə Azərbaycanın Ali Hərbi Təyyarəçilik Məktəbi ilk milli hərbi təyyarəçilərimizin buraxılışına başlayıb. Beləliklə, 2005-ci ildən Azərbaycanda müdafiəyə ayrılmış vəsaitlərin əhəmiyyətli hissəsi məhz HHQ və HHMQ-nin dirçəldilməsinə sərf edildi. 1995-ci ildə - Azərbaycanın illik hərbi büdcəsinin 80-90 milyon dollara yaxın olduğu dövrdə HHQ və HHMQ-yə təxminən bir neçə milyon dollar vəsait ayrılırdısa, 2008-ci ildə bu rəqəmin az qala hərbi büdcənin 15 faizini əhatə etməsi ilə bağlı ehtimallar səslənib. Bu isə 1 milyard 500 milyon manatlıq hərbi büdcənin təxminən 250 milyon manatı deməkdir. ^[1]

Proqrama uyğun olaraq, 2008-2010-cu illər ərzində HHQ-nin aviaparkının modernləşdirilməsi aparılacaq və HHQ-nin aviaparkı təxminən 50%-dək müasir döyüş təyyarələri hesabına yeniləşdiriləcək. Xatırladaq ki, Azərbaycan və NATO arasında imzalanmış Fərdi Tərəfdaşlığq üzrə Əməliyyat Planı (İPAP) çərçivəsində H.Z.Tağıyev qəsəbəsindəki hərbi aerodrom modernləşdirilib. Eyni zamanda hərbi aerodromlarda uçuşların təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə xüsusi avadanlıqlar quraşdırılıb, texniki təminat binaları yenidən tikilib və təmir edilib, aerodromun texniki təminatı, paraşüt-desant xidməti və əyləc paraşütlərinin yığılması binalarının inşasına başlanılıb. Əsas start komanda məntəqələri, mühəndislərin idarəetmə məntəqələri və mühəndis aviasiya xidmətinin heyətləri üçün binalar istifadəyə verilib. Hazırda ikinci aerodromun modernləşdirilməsinə dair müzakirələr aparılır.

Azərbaycan HHQ-nin pilotları MDB məkanında ən çox uçuşlar keçirmiş pilotlar sayılır. Azərbaycan pilotları əsasən Azərbaycan Ali Hərbi Təyyarəçilik Məktəbində hazırlanır, Türkiyə, Ukrayna, ABŞ və digər ölkələrin müvafiq ixtisasartırma kursları və təlimlər keçirlər.

Hazırda

Azərbaycan Cənubi Qafqaz regionunda maddi-texniki imkanlar baxımından yüksək və ən çox döyüş təyyarəsi olan ölkə sayılır. Müxtəlif məlumatlara görə, hazırda 8000 nəfər personalın xidmət etdiyi Azərbaycan HHQ arsenalına 200-ə yaxın döyüş təyyarəsi, 160-a yaxın zərbə helikopteri, həmçinin 46 ədəd yardımçı təyyarə və helikopter daxildir. 8000 nəfər personalın xidmət etdiyi HHQ-nin arsenalında "Aero L-29", "Aero L-39" təlim-hücumçu, müxtəlif təyinatlı MiQ-21, MiQ-25, MiQ-29, Su-17, Su-24, Su-25, İl-76, An-24, An-12, Tu-134A, Tu-16, Mi-2, Mi-6, Mi-8, Mi-24, Mi-35M markalı helikopterlər, həmçinin dünyanın tanınmış şirkətlərinin (Aerostar, Orbiter) istehsalı olan pilotsuz uçan aparatlar var.

2006-cı ildə Ukrayna ilə imzalanmış müqaviləyə əsasən Azərbaycan bu ölkədən 29 ədəd modernləşdirilmiş MiQ-29M döyüş təyyarəsi, həmçinin Mi-24 helikopterləri alıb. Artıq Ukraynadan alınmış 5 ədəd MiQ-29, Pakistandan alınmış 4 ədəd JF-17 təyyarələri Azərbaycana gətirilib.

Bundan başqa, Azərbaycanın Dövlət Sərhəd Xidmətinin aviadəstəsi var ki, burada da əsasən dağlıq ərazilərdə əməliyyat zonalarına desant atmaq, qüvvələri təxliyyə etmək və digər məqsədlər üçün istifadə edilən YaK markalı təyyarələr, həmçinin müxtəlif helikopterlər cəmləşib.

Müqayisə üçün bildirək ki, hazırda Ermənistan HHQ-də 700 nəfər xidmət edir. Ermənistan HHQ-i 6 ədəd "Su-25", 1 ədəd "MiQ-25" təyyarəsi, 12 zərbə helikopteri (7 ədəd "Mi-24, 3 ədəd "Mi-24K" və 2 ədəd "Mi-24R"), 25 yardımçı təyyarə, həmçinin Qarabağda saxlanılan 2 ədəd "Su-25" təyyarəsi və 4 ədəd "Mi-24" helikopterinə malikdirlər.

Təyyarələr

MiQ-29	26
MiQ-25	20
Su-24	5
Su-25	42
An-2	3
Aero L-29 Delfin	24
Aero L-39 Albatros	12

Helikopterlər

Mi-2	7
Mi-6	9
Mi-8	13
Mi-17	76^[2]
Mi-24	45^[3]
Mi-35M	24^[4]
Ka-32	6
T-129^[5]	60

Pilotsuz Uçuş Aparatları

Aeronautics Orbiter	60	Fayl:Aeronautics Orbiter (Mini UAV).jpg
Aeronautics Aerostar	60
Searcher 2	5
IAI Heron	5
Elbit Hermes 450	12
Elbit Hermes 900	12

Hava Hücumundan Müdafiə Sistemləri

S-300 Favorit	zenit raket kompleksi	3 divizyon
S-200 Veqa	zenit raket kompleksi
S-125 Neva Peçora	zenit Raket Kompleksi	27 sistem
S-75 Dvina	zenit raket kompleksi
2K11 Kruq	zenit raket kompleksi
2K12 Kub	zenit raket kompleksi
9K37 Buk	özüyeriyən zenit raket kompleksi
9K33 Osa	özüyeriyən zenit raket kompleksi	80 sistem	Fayl:Osa sistemi bakida.jpg
9K332ME Tor M2E		2 batareya
9K35 Strela-10	özüyeriyən zenit raket kompleksi	54 sistem
9K38 Iqla		300 qurğu 1500 raket
T-38 Stilet	zenit raket kompleksi
ZSU-23-4 Şilka
ZU-23	yedəkdə daşınan
Barak-8		1 divizyon 9 sistem 75 raket

Mənbə

İstinadlar

Redaktə etdi: Turan Məmmədli

Xarici keçidlər

[1] HƏRBİ HAVA QÜVVƏLƏRİ və HAVA HÜCUMUNDAN MÜDAFİƏ QOŞUNLARININ AZƏRBAYCAN ORDUSUNDA YERİ

[2] ttp://az.defence.az/news/a-761.html

[3] ttp://az.apa.az/news.php?id=196836

[4] ttp://az.defence.az/news/a-761.html

[5] ttp://deyerler.org/print:page,1,38246-azjjrbaycan-tgrkiyjjdjjn-hjjrbi-helikopterljjr.html

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Sətir 21: / Sətir 21: @@
 |tilsimi               =
 |təchizatı             =
-|müharibələr           = [[Qarabağ Müharibəsi]]
+|müharibələr           =
+[[Qarabağ Müharibəsi]]
+[[İkinci Qarabağ müharibəsi]]
 |döyüşlər              =
 |fərqlənmə nişanları   = [[File:Azerbaijani_Air_Forces_emblem.svg|border|100px]]

Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri: Redaktələr arasındakı fərq

18:18, 9 aprel 2016 tarixindəki versiya

Mündəricat

Tarixi